Αντί μιας υψηλού επιπέδου επιστημονικής παρουσίασης της μελέτης του κειμηλιαρχείου είδαμε στις 29 Σεπτεμβρίου τον μελετητή – καθηγητή του ΑΠΘ να παρουσιάζει ένα ντοκυμαντέρ για τον βίο και τη διδασκαλία του Αποστόλου Παύλου. Αοριστολογίες περί του κελύφους και πλήρης απαξίωση του κτιρίου του Χρ. Μπάτση, της Στέγης δηλαδή, όπου δοξάστηκε ο λόγος των πιο σύγχρονων πνευματικών ανθρώπων της νεώτερης Ελλάδας. Επιβεβαιώθηκε ο καθηγητής Κ. Μανωλίδης για το “Σιωπητήριο της Μορφής”, που επιβάλλεται με ένα περιτύλιγμα ισοπεδωτικό, αμήχανο και βλοσυρό. Ίσως το πρόβλεψαν οι επίσημοι προσκεκλημένοι Υπουργός Πολιτισμού κ. Μενδώνη, Υφυπουργός Εσωτερικών (ΥΜΑΘ) κ. Γκιουλέκας και έλαμψαν δια της απουσίας τους από την εκδήλωση.
Δεν φαίνεται να λήφθηκαν υπ’ όψη οι σύγχρονες αντιλήψεις περί μείωσης στο μισό μέχρι το 2030, του ενσωματωμένου άνθρακα στις ανακαινίσεις κτιρίων: Τα υλικά που χρησιμοποιούνται στο κειμηλιαρχείο είναι τα υψηλότερης έντασης άνθρακα: τσιμέντο, σίδηρος και αλουμίνιο, παρά τον «φερετζέ» των φωτοβολταϊκών. Ο επιπλέον μάλιστα όροφος απαιτεί φαρδύτερα υποστηλώματα, περισσότερο σίδερο και τσιμέντο, κανένας λόγος για βιολογικά υλικά.
Στην κυριολεξία, άνθρακες ο θησαυρός.
Στον αντίποδα της πομπώδους προβολής της μελέτης του Κειμηλιαρχείου, πριν έξη μήνες διοργανώσαμε μια έξοχη εκδήλωση λόγου στο ταπεινό -εθελοντικά φτιαγμένο- θεατράκι της Στέγης, σπάνια εκδήλωση, παλαιάς κοπής. Η εκδήλωση αφορούσε την επιχειρούμενη αρχιτεκτονική παρέμβαση στην ιστορική και πολιτιστική φυσιογνωμία της εμβληματικής οδού Κύπρου και την απομάκρυνση του ΣΦΓΤ από τη φυσική του έδρα. Εκεί ακούστηκε για μια και μοναδική φορά δημοσίως η φωνή της πραγματικής Επιστήμης που βασίζεται στον ανθρωπισμό και του πολιτισμό. Όσο κι αν αγνοήθηκε από τους αρμόδιους θεσμικούς φορείς, αυτά μένουν στην Ιστορία. Ως τώρα πάντως, δεν ακούσαμε κανένα επιστημονικό αντίλογο πλην των γνωστών επιχειρημάτων της «Αγοράς» και «ιερής» Ιδιοκτησίας, για την οποία θα ξαναμιλήσουμε εκτενώς. Όσο για τις υγρασίες και τους κινδυνεύοντες πίνακες, προβληθέντα δεόντως –αλλά λησμονημένα τώρα– επιχειρήματα του πρώτου καιρού, το σχεδιαζόμενο μουσείο θαναι ακόμα πιο υγρό και σκοτεινό: δεν προβλέπεται καμιά τεχνική λύση απορροής των ομβρίων από το υπερυψωμένο βραχώδες υπέδαφος της παράπλευρης οδού, ενώ θα ‘πρεπε να προβλέπεται ολόκληρο στραγγιστήριο δίκτυο.
Αντί των φθηνών επιχειρημάτων που αναμασώνται υστερόβουλα και άκριτα, επανερχόμαστε στην μοναδική κοινωνικά δίκαιη, δημιουργική και ταιριαστή στην Εκκλησία λύση: Το ακίνητο-φιλέτο στην καρδιά της πιο όμορφης και ιστορικής γωνιάς της πόλης, για την αγορά και τη συντήρηση του οποίου δεν επένδυσε ούτε δραχμή, να αποδοθεί στο σύνολό του στον μοναδικό φορέα που επένδυσε γενναιόδωρα σ’ αυτό, με την πιο πολύτιμη επένδυση: το φως του σύγχρονου νεοελληνικού πολιτισμού που πρόσφερε αφειδώλευτα σε τρεις γενιές Καβαλιωτών, και το δένδρο της γνώσης που φύτεψε σ’ αυτό το σημείο της πόλης. Αυτό ήταν το «μίσθωμα» που καταβλήθηκε άπαξ και εφ’ όρου ζωής από τον Σύνδεσμο Φίλων Γραμμάτων και Τεχνών Καβάλας, για το «μίσθιο», σεβαστοί Πατέρες. Αναγνωρίσθηκε νωρίς, κερδίζοντας επάξια το «εσαεί» των καπνεμπόρων και επιβεβαιώθηκε εκατοντάδες φορές έκτοτε αναδεικνύοντας το κτίριο της Στέγης των Φίλων των Γραμμάτων και των Τεχνών σε Πνευματικό Κέντρο της Καβάλας. Όσο για τον απαιτητικό στόχο ενός Κειμηλιαρχείου αντάξιου της 100χρονης ιστορίας της Μητρόπολης, οι μελέτες του ΑΠΘ για το συγκρότημα του Αη Γιάννη, με τον μόχθο και το μεράκι Καβαλιωτών αρχιτεκτόνων, μπορούν να τον πραγματώσουν δημιουργικά και ευφάνταστα. Ένδον σκάπτε.
Μιας και σε τρεις μέρες συμπληρώνονται 36 χρόνια από τα εγκαίνια του θεάτρου της Στέγης (11.10.1988), που ο κ. μελετητής-καθηγητής χαρακτήρισε «στολίδι» χωρίς όμως να πει ποιος το έφτιαξε ή το συντηρεί, προτείνουμε την παραγματοποίηση Συνεδρίου επιστημονικού χαρακτήρα, παρουσία διακεκριμένων επιστημόνων, αρχιτεκτόνων, αρχαιολόγων και άλλων, που έχουν ήδη προσφερθεί να συμμετάσχουν. Σ’ αυτό, εκτός των άλλων, θα παρουσιαστεί και η σχέση της σχεδιαζόμενης κατασκευής με την κλιματική αλλαγή και τις αρχές της κυκλικής οικονομίας.
Το μονολιθικό δυτικό μοντέλο της γραμμικής προόδου και της συνεχούς οικονομικής μεγέθυνσης, έχει κατακλύσει άλλες κοσμοθεωρίες και συνοδεύεται από οικολογικές και κοινωνικές προεκτάσεις. Σε αντίθεση με την αποστασιοποίηση των θεσμών από την προστασία της υλικής και της άυλης πολιτιστικής φυσιογνωμίας της Νεώτερης Καβάλας, και τα κροκοδείλια δάκρυα ορισμένων δημοσιεύσεων, κάποιοι ευαισθητοποιημένοι Επιστήμονες και ενεργοί Πολίτες πραγματικά νοιάζονται να την διασώσουν. Κι αυτοί ευτυχώς πολλαπλασιάζονται και αποκαλύπτουν ότι την κενότητα των φορέων και τον εκφυλισμό του συστήματος θα αντιπαρέλθει η ωριμότητα των Αρίστων εκ των Πολιτών.
Βασίλης Λιόγκας, 8.10.2024
