Ο Tony Doherty θυμάται τον πατέρα Patsy, που σκοτώθηκε από τον βρετανικό στρατό στις 30 Ιανουαρίου 1972, εναλλάσσοντας την ελαφρότητα της παιδικής ηλικίας με το δράμα του πολέμου και διαδραματίζοντας έναν πρωταγωνιστικό ρόλο στην εκστρατεία που οδήγησε στις συγγνώμες της βρετανικής κυβέρνησης για τα 14 θύματα των αλεξιπτωτιστών που στάλθηκαν από το Λονδίνο για να καταστείλει την πορεία του Κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα.
Γράφει ο David Lifodi πως Είναι 30 Ιανουαρίου 1972 όταν ο μικρός Τόνι Ντόχερτι, μόλις 9 ετών, χάνει τον πατέρα του Πάτσι, σκοτωμένο από τους βρετανούς αλεξιπτωτιστές μαζί με άλλα 14 άτομα σε εκείνη την ημέρα που είναι παγκοσμίως γνωστή ως Ματωμένη Κυριακή, Bloody Sunday.
Στον Τόνι, όπως και στα υπόλοιπα 5 αδέρφια του και στη μητέρα του, ο κόσμος πέφτει πάνω τους. Σε μια στιγμή η ζωή τους ανατρέπεται. Ειδικότερα, ο Τόνι περνά από το να παίζει με φίλους, σε ένα πλαίσιο όπως αυτό του Brandywell, της καθολικής κοινότητας του Derry όπου ζούσε, στην ενηλικίωση. Για να του φέρει τα πάνω κάτω είναι ένα άλλο αγοράκι της ηλικίας του, ο Γκούτσι: είναι αυτός που, κατά τη διάρκεια ενός καυγά με τον Τόνι παίζοντας ένα παιχνίδι με μπίλιες, ανακοινώνει στον φιλαράκο του ότι ο στρατός πυροβόλησε τον πατέρα του.
»Πριν από εκείνη την καταραμένη Κυριακή», γράφει ο Riccardo Michelucci στον πρόλογο, »η παιδική του ηλικία ήταν φτωχή αλλά ευτυχισμένη παρά ταύτα. Το τρίτο από τα έξι αδέρφια, μεγάλωσε με την οικογένειά του στην περιοχή Brandywell, μια εργατική γειτονιά του Derry που τη δεκαετία του ’60 ήταν ακόμα ένα γκέτο που χαρακτηριζόταν από τη χρόνια απουσία υπηρεσιών, χώρων συνάντησης και κοινόχρηστων χώρων, σε μια συγκυρία φτώχειας και απόγνωσης αδιανόητη κάπου αλλού στην Ευρώπη».
Το πλαίσιο μέσα στο οποίο ζει η οικογένεια του Τόνι είναι αυτό της εργατικής τάξης, working class, σε μια Βόρεια Ιρλανδία που μισεί την προοδευτική στρατιωτικοποίηση που επιβάλλει η βρετανική κυβέρνηση. Οι συγκρούσεις με τον κατοχικό στρατό, ειδικά στην περιοχή του καθολικού γκέτο Μπογκσάιντ, γίνονται ολοένα και πιο συχνές, και είναι ακριβώς σε εκείνη την περιοχή της πόλης, που οι αλεξιπτωτιστές εμποδίζουν, με πυροβολισμούς, μια από τις διαδηλώσεις του Κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα.
Η εποχή που τα παιδιά κοιτάζουν με θαυμασμό τον στρατό είναι βραχύβια. Ο πατέρας του Τόνι δεν χάνει ποτέ την ευκαιρία να τσακωθεί μαζί τους, αλλά και ο Τόνι και τα αδέρφια του αντιλαμβάνονται σύντομα την αγγλική καταπίεση που, ένα βράδυ, εκδηλώνεται με την εκτόξευση δακρυγόνων από τον στρατό κοντά στην κατοικία των Ντόχερτι, που καταλήγει να τους πνίγει μέσα στο ίδιο τους το σπίτι.
Ο Tony αφηγείται τη ζωή του εναλλάσσοντας τις αναμνήσεις ως παιδί, τα παιχνίδια με τους φίλους του στη γειτονιά και τους μικρούς καβγάδες με τα αδέρφια, αλλά και την αναδρομή στη σχέση με τον πατέρα του, για τον οποίο έτρεφε μεγάλο θαυμασμό, επειδή ήταν ένας άντρας καλοδεχούμενος σε όλη τη γειτονιά για τις αξίες του, που εμπνέονταν στα δικαιώματα και την κοινωνική δικαιοσύνη. Όταν ο Τόνυ, λίγο μετά τη δολοφονία του πατέρα του, στέλνεται από την οικογένειά σε ένα παντοπωλείο για να αγοράσει κάτι, αισθάνεται ότι όλοι τον γνωρίζουν. Η Brandiwell είναι μια συνεκτική και υποστηρικτική κοινότητα και οι καταστηματάρχες χαρίζουν στον Tony τρεις σακούλες μπίλιες, για αυτόν και τα αδέρφια του.
Έχουν περάσει 50 χρόνια από εκείνη την αιματηρή Κυριακή που η Βρετανία προσπάθησε να κρύψει ή να ελαχιστοποιήσει, τουλάχιστον έως ότου οι διάφορες κυβερνήσεις αντιμετώπισαν το πείσμα του Τόνι Ντόχερτι, πρωταγωνιστή μιας λαϊκής εκστρατείας που στο τέλος ανάγκασε τον Ντέιβιντ Κάμερον, τότε πρωθυπουργό της Βρετανίας, να χαρακτηρίσει τη σφαγή που έκαναν οι βρετανοί αλεξιπτωτιστές «αδικαιολόγητη, αναιτιολόγητη και λαθεμένη».
Μετά από μια περίοδο στράτευσης στον IRA (Ιρλανδικό Ρεπουμπλικανικό Στρατό-Irish Republican Army), για την οποία εξέτισε μερικά χρόνια στη φυλακή, ο Tony Doherty έγραψε αυτό το βιβλίο για να αποτίσει φόρο τιμής όχι μόνο στον δολοφονηθέντα πατέρα του, αλλά σε ολόκληρη την πόλη του Derry.
Στο άκουσμα της είδησης του θανάτου του πατέρα, ο Τόνι αρχικά δεν το πιστεύει, αλλά όταν επιστρέφουν στο σπίτι η αδερφή και η μητέρα του και ο παππούς του Κόνορ μαζεύει όλη την οικογένεια, συνειδητοποιεί ότι όλα είναι αληθινά. Η καταστολή της βρετανικής κυβέρνησης είχε καταστήσει σαφές ότι η Αγγλία μπορούσε να χρησιμοποιήσει την σιδερένια γροθιά όταν ήθελε, και επιπλέον η ματωμένη κυριακή κατέστησε σαφές ότι η σύγκρουση θα μπορούσε να εισέλθει στη ζωή πολλών οικογενειών της Βόρειας Ιρλανδίας σε μια στιγμή, αλλά σίγουρα δεν θα μπορούσε να διαγράψει την μνήμη.
Είναι επίσης χάρη σε αυτό που ο Ιρλανδός Εξεταστής, l’Irish Examiner αποκάλεσε «ένα εμπνευσμένο απομνημόνευμα, un memoir ispiratore, στο οποίο η φωνή της αθωότητας δεν κάνει ποτέ ένα λάθος βήμα», πως η Ματωμένη Κυριακή δεν κινδυνεύει καθόλου να ξεχαστεί στη μνήμη της Βόρειας Ιρλανδίας.
Il piccolo di papà. Storia di un’infanzia nell’Irlanda del Bloody Sunday, Ο μικρός του μπαμπά. Ιστορία μιας παιδικής ηλικίας στην Ιρλανδία της Ματωμένης Κυριακής
του Tony Doherty
Nutrimenti, 2022
€ 17
Ο David Lifodi Γεννήθηκε στη Σιένα και η πραγματική του ενασχόληση είναι στο Πανεπιστήμιο της Σιένα. Στην «ανεπίσημη» δουλειά του συνεργάζεται με τον ιστότοπο http://www.peacelink.it, με το blog La Bottega del Barbieri και κάθε τόσο δημοσιεύει άρθρα σε άλλους ιστότοπους και περιοδικά για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τον συνδικαλισμό, την πολιτική και την ιστορία της Λατινικής Αμερικής, γηγενή και αγροτικά ζητήματα, οικολογία.
Μιχάλης ‘Μίκης’ Μαυρόπουλος la bottega del Barbieri
https://youtu.be/ZNzuW5LzI6c
