«Εγώ είχα τη λάμπα
κι εσύ είχες το φως
Ποιος πούλησε το φυτίλι ;»
Το παραπάνω ποίημα του Ζακ Πρεβέρ μιλάει για ένα προδομένο έρωτα. Ένα έρωτα που έσβησε μόνος του, που φθάρθηκε με την πάροδο του χρόνου. Ποιήματα σαν αυτά, για έρωτες που έσβησαν αλλά πρώτα έλαμψαν, φαίνεται πως δεν θα βλέπουμε πια στο μέλλον, παρά μόνο από εφήβους, από εκείνους που δεν πρόλαβαν να μάθουν σωστά το μάθημα της πολιτικής ορθότητας στον έρωτα. Εντύπωσή μου είναι πως ζούμε σε ένα κόσμο μειωμένων προσδοκιών στα πάντα, κι αυτό περιλαμβάνει όχι μόνο τις προσδοκίες μας ως πολιτικά όντα, αλλά ακόμα και τις προσδοκίες μας ως προς τις προαιώνιες και πανανθρώπινες ανάγκες μας, όπως είναι η ανάγκη μας για αγάπη, για έρωτα. Η γνώμη μου είναι πως στην ζωή, τα πάντα είναι πολιτική και εμείς σε μεγάλο βαθμό χειραγωγήσιμοι.
Η αντίληψη περί ιδανικού έρωτα που είχε η κοινωνία προ 30 μόλις ετών, εκείνου του μεγάλου που σε παρασύρει, σε γεμίζει, τον εξομολογείσαι και θες να τον φωνάξεις σε όλη την γη, εκείνος που σε οδηγεί σε όρκους πίστης και υποσχέσεις για αιώνια δέσμευση, φαίνεται πως έχει πεθάνει πια. Την θέση της έχει πάρει μια νέα αντίληψη, για ένα έρωτα μετριασμένο, ψύχραιμο, ήπιο. Ένα έρωτα πολύ πιο μικρό, αντίστοιχο των μειωμένων προσδοκιών σε ο,τιδήποτε μπορεί να βιωθεί, λέει η Melusine.
Στην σημερινή νεοφιλελεύθερη αντίληψη ζωής, αυτή του καταναλωτισμού, της μέτρησης των μεγεθών, του κατατεμαχισμού της ημέρας σε ξεχωριστές δραστηριότητες εντός των οποίων συγκεκριμένα προσωπεία επιβάλλονται, στην εποχή του κινητού τηλεφώνου και του Διαδικτύου, όπου την λέξη «Φιλία» και την λέξη «συνάντηση» αντικατέστησε η λέξη «επαφή» , φαίνεται παντελώς ανάρμοστος ο έρωτας. Το άτομο, απαλλαγμένο από τα δεσμά των στερεότυπων σχέσεων του παρελθόντος, α-δέσμευτο, ελεύθερο να γίνει ο Μοναχικός και να ορίζει τον εαυτό του ως περιουσία που έφτιαξε με τους κόπους του, αλλοτριώνεται σε νάρκισσο.
Επιβραβεύεται για τον ναρκισσισμό του από άπαν το κοινωνικό σύστημα με διθυραμβικά άρθρα στα περιοδικά, με διαφημίσεις που προβάλλουν την απόλυτη ελευθερία ως το κλειδί του Παραδείσου: ο εργένης, ο αδέσμευτος άντρας, η μονογονεϊκή οικογένεια, το σύμφωνο συμβίωσης, η παρένθετη μητέρα, το cybersex, το onenightstand. Εσωστρέφεια και φόβος ακόμα και της πλήρους αλήθειας του έτερου γυμνού σώματος είναι η σημερινή πραγματικότητα.
Ο νέου τύπου νάρκισσος χρησιμοποιεί το σώμα το δικό του και των άλλων όχι ως φορέα αισθημάτων, αλλά ως εργαλείο. Τα σώματα των άλλων ως εργαλεία εφήμερα κι αναλώσιμα που θα προσφέρουν μια κάποια απόλαυση. Ως τέτοια καταμετρώνται με αριθμούς, συμμετέχουν σε συναλλαγές, γίνονται μέρος ενός πάρε-δώσε, σε κάθε επίπεδο. Το δικό του σώμα ως εργαλείο που πρέπει να διατηρηθεί στον αιώνα τον άπαντα, όσο το δυνατόν άφθαρτο, αλώβητο, ακέραιο. Η κατανάλωση ανθρώπων και η υπερκατανάλωση δεν βλάπτουν, αρκεί το σώμα που ενδιαφέρει (το δικό μας)να μην έχει υποστεί φθορά. Για την στάση αυτή, υπάρχουν πολύ καλές δικαιολογίες με προεξάρχουσα την ανεξαρτησία. Υπάρχουν τα κατάλληλα όπλα : η λογική.
Υπάρχουν ακόμα και επιστημονικά επιχειρήματα/αρωγοί στην επιβολή της νηφαλιότητας ως τρόπου ζωής που οδηγεί στην επιτυχία: το ένστικτο της επιβίωσης, ερμηνευμένο και αλλοτριωμένο από τους σημερινούς ψυχολόγους, που και οι ίδιοι ζώντας στην εποχή που βασιλεύει η Οικονομία, δηλαδή μιας σειρά από Λογιστικές, αντιλαμβάνονται τα άτομα ως επενδυτικό κεφάλαιο, τις δε πράξεις των ατόμων ως κέρδη και ζημίες.
Σήμερα πια, ήδη από την εφηβεία (π.χ. για τα παιδιά που δίνουν Πανελλήνιες εξετάσεις κι επομένως το μυαλό τους πρέπει να είναι στο διάβασμα) ως «ζημία» καταγράφεται οποιαδήποτε σχέση μας βγάζει από το «πρόγραμμά» μας και τους «στόχους» μας. Ο,τιδήποτε μας ξεβολεύει, μας αναγκάζει να παραχωρήσουμε χρόνο από τον εαυτό μας και τις ασχολίες μας, είναι αποφευκτέο. Πολύ χειρότερα είναι τα πράγματα όταν ο έρωτας δεν απαιτεί ακριβώς χρόνο, αλλά κατακλύζει την σκέψη μας και διαταράσσει την νηφαλιότητά μας, καταστρέφει αυτήν την ομαλότητα και την ψυχραιμία στην οποία έχουμε εθιστεί. Ψυχραιμία σημαίνει με ψυχρό αίμα, κυριολεκτικά.
Το να διατηρείς την ψυχραιμία σου σήμερα, είναι η υπέρτατη αρετή. Η πλύση εγκεφάλου περί αυτού, είναι πολυετής, έχει 50 χρόνια που διαφημίζεται το cool ως πλεονέκτημα του ευ ζειν.
Η ψυχική εγγύτητα φαίνεται να είναι το μεγάλο πρόβλημα γενικότερα στις σημερινές διαπροσωπικές σχέσεις, πολύ περισσότερο όμως στον έρωτα. Η τρυφερότητα και το ξεχείλισμα των αισθημάτων, οι μεγαλύτεροι δυνατοί κίνδυνοι. Η ένταση, η ζήλεια, το πάθος, η απελπισία για την εγκατάλειψη, καταστάσεις παράλογες και θεάματα για χλευασμό. Η αποστασιοποίηση, νέα θεότητα. Ο παράφορος έρωτας είναι όμορφος στις ταινίες και στα τραγούδια, στα ποιήματα των ποιητών, αλλά προς αποφυγή στην δική μας ζωή. Προς θεού, η ευαισθησία μας να είναι μετριασμένη, διαχειρίσιμη και κατευθυνόμενη σε απροσδιόριστους και γενικούς σκοπούς, σε φιλανθρωπίες, σε ΜΚΟ, όχι στην αληθινή δική μας ζωή.
Ο κίνδυνος για την Εξουσία από τους ερωτευμένους είναι προφανής νομίζω: η ερωτευμένη καρδιά χτυπάει πιο γρήγορα, το αίμα στις φλέβες βράζει. Θέλει να ζήσει την ευτυχία, το παραπάνω, τα πάντα, εδώ και τώρα, σε αυτήν την ζωή. Θέλει να πάρει και να δώσει το σύμπαν ολόκληρο, όχι τα ψίχουλα που περίσσεψαν από το τραπέζι των λίγων και τυχερών.
Ο ερωτευμένος δεν αντιλαμβάνεται το ιδιωτικό και το δημόσιο όπως ο υπόλοιπος κόσμος, το δικό του ιδιωτικό θέλει να το γνωστοποιήσει δημοσίως και να ζήσουν όλοι οι άλλοι, ιδιωτικά ο καθένας, την δική του ιδιωτική ευτυχία. Δεν αφήνει τίποτα για το μέλλον, δεν αναστέλλει την ζωή με σκοπό την εκπλήρωση κάποιου μακρινού πλάνου σε στάδια. Θέλει να βγει στους δρόμους, να κάνει την Επανάσταση τώρα. Για τον ερωτευμένο, η ζωή είναι ζωή μόνο όταν βιώνεται πλήρως, αλλιώς, ας χαθεί.
Η Επανάσταση εδραιώνεται πάντα στην καθημερινότητα. Μένει σε εμάς να αποφασίσουμε τι είδους ζωή θα διεκδικήσουμε στο εδώ και τώρα, την ζωή του πλούτου των συναισθημάτων, ή την ζωή της αποχαύνωσης και της μοναχικότητας;
Μιχάλης ‘Μίκης’ Μαυρόπουλος
