Γράφει ο Χρήστος Τσελεπής
Μπαρούτι μύριζε, προετοιμασίες γίνονταν, αεροπλάνα φτιάχνονταν, προμηνυόταν ο πρώτος μεγάλος πόλεμος του εικοστού αιώνα. Στην Αγγλία ο Σερ Τζορτζ Γουάιτ έλεγχε την εταιρεία των τρόλεϊ στο Μπρίστολ και αργότερα στο Λονδίνο. Ωστόσο στις αρχές του αιώνα αποφάσισε ν’ ασχοληθεί με την αεροπλοία. Ήδη τα αεροπλάνα της πρώτης γενιάς που κατασκεύασε άρχισαν να εξάγονται σε άλλα κράτη. Το 1914 παρουσίασε τα αεροσκάφη της δεύτερης γενιάς, τους «ιχνηλάτες» του Μπρίστολ, τα «λαγωνικά» που όλοι οι πιλότοι τα λάτρεψαν.
Στον «πόλεμο των χαρακωμάτων», όπως ονομάστηκε ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος, που για τέσσερα χρόνια θα ταλανίσει την Ευρώπη και θα οδηγήσει εκατομμύρια ψυχές σε μιαν ατελείωτη παράλογη θυσία, η Αντάντ εντέλει θα έβγαινε νικήτρια. Τα θύματα πολλά εκατέρωθεν. Δύο από τις φονικότερες μάχες ήταν η μια στη χερσόνησο της Καλλίπολης και η άλλη στον ποταμό Σομ, στη Γαλλία. Στην πρώτη, του Ανατολικού Μετώπου, συμμετείχε ως πιλότο ενός «Μπίστολ Σκάουτ» ο ανθυποσμηναγός Φράνσις Ντόλαντ Μπρέμνερ, γνωστός ως Μπάνι, πρώτα στην Ίμβρο και κατόπιν στη Θάσο. Πέθανε πλήρης ημερών το 1983. Στη δεύτερη, του Δυτικού Μετώπου, έπεσε μαχόμενος ο πρωτεξάδελφός του Ντέιβιντ Μπρέμνερ.
Εκατό χρόνια μετά, τα δυο εγγόνια του Μπάνι αποτίουν φόρο τιμής στους δυο προγόνους τους με τρόπο ξεχωριστό και ύστερα από δεκατετράχρονο εναγώνιο κόπο. Τα έξοδα δεν τα υπολογίζουν. Το είχαν αποφασίσει όταν, ψάχνοντας μαζί με τον πατέρα τους τα πράγματα του μακαρίτη παππού, βρήκαν τρία εξαρτήματα του παλιού αεροπλάνου που πιλοτάριζε στη διάρκεια του πολέμου. Ήταν ένας λεβιές, μια ράβδος πηδαλίου διεύθυνσης που ελεγχόταν με τα πόδια κι ένας σπινθηροπαραγωγός μηχανής. Φτιάχνεις με αυτά αεροπλάνο; Και όμως! Αυτόν το στόχο έθεσαν ο Ντέιβιντ και ο Ρικ Μπρέμνερ. Από μικρά παιδιά άκουγαν προσεκτικά τις ιστορίες του παππού τους, με μάτια ολάνοιχτα από θαυμασμό, ιδιαίτερα όταν τους διηγιόταν τις πτήσεις του με τη «σφαίρα του Μπρίστολ», όπως βάφτισε ο ίδιος το Σκάουτ. Και τα έλεγε σα να τα βίωνε εκείνη τη στιγμή, με παραστατικότητα, πάθος και συγκίνηση.
Ο Μπάνι λοιπόν ήταν ένας ήρωας του πολέμου, ψηλός, λεβέντης και αριστοκράτης, γενναίος, ατρόμητος και θαρραλέος. Στα μάτια τους φάνταζε ακόμη πιο ψηλός, σχεδόν σαραντάπηχος. Ήταν πλέον το πρότυπό τους, γι’ αυτό και η αγάπη τους για την αεροπλοία συνεχώς γιγαντωνόταν. Ακολούθησαν λοιπόν τα χνάρια του. Και τώρα που ο παππούς τους τράβηξε για τον Αληθινό, εδώ και είκοσι περίπου χρόνια, τ’ αδέλφια το αποφάσισαν: θέλουν να φτιάξουν ένα Μπρίστολ Σκάουτ ολόιδιο με του παππού, πιστό αντίγραφο, με το οποίο θα πετάξουν πάνω απ’ τα μέρη όπου πριν από τόσες δεκαετίες ο Μπάνι Μπρέμνερ εκτελούσε αλλεπάλληλες επικίνδυνες αποστολές σε μια καθημερινή συνομιλία με το θάνατο.
Το 2002 τα δυο αδέλφια απευθύνονται στο φίλο τους Θίο Γουίλφορντ, που είναι κι αυτός έμπειρος αεροπόρος αλλά και κατασκευαστής αεροσκαφών. Μάλιστα, εκτός από τα δικά του δημιουργήματα, είχαν ήδη συνεργαστεί μαζί του στην κατασκευή ενός αεροπλάνου. Έπρεπε πρώτα να βρουν τα αρχικά σχέδια του Φρανκ Μπάρνγουελ. Το 2007 ανακάλυψαν ότι φυλάσσονταν στα αρχεία της Αεροναυτικής Κοινότητας. Τους επιτράπηκε να κρατήσουν σημειώσει των ενδελεχών πληροφοριών που βρήκαν στα αρχεία.
Χρειαζόταν τώρα μιαν αναλυτική κατάσταση των εξαρτημάτων που είχαν χρησιμοποιηθεί από την κατασκευαστική εταιρεία. Ώσπου βρήκαν ένα απρόσμενα σημαντικό έγγραφο που τους κατατόπιζε για όλα αυτά. Στρώθηκαν στη δουλειά. Ο Θίο αποδείχθηκε πραγματικός μάστορας, όχι μόνο τεχνίτης αλλά και καλλιτέχνης, αληθινός γλύπτης. Προχώρησαν πολύ. Όμως τους έλειπε η μηχανή. Δε βρίσκεις εύκολα ένα περιστροφικό κινητήρα 80 ίππων. Επικοινωνούν με το Μουσείο Σάτλγουορθ. Τους παραπέμπουν στην Εταιρία Παλιάς Αεροπλοίας, στη Νέα Ζηλανδία. Το 2014 πηγαίνουν εκεί. Μόλις βλέπουν τη μηχανή να μπαίνει σε λειτουργία με την πρώτη, συγκινούνται. Τη φέρνουν στη Βρετανία. Βρήκαν στο Μουσείο κι έναν έλικα κατασκευασμένο από την εταιρία του Μπρίστολ. Αποφάσισαν λοιπόν να τοποθετήσουν στο αεροσκάφος τους ένα πιστό αντίγραφο αυτού του έλικα. Ο υπολογιστής της εταιρίας «Έλικες Ηρακλής» τους δίνει επακριβώς το ίδιο σχέδιο. Παραλαμβάνουν τον έλικα και αισιοδοξούν. Δυόμιση μέτρα από μαύρη καρυδιά, ένα έργο τέχνης από μόνος του! Δε γίνεται αλλιώς, αυτό το αεροπλάνο μπορεί και πρέπει να πετάξει! Κάλεσαν και τον συνονόματο δισέγγονο του Σερ Τζορτζ Γουάιτ να υπογράψει τον έλικα, όπως είχε κάνει πριν από εκατό χρόνια ο προπάππος του.
Τον Μάη του 2015 το Μπρίστολ Σκάουτ πρέπει να επιθεωρηθεί, προκειμένου να πάρει άδεια πτήσης. Το Σκάουτ 1264 πήρε τα εύσημα, καθώς και τα χαρτιά της πιστοποίησης. Τον Ιούλιο έγινε η πρώτη δοκιμαστική πτήση. Πρώτος το πιλοτάρησε ο μηχανικός Τζιν Ντε Μάρκο μ’ επιτυχία. Αμέσως μετά ο Ντέιβιντ. Θέλει να νιώσει ό,τι ένιωθε πριν ένα αιώνα ο παππούς. Δεν ανησυχεί για τον εαυτό του. Φοβάται μήπως πάθει ζημιά το αεροπλάνο. Ο Ρικ λέει πως οδηγώντας τον «Ανιχνευτή» νομίζεις ότι κρατάς στα χέρια σου την Ιστορία, μ’ ένα λεβιέ 100 ετών στα χέρια και μια ράβδο πηδαλίου διεύθυνσης επίσης 100 ετών στα πόδια. Ακριβώς αυτά που είχε και ο Μπάνι πριν ένα αιώνα.
Τώρα πλέον ξενικά το μεγάλο σχέδιο και η προσπάθεια πραγμάτωσης του πρωταρχικού στόχου. Μ’ ένα τρέιλερ που μεταφέρει το αεροσκάφος διασχίζουν την Ευρώπη, 3.200 χιλιόμετρα μέχρι τη Θάσο, όπου ο Μπάνι πετούσε το Σκάουτ το 1916. Το 724 Τάγμα Μηχανικού του Δ’ Σώματος Στρατού, ο Δήμος Θάσου, σε συντονισμό με τη διοργάνωση του «KAVALA AIR/SEA SHOW» και την Αεροπορική Λέσχη «Μωραϊτίνης Αριστείδης», σχεδίασαν και κατασκεύασαν ικανό πεδίο πτήσεως στον ίδιο ακριβώς χώρο της Αεροπορικής Βάσης του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Το Μπρίστολ Σκάουτ 1264 βρίσκεται ξανά στο σπίτι του και προετοιμάζεται για την επετειακή πτήση. Ο Ντέιβιντ ανυπομονεί να πετάξει πάνω από το νησί, ακολουθώντας τα χνάρια του παππού του. Η ιδέα τον συγκλονίζει. Εμπόδια οι υψηλές θερμοκρασίες και τα μελτέμια που δεν κοπάζουν.
Στις 23 Ιουνίου 2016 σηκώθηκαν από τις πεντέμισι τα χαράματα, για να προλάβουν την πρωινή νηνεμία. Επιθεωρούν το χώρο. Ο Ντέιβιντ απογειώνεται. Το άπιαστο όνειρο γίνεται πραγματικότητα. Η χαρά και η συγκίνηση απερίγραπτες. Η αίσθηση της ελευθερίας μοναδική. Ο σεβασμός προς τον Μπάνι Μπρέμνερ μεγαλώνει. Ήταν τότε 23 ετών… Η απονομή του Ελληνικού Αστεριού του Τάγματος της Τιμής από τον ίδιο τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας παρουσία του Αρχηγού της Πολεμικής Αεροπορίας περνάει για τον Ντέιβιντ σε δεύτερη μοίρα. Το ότι αποδόθηκαν οι πρέπουσες τιμές από τους Έλληνες και ξένους επισήμους στους πιλότους των Συμμάχων που έπεσαν μαχόμενοι τους Γερμανούς, τους Βούλγαρους και τους Τούρκους στην Ίμβρο, στην Καλλίπολη, στη Θάσο, στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη στη διάρκεια του Πρώτου Μεγάλου Πολέμου, αυτό ήταν πολύ σημαντικότερο. Όπως ακόμη σημαντική ήταν και η επανάληψη ενός εθίμου εκείνης της εποχής, δηλαδή η τιμητική διέλευση δύο γερμανικών πολεμικών αεροσκαφών «EUROFIGHTER» πάνω από το Μνημείο των Αεροπόρων της Θάσου, ενώ ταυτόχρονα έριχναν στεφάνια από το πιλοτήριο, αφού είχε προηγηθεί η κατάθεση στεφάνου στο όνομά τους. Ήταν η αναβίωση του εθίμου «TO OUR FRIEND AND ENEMY».
Σε λίγες μέρες η ομάδα θα βρεθεί στη Γαλλία. Ο Ντέιβιντ επισκέπτεται τον τόπο της θυσίας και το κοιμητήριο των πεσόντων συμμάχων. Την 1η Ιουλίου 1916 οι Βρετανοί είχαν στη μάχη του ποταμού Σομ μεγάλες απώλειες. Ανάμεσα στους νεκρούς και ο υπολοχαγός Ντέιβιντ Μπρέμνερ του Συνοριακού Συντάγματος, πρώτος εξάδελφος του Μπάνι. Την επομένη ο Ντέιβιντ θα πετάξει πάνω απ’ την πράσινη απλωσιά, τιμώντας έτσι τη μνήμη του ομώνυμου με αυτόν προγόνου του. Ο Θίο έχει σειρά να πετάξει κι αυτός πάνω απ’ την κοιλάδα του Σομ.
Το Σκάουτ 1264 δεν είναι απλά ένα αντίγραφο μουσειακής αξίας. Πρέπει να το πιλοτάρεις για να νιώσεις αισθήματα πρωτόγνωρα. Πόσο μάλλον όταν το έχεις φτιάξει με μεράκι, κομμάτι το κομμάτι, πάνω από 400 εξαρτήματα… Βαθιά ικανοποιημένοι, χαρούμενοι, συγκινημένοι και απείρως ευτυχισμένοι, θα γυρίσουν στην πατρίδα τους, ανιχνευτές στιγμών εξαίσιων και θεσπέσιων, κατακτητές ονείρων μοναδικών και καταπληκτικών…
