Στην Ελλάδα, αλλά και σε άλλες χώρες όπου πλειοψηφούν οι Ορθόδοξοι, εδώ και αιώνες η πρώτη μέρα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, η «Καθαρά Δευτέρα», αποτελεί την πρώτη γιορτή του έτους στην ύπαιθρο.
Οι οικογένειες πάνε στην εξοχή, σε βουνά και πεδιάδες, πετούν χαρταετούς, κάποιοι ακούν και τραγουδούν δημοτικά τραγούδια χορεύοντας παραδοσιακούς χορούς, τρώνε λαγάνα και άλλα νηστίσιμα φαγητά και εύχονται «Χρόνια Πολλά».
Η Ορθόδοξη Εκκλησία, με τον τρόπο αυτό, μας ενθαρρύνει να συνδέσουμε τη Σαρακοστή με το φρέσκο αέρα, με τον άνεμο που πνέει στους λόφους, με τον ερχομό της άνοιξης και έτσι η Μεγάλη Σαρακοστή φαίνεται από την πρώτη μέρα ως μια περίοδος νέας ελπίδας.
Η σύνδεση αυτή ανάμεσα στη Σαρακοστή και την άνοιξη είναι ολοφάνερη στα ορθόδοξα λειτουργικά κείμενα: τις πρώτες ημέρες ψέλνουμε στις εκκλησίες μας ότι «Ανέτειλεν το έαρ της νηστείας και το άνθος της μετανοίας».
Η νηστεία, η συμμετοχή μας δηλαδή στα Πάθη του Κυρίου, ανατέλλει, και η «μετάνοια», η αλλαγή δηλαδή του νου και ο επαναπροσδιορισμός της σχέσης μας με το Χριστό και την Εκκλησία Του, είναι ένα λουλούδι, το οποίο αρχίζει να ανοίγει.
Όλη αυτή η περίοδος της νηστείας, της μετάνοιας και του επαναπροσδιορισμού θεωρείται από την Εκκλησία μας ένας σημαντικός αγώνας, σαν τους «Ολυμπιακούς Αγώνες» θα λέγαμε, στους οποίους οι αθλητές προσπαθούν όχι μόνο να συμμετάσχουν, αλλά και να κερδίσουν το χρυσό μετάλλιο, το οποίο στην περίπτωσή μας δεν είναι άλλο από την άμεση κοινωνία μας με το Θεό Πατέρα.
Και αυτή η σύνδεση ανάμεσα στη Σαρακοστή και στον αγώνα είναι ολοφάνερη από την υμνολογία της Εκκλησίας μας: «Το στάδιον των αρετών ηνέωκται, οι βουλόμενοι αθλήσαι εισέλθετε, αναζωσάμενοι τον καλόν της νηστείας αγώνα. Οι γαρ νομίμως αθλούντες, δικαίως στεφανούνται».
Δίκαια λοιπόν η πρώτη ημέρα της Σαρακοστής, η Καθαρά Δευτέρα, είναι μια γιορτή με γέλια και χαρές, σαν μια άλλη «Γιορτή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων», κατά την οποία οι αθλητές που συμμετέχουν και αγωνίζονται στους Αγώνες, γιορτάζουν και εύχονται ο ένας στον άλλον!
Αυτή η γιορτή της Καθαράς Δευτέρας έρχεται, κατά κάποιον τρόπο, να επιβεβαιώσει στην πράξη εκείνο το οποίο την προηγούμενη ημέρα, την Κυριακή της Τυροφάγου, κήρυξε η Ορθόδοξή μας Εκκλησία με το ευαγγελικό ανάγνωσμα της Θείας Λειτουργίας: «Οταν δέ νηστεύητε, μη γίνεσθε ώσπερ οι υποκριταί σκυθρωποί· Σύ δέ νηστεύων άλειψαί σου την κεφαλήν και το πρόσωπόν σου νίψαι, όπως μη φανής τοίς ανθρώποις νηστεύων».
Αρχιμ. Ευάγγελος Υφαντίδης
