19 Φεβρουαρίου 2025
Είναι ένα τρομερό λάθος να διαγράφουμε τον Τραμπ ως ένα ψυχοπαθητικό καυχησιάρη.Το έργο του – αλίμονο! – το προωθεί. Όχι για να «κάνει την Αμερική μεγάλη» – αυτό θέλει να πιστεύουν οι θαυμαστές του – αλλά, με τον δικό του τρόπο, να τη σώσει.
The Trump γνωρίζει ότι έχει γίνει αφεντικό μιας εύθραυστης αυτοκρατορίας, «με πήλινα πόδια», με έρμα από «40 τρισεκατομμύρια δολάρια χρέους – λίγο λιγότερο από το μισό του παγκόσμιου ΑΕΠ, που υπάρχει στα χαρτοφυλάκια ιδιωτών, κεφαλαίων, τραπεζών και κεντρικών τραπεζών του πλανήτη» (βλ. Federico Fubini στην Corriere della sera της 17ης φεβρουαρίου) και κάνει αυτό που πιστεύει ότι θα έπρεπε να κάνει κάθε έθνος σε έναν υπερανταγωνιστικό κόσμο που ρυθμίζεται από τη σιδερένια λογική του καπιταλισμού: να αυξήσει την εσωτερική παραγωγική ικανότητα ώστε να βελτιώσει το εμπορικό ισοζύγιο, να διατηρήσει την αξία του νομίσματος σε υψηλά επίπεδα για να αποστραγγίσει επενδύσεις από το εξωτερικό, να αποικίσει άλλα εδάφη όσο το δυνατόν περισσότερο για να έχει πρόσβαση σε πρώτες ύλες χαμηλού κόστους και να έχει την εγγύηση αγορών διεξόδου για προϊόντα με εμπορικό σήμα ΗΠΑ, να διατηρήσει τη στρατιωτική υπεροχή (χωρίς όμως να τη σπαταλά σε «μη στρατηγικές» συγκρούσεις όπως η ουκρανική), να διατηρήσει το ηθικό του λαού της ψηλά εν όψει της αιματοχυσίας που θα τους επιβληθεί (διάλυση του welfare, πληθωρισμός, φόροι καταναλωτή). Αυτά τα ολίγα, γράφει ο Paolo Cacciari.
Οι άνθρωποι που παραμένουν στο περιθώριο του συστήματος είναι οι πρώτοι που πληρώνουν το τίμημα: οι μετανάστες, όσοι βρίσκονται εντός των οχυρωμένων συνόρων της Αυτοκρατορίας και εκείνοι που δεν έχουν άλλη εναλλακτική από το να ελπίζουν να εισέλθουν.
Δεύτερον είναι οι πληθυσμοί των περιφερειών του παγκόσμιου Νότου που προσπαθούν να αντισταθούν στη ληστεία των πόρων και της δουλειάς τους. Επιπλέον, – και αυτή είναι η πραγματική είδηση - αυτοί που επηρεάζονται είναι οι λαοί των υποτελών χωρών του αστερισμού των κρατών της πρώην βορειοατλαντικής αυτοκρατορικής συμμαχίας που δεν θα μπορούν πλέον να απολαμβάνουν ευνοϊκότερες ρήτρες στις εμπορικές ανταλλαγές και τη στρατιωτική άμυνα. Τέλος, κάθε ζωντανό ον, ανθρώπινο και μη, θα πληρώσει τις συνέπειες της αχαλίνωτης κούρσας στη λεηλασία της γης, των ωκεανών, των δασών, της Αρκτικής, του διαστήματος.
Προφανώς, για να έχει ελεύθερα τα χέρια στον πραγματικό παγκόσμιο ανταγωνισμό που παίζει η Αυτοκρατορία με την Κίνα και τις άλλες αναδυόμενες χώρες, The Tramp πρέπει να ξεσκίσει και να πετάξει στα σκουπίδια όλες τις συμφωνίες, τις συνθήκες, τα διεθνή σύμφωνα συνεργασίας και συναφή διακρατικά ιδρύματα και υπηρεσίες.
Ο ΟΗΕ είναι ο πρώτος στη λίστα. Κάθε άλλο παρά εκδημοκρατισμός. Η πολυπολικότητα μοιάζει περισσότερο με καυγά στο σαλόνι παρά με αρμονικό χορό. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, αφού πέτυχαν ό,τι μπορούσαν από την παγκοσμιοποίηση των εμπορευμάτων και χρηματοδότησης, τώρα αναγκάζονται από την «κοσμική στασιμότητα» των ποσοστών κέρδους να αλλάξουν πορεία, να κλείσουν τις γραμμές και να προσπαθήσουν να ξεκινήσουν ξανά μόνες τους.
Για αυτόν τον λόγο χρειάζονται την πατριωτική ρητορική όπως το ψωμί, πλήθη στα γήπεδα, θεϊκή περιβολή, την επανεφεύρεση του λευκού Έθνους και έναν νέο μεγάλο εξωτερικό εχθρό: την Κίνα, τoυς Brics και τα (προς το παρόν μόνο υποτιθέμενα) ανεξάρτητα μέσα πληρωμής τους από το δολάριο για τις διεθνείς ανταλλαγές.
Όχι, ο Τραμπ δεν είναι ένας χυδαίος του τσίρκου, ακολουθεί ένα καλά μελετημένο σενάριο, και ο τραμπισμός δεν είναι ένα άθροισμα σαμάνων, παραγεμισμένων με ψεύτικες ειδήσεις από κοινωνικά κανάλια και τηλεοπτικούς κήρυκες, γυναίκες ή άνδρες.
Έτσι όπως οι ευρωπαϊκές δεξιές-δεξιές [δυνάμεις] δεν είναι μια ρομαντική παλινδρόμηση άλλων εποχών. Έχουν στο κεφάλι τους ένα σχέδιο μοντέρνας αποκατάστασης της «φυσικής τάξης» των πραγμάτων: οικογενειάρχης, αρχηγός εργοστασίου, capobastone [2], αρχηγοί κρατών με δημοψήφισμα. Ίσως αυτά να είναι τα πράγματα που κάνουν Πούτιν και Τραμπ να μοιάζουν, φοβάμαι, επίσης και με τον Xi Jinping.
[1]. capobastone: Στην μαφιόζικη ιεραρχία, το άτομο που κατέχει την εξουσία λήψης αποφάσεων σε μια συγκεκριμένη εκλογική περιφέρεια και που διατηρεί τις επαφές με τους άλλους αρχηγούς.
Η επικίνδυνη υποτίμηση -από τους φιλελεύθερους δημοκράτες αλλά και από τους σοσιαλδημοκράτες- της έλευσης της δεξιάς σε όλο τον κόσμο εξαρτάται από την άρση, την απομάκρυνση τους από τους λόγους στους οποίους βασίζεται η λαϊκή τους συναίνεση.
Οι διάφορες προοδευτικές πολιτικές οικογένειες και οι maîtres à penser τους, καλά εδραιωμένοι στον ακαδημαϊκό κόσμο και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, είναι τελείως χαμένοι, ζαλισμένοι και άφωνοι, γιατί αρνούνται να παραδεχτούν την κατακόρυφη πτώση της αξιοπιστίας και της νομιμοποίησης των φιλελεύθερων αντιπροσωπευτικών θεσμών που μυθοποιούνται, διαμορφώνονται και κακοκυβερνούνται από αυτούς.
Μάλλον είναι αλήθεια: βρισκόμαστε σε μια καθεστωτική μετάβαση. Η μακρά χρυσή εποχή του κεϋνσιανού συμβιβασμού στον πρώην Πρώτο κόσμο έχει τελειώσει.
Έχουμε μπει στην stag-flation, [2], στον στάσιμο-πληθωρισμό. Μη έχοντας λάβει σοβαρά και εγκαίρως υπ’ όψιν αυτήν την «τελική κρίση» (για να το πούμε με τον Emmanuel Todd, La sconfitta dell’Occidente-Η ήττα της Δύσης, Fazi, 2024) του φιλελεύθερου δημοκρατικού κοινωνικού μοντέλου, έχουν αναπόφευκτα αφήσει πίσω τους ένα αυξανόμενο κύμα δυσαρέσκειας, αγανάκτησης και μίσους προς τις ελίτ στην εξουσία.
Από την αργή αποσύνθεση της «μεταδημοκρατίας” (C. Crunch, 2003) αναδύθηκε το νέο τέρας της «λευκής διεθνούς» που πιστεύει στην ανωτερότητα της, εθνικιστική, πατριαρχική, νεοαποικιοκρατική, ξενοφοβική, σεξιστική, ταξικιστική και τεχνομοντερνιστική – ρίχνοντας λίγη αστερόσκονη στα μάτια!
Μέχρι να λογαριαστούν οι σοσιαλδημοκρατίες και οι φιλελεύθερες δημοκρατίες με τους λόγους της αποτυχίας τους -σε όλους τους τομείς: κοινωνικοοικονομικό, γεωπολιτικό και κυρίως ρυθμιστικό- δεν θα καταφέρουν ποτέ να κατανοήσουν και, επομένως, να αντιμετωπίσουν τη νέα κατάσταση.
Οι υποσχέσεις για ευημερία έχουν καταρρεύσει (θυμάστε τη ρητορική του «δεν θα αφήσουμε κανέναν πίσω»;), για την ειρηνική εξαγωγή δημοκρατίας επίσης, παντού, (αλλά κάτω από την ομπρέλα του Νατο), για πράσινη αναγέννηση του πλανήτη (χωρίς όμως να καταργηθούν οι επιδοτήσεις ορυκτών).
Αλλά αυτό που σταμάτησε να λειτουργεί ήταν ακριβώς το σύστημα εκπροσώπησης και των εξουσιών με την παράδοση των δημόσιων αποφάσεων σε διεθνικές οικονομικές-χρηματοδοτικές ομάδες εξουσίας (οι αμερικανικές γιγάντιες εταιρείες-giant corporation) και, μέσα σε έναν καταρράκτη, στους τοπικούς faccendieri [μεσίτες-διακινητές].
Αποτέλεσμα ήταν η διάλυση του επιχειρηματικού συστήματος και των δημοσίων περιουσιακών στοιχείων, η ιδιωτικοποίηση της πρόνοιας, οι υποτιμητικές φορολογικές πολιτικές- αντιδραστικές, ο περιβαλλοντικός αδρανισμός. Πάνω απ’ όλα το άδειασμα και η υποβάθμιση των αιρετών συνελεύσεων, που κατάντησαν αθροίσματα από λομπίστες.
Φτάσαμε έτσι στην πιο παράδοξη και –αυτό ναι, εκπληκτική– νοητική ανατροπή, πρώτα από πολιτική και γεωπολιτική, στο θέμα του πολέμου στην Ουκρανία.
Αντιμέτωποι με μια ρεαλιστική εκτίμηση του αυτοκράτορα The Donald σχετικά με το μη βιώσιμο κόστος του πολέμου, οι ευρωπαίοι υποτελείς, προδομένοι στην υπερηφάνεια τους, δεν βρίσκουν τίποτα καλύτερο από το να ζητούν χρήματα από τους υπηκόους τους (διαβάστε: υπέρβαση του Συμφώνου σταθερότητας) για να αγοράσουν περισσότερες ξιφολόγχες και να στείλουν ακόμη περισσότερους στρατιώτες στο θάνατο.
Αν αυτοί είναι οι εκλεγμένοι, οι θεματοφύλακες της δημοκρατικής τάξης, φτωχές φιλελεύθερες δημοκρατίες. Να μην εκπλήσσονται αν μετά ο «κυρίαρχος λαός» αναζητά άλλους δρόμους εκπροσώπησης.
[2]. stag-flation: επίμονος υψηλός πληθωρισμός σε συνδυασμό με υψηλή ανεργία και στάσιμη ζήτηση στην οικονομία μιας χώρας.
ο Paolo Cacciari, μαζί με άλλους περισσότερους από 300 ανθρώπους, συμμετέχει στην εκστρατεία Partire dalla speranza e non dalla paura. Στο αρχείο της Comune μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα από 200 άρθρα του, oltre 200 suoi articoli. Στάλθηκε επίσης μια πολύ συνοπτική έκδοση αυτού του κειμένου στο il fatto quotidiano.
Μιχάλης ‘Μίκε’ Μαυρόπουλος Comune-info
