Το Σάββατο 29 Ιουλίου βρέθηκα στα Ανώγεια με το συγκρότημα Χειμερινοί Κολυμβητές, στο οποίο εκτελώ κατά κάποιον τρόπο χρέη εμψυχωτή, για μια συναυλία στα Υακίνθεια, τις πολιτιστικές εκδηλώσεις που διοργανώνει εδώ και 25 χρόνια ο παλιόφιλος Λουδοβίκος των Ανωγείων, στου οποίου την πρόσκληση ανταποκριθήκαμε μετά από πολλά, πολλά χρόνια, κυρίως λόγω της απόστασης και του κόστους της μετακίνησης της πολυπληθούς ομάδας μας.
Όμως η κάθοδός μας στην Κρήτη αυτή τη φορά ήταν σημαδιακή και δεν πρόκειται να την ξεχάσουμε ποτέ. Κι αυτό γιατί η συναυλία μας –στον χώρο που γίνονται οι εκδηλώσεις, αρκετά χιλιόμετρα πιο ψηλά απ’ το χωριό ανηφορίζοντας στον Ψηλορείτη– ακολούθησε την ομιλία του αλησμόνητου καθηγητή Γιώργου Γραμματικάκη με θέμα «Η νοσταλγία του φωτός».
Τον είχα γνωρίσει ως ακροατή συναυλιών μας στην Αθήνα και τον είχα χαιρετήσει τότε χωρίς ωστόσο να τον συναναστραφώ. Στη βιβλιοθήκη μας υπάρχουν τα βιβλία του Η κόμη της Βερενίκης και Η αυτοβιογραφία του φωτός.
Η ομιλία του μας συγκλόνισε. Μας ταξίδεψε ως τις εσχατιές του σύμπαντος διαπλέοντας την αόρατη μυστηριώδη όπως την αποκάλεσε σκοτεινή ύλη που αποτελεί το 95% της συνολικής μάζας του, προϋπόθεση της ύπαρξής του και την εξίσου μυστηριώδη σκοτεινή ενέργεια.
Μας οδήγησε στα εκατοντάδες σμήνη γαλαξιών του αστερισμού της Κόμης της Βερενίκης, αναφέροντας τον ακατάλυτο δεσμό του μαζί της. Υπογράμμισε τη νοσταλγία του φωτός –που ήταν και ο τίτλος της ομιλίας του–, της μόνης οντότητας της φύσης που δεν την αγγίζει ο χρόνος και η απειλή του περάσματός του, που γι’ αυτό προκαλεί τον φθόνο των ανθρώπων, όμως συγχρόνως και την προσδοκία για μια καλύτερη ζωή.
Παραλλήλισε τις σκοτεινές αθέατες άγνωστης προέλευσης πραγματικότητες ύλης και ενέργειας με τη σκοτεινή εποχή που ζούμε, που –με τα δικά του λόγια– ταπεινώνει τις βεβαιότητες και τα όνειρά μας. Μίλησε για τη δυστοκία που μας κυκλώνει, για τη ανθρωπότητα που ζει τα τελευταία χρόνια μια τόσο σκοτεινή περίοδο της ιστορίας της, τη βία και τον πόλεμο, τις απειλές και τους πυρηνικούς εξοπλισμούς που δε λένε να καταλαγιάσουν, τη φτώχεια που οδηγεί πληθυσμούς ολόκληρους στην απόγνωση, την κλιματική αλλαγή, που τη βιώνει δραματικά μεγάλο μέρος του πλανήτη και δείχνει ήδη τα πρώτα σημάδια του σκοτεινού μέλλοντος που μας περιμένει άμα δεν γίνουμε σοφότεροι.
Αναφέρθηκε στην υποκριτική αγάπη για την πατρίδα που μας αποκλείει απ’ το να φροντίσουμε τις άμυνές μας και επισήμανε τους απειλητικούς κινδύνους για το μαγευτικό περιβάλλον του τόπου μας που τόσο εύκολα εκποιείται σε μικρά και μεγάλα συμφέροντα.
Δεν άφησε απ’ έξω τον πολιτισμό και τον έρωτα που αποτελούν αναχώματα στο σκοτάδι που απλώνεται γύρω μας. Μου ήρθε στον νου το σκοτάδι που επελαύνει στον κόσμο της επικής τριλογίας του Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών.
Ήταν μια βαθιά, γεμάτη αίσθημα, πολιτική ομιλία υψηλού επιστημονικού κύρους, που, παρότι με τάραξε καθώς διέκρινα μια αδιόρατη θλίψη, την αισθάνθηκα σαν μια προειδοποίηση, έναν φάρο, έναν οδηγό επιβίωσης του ανθρώπινου είδους, κυριολεκτικά ένα κληροδότημα ανεκτίμητο στην Κρήτη, τον τόπο του, στην πατρίδα μας και στην ανθρωπότητα.
Μίλησε για μας που θα τον διαδεχόμασταν στη σκηνή με τα πιο τιμητικά λόγια, «πλούτισαν το ελληνικό τραγούδι με έμπνευση μοναδική και χάρη». Τι άλλο να περιμένουμε; Τον θρίαμβο της αγέλης; Ξεκινήσαμε θέλοντας να τον τιμήσουμε.
Η Τότα Ευλαβή, Καβαλιώτισσα, δασκάλα στο Ηράκλειο, που ήταν μαζί μας, τραγούδησε με την υπέροχη φωνή της, a capella, το ποίημα Mare Sirenum του Γιώργου Μουρέλου, καθηγητή παλαιότερα Φιλοσοφίας και Αισθητικής στο ΑΠΘ, που μελοποίησα μαζί με σειρά ποιημάτων της συλλογής του Η Μεγάλη Σύρτις:
Και ναυαγήσαμε στις χώρες των Σειρήνων
Κόμη της Βερενίκης κρεμασμένη σαν οπτασία
Στα δέντρα και στα φυλλώματα
Οι φωνές του δάσους μάς έσυραν να χαθούμε.
Νομίζω, το χάρηκε πολύ. Μετά τη συναυλία, παρά το προχωρημένο της ώρας, κατευθυνθήκαμε στο Αγροτικό δισκοπωλείο στα Σείσαρχα. Τα εδέσματα ήταν καταπληκτικά. Άλλοι τα τίμησαν δεόντως, όπως ο καθηγητής, άλλοι ήταν πιο προσεχτικοί, όπως εγώ. Την άλλη μέρα το πρωί, καφέ στην πλατεία, κουβέντα, φωτογραφίες. Είπαμε να ξαναβρεθούμε.
Αργύρης Μπακιρτζής
