Φωτογραφία του Pozol Chiapas
Όπως οι γυναίκες που πολεμούν και δεν αφήνουν την απελευθέρωσή τους για ένα αύριο που μπορεί να φτάσει ή να μην φτάσει, οι ζαπατίστας δεν περιμένουν την «επανάσταση» να νικήσει τον καπιταλισμό, και ακριβώς σε μια στιγμή μεγάλου σκοταδιού για όλα τα κινήματα του κόσμου προτείνουν κάτι νέο, το «κοινό», ως διέξοδο από αυτή τη δύσκολη κατάσταση. Ο Ραούλ Ζιμπέκι γράφει «Πιστεύω ότι πρόκειται για μια βαθιά επαναστατική πρόταση και πραγματικότητα, μεγέθους που δεν μπορούμε να μετρήσουμε ακόμη, γιατί δεν υπάρχει τίποτα παρόμοιο στα επαναστατικά κινήματα που είναι γνωστά σε όλη την ιστορία”
Η πρόσφατη συνάντηση που συγκάλεσε ο EZLN, «Διεθνείς Συναντήσεις Αντίστασης και Εξέγερσης», μας επέτρεψε να γνωρίσουμε βαθύτερα και λεπτομερέστερα την πρόταση του «κοινού», την οποία είχαν ήδη καταθέσει πριν από ένα χρόνο. Για όσους από εμάς δεν μπορέσαμε να παρευρεθούμε στη συνάντηση, ήταν σημαντικό να ακούσουμε τους διοικητές της Παράνομης Ιθαγενούς Επαναστατικής Επιτροπής (CCRI) και τις διάφορες αρχές των συλλογικών συνελεύσεων των αυτόνομων ζαπατιστικών κυβερνήσεων, καθώς και τον υποδιοικητή Moisés που εξήγησαν την γενεαλογία των «ζαπατιστικών κοινών».
Στην ίδια συνάντηση επιβεβαίωσαν ξεκάθαρα την απόρριψη του πολέμου. «Δεν θέλουμε τον πόλεμο που κάνει το καπιταλιστικό σύστημα», είπε ο Moisés, υπογραμμίζοντας αυτό που χτίζουν στα ζαπατιστικά εδάφη. Η φράση «το καπιταλιστικό σύστημα δεν θα μας αναγκάσει κάνουμε τον πόλεμο» διδάσκει όχι μόνο την άρνηση να ακολουθήσουν την ατζέντα του συστήματος, αλλά δείχνει επίσης ότι έχουν το δικό τους χρονοδιάγραμμα από το οποίο δεν θα παρεκκλίνουν.
Θα ήθελα να εμβαθύνω μια πτυχή του «κοινού». Δεν σκοπεύω να εξηγήσω περί τίνος πρόκειται, αφού ένα μεγάλο μέρος της συνάντησης περιστράφηκε γύρω από αυτό, και πιστεύω ότι οι εξηγήσεις που δόθηκαν καθιστούν περιττή κάθε διευκρίνιση. Το ζήτημα που μου φαίνεται σχετικό είναι ότι ο ζαπατισμός προτείνει κάτι τόσο ριζοσπαστικό και τόσο βαθύ, τόσο αντίθετο με αυτό που κάνουν τα κινήματα, το οποίο εκπλήσσει θετικά και προκαλεί κάποιους στοχασμούς.
Είναι σαφές ότι ο αντισυστημικός, αντικαπιταλιστικός και χειραφετητής τομέας διανύει μια σκοτεινή περίοδο πολέμων, καταστροφών και καταστολών. Είναι μια από τις χειρότερες στιγμές για τους αγώνες των από κάτω, καθώς δεν υπάρχουν θεμελιώδεις αλλαγές στον ορίζοντα, αλλά μάλλον νέες καταιγίδες. Σε εποχές όπως η σημερινή, η πρακτική είναι η λίγο πολύ η τακτική απόσυρση των εξεγερμένων δυνάμεων.
Στη Λατινική Αμερική έχουμε δει ότι όταν η δεξιά προχωρά, προωθείται, οι επαναστάτες υποχωρούν, εγκαταλείπουν τον αγώνα, αναλαμβάνουν «ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις» και περιορίζονται να αποτολμούν μόνο σε εκείνα τα πεδία που αποδέχονται τα κορυφαία στελέχη, όπως για παράδειγμα το εκλογικό παιχνίδι στο οποίο δεν ξεκαθαρίζει τίποτα το σημαντικό. Όσοι ήδη εστιάζονταν στο νομικό/εκλογικό κομμάτι, στρέφονται όλο και περισσότερο προς τα δεξιά, διατηρούν έναν φαινομενικά αριστερό λόγο αλλά ακολουθούν-διατηρούν την πολιτική που ταιριάζει-συμφέρει στο κεφάλαιο, συμβάλλουν δηλαδή στη λεηλασία. Αυτό συνέβη με τον ανταρτοπόλεμο της Κεντρικής Αμερικής και της Κολομβίας, αλλά και με τον προοδευτισμό. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το σημερινό τοπίο είναι τόσο ζοφερό, απόγνωσης, σε σημείο που τα περισσότερα κινήματα περιορίζονται στην υποστήριξη προοδευτικών κυβερνήσεων και κομμάτων.
Ο EZLN, αντίθετα, δεν κάνει πίσω, δεν εγκαταλείπει τις αρχές του και δεν μπαίνει στο παιχνίδι του συστήματος. Κάθε άλλο, παρότι έχει τα πάντα εναντίον του, κάνει ένα τεράστιο βήμα προς τα εμπρός προωθώντας το «κοινό», όχι ως ορίζοντα, αλλά ως ζωντανή και συγκεκριμένη πρακτική στα εδάφη όπου ζουν και αντιστέκονται οι βάσεις στήριξης. Τη στιγμή του μεγαλύτερου σκότους, όταν η συντριπτική πλειοψηφία έχει χάσει κάθε ελπίδα, εξαπολύοντας μια εκπληκτική πρόκληση, ξεπερνούν όχι μόνο την ατομική ιδιοκτησία, αλλά και τη δημοτική περιουσία, δηλαδή κάθε ιδέα ιδιοκτησίας.
Πώς είναι δυνατόν μια πολιτική δύναμη να εξαπολύει μια βαθιά επίθεση, ακριβώς τη στιγμή που καταγράφεται η μεγαλύτερη πρόοδος του συστήματος; Σε πρώτη ανάγνωση φαίνεται σαν μια αντίφαση. Ωστόσο, είναι ζήτημα ηθικής και πολιτικής συνέπειας. Ακριβώς όπως οι γυναίκες που αγωνίζονται και δεν αφήνουν την απελευθέρωσή τους για ένα αύριο που μπορεί να έρθει ή όχι, οι ζαπατίστας δεν περιμένουν «η Επανάσταση» να ξεπεράσει τον καπιταλισμό, προτείνοντας το «κοινό» [την »κοινή χρήση», ‘από κοινού’, σ.τ.μ.] ως διέξοδο από αυτή τη δύσκολη κατάσταση.
Η ηθική είναι αυτή που τους οδήγησε να διαλύσουν δομές όπως τα Συμβούλια καλής διακυβέρνησης, ακόμα κι αν ήταν δικής τους δημιουργίας, διότι κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι δεν ήταν πλέον χρήσιμα για την επίτευξη των στόχων που είχαν τεθεί. Θα μπορούσαν να είναι ικανοποιημένοι με τον νέο κόσμο που χτίζουν, με κλινικές, σχολεία, νοσοκομεία και άλλους χώρους. Ωστόσο, προετοιμάζονται να αντιμετωπίσουν την καταιγίδα εμβαθύνοντας σε αυτό που είναι ήδη: αντάρτες που αντιστέκονται στον καπιταλισμό ενώ χτίζουν το νέο.
Αν για να αντισταθούν στην καταιγίδα ήταν απαραίτητο να κοπεί η «καταραμένη πυραμίδα», όπως είπε ο Moisés πριν από ένα χρόνο, για να συνεχίσουν να οικοδομούν το νέο μοιάζει απαραίτητο να αρχίσουν να εργάζονται επάνω στο «κοινό». Πιστεύω ότι αυτή είναι μια βαθιά επαναστατική πρόταση και πραγματικότητα, μεγέθους που δεν μπορούμε ακόμη να μετρήσουμε, επειδή δεν υπάρχει κάτι παρόμοιο στα επαναστατικά κινήματα που είναι γνωστά σε όλη την ιστορία.
Με αυτή την πρόταση, ο Zαπατισμός συνεχίζει την δική του διαδικασία μεταμόρφωσης, συνέχισης των αλλαγών, μια ατέρμονη διαδικασία, όπως δείχνει η ιστορία του γέρο Antonio, σύμφωνα με τον οποίο ο αγώνας είναι σαν ένας κύκλος, που ξεκινά σε ένα σημείο αλλά δεν τελειώνει ποτέ. Πιστεύω ότι με τα χρόνια θα αξιολογήσουμε το «κοινό» ως μια βαθιά αντικαπιταλιστική στροφή, ως την αρχή μιας νέας μακροπρόθεσμης κατασκευής στη βάση προηγούμενων δημιουργιών.
Δημοσιεύτηκε στη La Jornada και εδώ με την εξουσιοδότηση του συγγραφέα. Μετάφραση της Comune. Ο Ραούλ Ζιμπέκι συμμετείχε στην εκστρατεία Partire dalla speranza e non dalla paura.
Μιχάλης ‘Μίκε’ Μαυρόπουλος Comune-info
