Οι Άρπυιες ήταν κόρες του Τυφώνα και της Γης, αδελφές της Ίριδας, της αγγελιαφόρου των θεών και μητέρες των υπερφυσικών αλόγων του Αχιλλέα και των Διόσκουρων, ήταν η προσωποποίηση των ανέμων και των θυελλών.
Άρπαζαν με τα νύχια τις ψυχές των ανθρώπων και παρέδιδαν τους παραβάτες στις Ερινύες. Είχαν σώμα γυναικών από τη μέση και πάνω και σώμα πτηνού με πτερά και γαμψά νύχια από τη μέση και κάτω.
Την πρώτη από τις Άρπυιες. Την Ποδάγρη, την αναφέρει ο Όμηρος στην Ιλιάδα ως μητέρα των αλόγων του Αχιλλέα. Αδελφές της ήταν, η Ωκυπέτη που συμβόλιζε την ταχύτητα του ανέμου, η Κελαινώ που συμβόλιζε τα μαύρα σύννεφα και το μελανό χρώμα της τρικυμισμένης θάλασσας και η Αελλώ το σύμβολο γενικά της θύελλας.
Οι Άρπυιες κατοικούσαν στην άκρη του Ωκεανού απ’ όπου πιστεύονταν ότι έρχονται οι θύελλες και οι τρικυμίες και είχαν προορισμό να αρπάζουν και να εξαφανίζουν τους ναυαγούς και όλους όσους κινδύνευαν και να τους πηγαίνουν στα σκοτεινά βασίλεια του Άδη.
Πολλοί μπερδεύουν την Αελλώ με την Άελλα που ήταν η γρηγορότερη από όλες τις Αμαζόνες επειδή προσωποποιούσε κι αυτή την ανεμοθύελλα. Κατά τον μύθο, η Άελλα πολέμησε σκληρά τον Ηρακλή όταν αυτός πήγε να πάρει τη ζώνη της Ιππολύτης, αλλά τελικώς σκοτώθηκε από τον ήρωα.
Η ΛΕΞΗ
Άελλα, η
Άελλα και ἀέλλη, -ης (στα Έπη) Κύριο όνομα αλλά και ουσιαστικό θηλυκό που προέρχεται από το αρχαίο ρήμα (εἴλω. Σημαίνει θυελλώδης άνεμος, ανεμοστρόβιλος, ενώ μεταφορικά λέγεται για κάθε περιστροφική, στροβιλοειδή κίνηση.
Λέγεται επίσης για ζώο «ὠκυδρόμοις ἀέλλαις» και «ἄστρων ὑπ’ ἀέλλαισιν», (σε Ευριπίδη). Ο Σοφοκλής χεησιμοποιεί την λέξη ἀελλαῖος με την έννοια γρήγορος σαν θύελλα και ἀελλάς (για τους ίππους) με την ίδια σημασία.
Το εἱλέω, από το οποίο προέρχονται οι παραπάνω λέξεις, είναι ένα ρήμα με ιδιαίτερα ευρεία αλλά στενά συναρτημένη ορθογραφική ποικιλία : εἵλω, εἰλέω, εἴλλω, ἴλλω, ἤλω και εἰλύω. Το εννοιολογικό φάσμα των ρηματικών αυτών τύπων περιστρέφεται γύρω από μια βασική έννοια : περικλείω (και συντονίζω, περιβάλλω, καλύπτω, συλλέγω, συγκεντρώνω, συγκροτώ) και αρνητικά προς τα έξω : αποκλείω (και αμύνομαι, απωθώ, άρα συνέχω και προστατεύω).
Παραγώγως εκφράζονται οι σημασίες του συμπιέζω, περιορίζω, εμποδίζω, δεσμεύω, ελέγχω και, κατά τρίτη ακτίνωση, περιτυλίσσω, περιελίσσω, περιστρέφομαι, κινούμαι ελικοειδώς. Την Αελλώ την συναντάμε στην Βιβλιοθήκη του Απολλόδωρου στο πρώτο βιβλίο του (Α’ 2,6): «Πόντου δὲ καὶ Γῆς Φόρκος Θαύμας Νηρεὺς Εὐρυβία Κητώ. Θαύμαντος μὲν οὖν καὶ Ἠλέκτρας Ἶρις καὶ ἅρπυιαι, Ἀελλὼ <καὶ> Ὠκυπέτη, Φόρκου δὲ καὶ Κητοῦς Φορκίδες <καὶ> Γοργόνες, περὶ ὧν ἐροῦμεν ὅταν τὰ κατὰ Περσέα λέγωμεν…»
Η Βιβλιοθήκη του Απολλοδώρου είναι αρχαίο ελληνικό λογοτεχνικό έργο, το οποίο περιγράφει την ελληνική μυθολογία. Είναι ένα ιδιαίτερα σημαντικό έργο γιατί, μαζί με την Θεογονία του Ησιόδου σε συνδυασμό και με άλλων συγγραφέων της αρχαιότητας, αναφέρει όλες τις μυθολογικές ιστορίες όπως την Αργοναυτική εκστρατεία, το κυνήγι του Καλυδώνιου κάπρου, τους άθλους του Ηρακλή, του Θησέα και άλλων ηρώων όπως του Περσέα, Ιάσονα, Βελλερεφόντη, Αταλάντη, Μελάμποδα κ.α.
Το εύρος της φτάνει μέχρι την Ιλιάδα και την Οδύσσεια, δίνοντας παράλληλα και σχεδόν όλη την γενεαλογία των Θεών, των ηρώων, των Ελλήνων και άλλων φυλών σε όλη την ιστορική αυτή διαδρομή από την αρχή του κόσμου μέχρι τους απογόνους του Οδυσσέα καθώς επίσης και τις πολυάριθμες αποικίες αυτών.
Αποτελείται από 4 βιβλία, από τα οποία έχουν χαθεί μέρος του τρίτου και το τέταρτο αλλά σημαντικό μέρος του περιεχομένου τους έχει σωθεί μέσα από «επιτομή» (περίληψη) που έφθασε σε εμάς μέχρι σήμερα.
Μελέτη των βιβλίων της Βιβλιοθήκης και σύγκρισή τους με τις πηγές που αναφέρουν και έχουν σωθεί δείχνει ότι ο συγγραφέας έχει καταγράψει με ακρίβεια τις πληροφορίες που αναφέρονται σε αυτά, κάτι που δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στο έργο, αφού συμπεραίνει κανείς ότι και οι υπόλοιπες αναφορές του, σε έργα που έχουν σήμερα χαθεί, είναι επίσης ακριβείς.
Μία ακόμη ονομαστή Αελλώ, ήταν ένας θερινός κινηματογράφος στην Αθήνα που άνοιξε για πρώτη φορά τις πόρτες του στο κοινό στις 16 Ιουνίου του 1939. «Μία από τας νύμφας της Ελληνικής Μυθολογίας, η Αελλώ, έδωσε το όνομά της εις τον ωραιότερον και τον αριστοκρατικότερον θερινόν κινηματογράφον της οδού Πατησίων», σχολίαζαν οι εφημερίδες, «με ένα από τα κομψοτεχνήματα της εφετεινής παραγωγής, το περίφημον “Διαζύγιον με προθεσμίαν”».
Ως θερινός λειτούργησε μέχρι το 1963 που μετατράπηκε σε εργοτάξιο. Η νέα Αελλώ εμφανίστηκε στις 23 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους με τη γαλλική ταινία «Η αγνή Σουζάννα» (“La chaste Suzanne”, 1963). Η νέα της εμφάνιση έβαζε στη λήθη την εικόνα του παραδοσιακού θερινού κινηματογράφου.
Το νέο συγκρότημα υποστήριζε την νέα επιχειρηματική ιδέα εκείνης της εποχής : χειμερινό Σινεμά κάτω και θερινό στην ταράτσα. Ο κινηματογράφος λειτουργεί ως και σήμερα στην ίδια πάντα διεύθυνση, Πατησίων 140.
ΗΡΩ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ
ΠΗΓΕΣ
ΛΕΞΙΚΟ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ LIDDELL & SCOTT
TREASURY OF GREEK MYTHOLOGY, DONNA JO, ΕΚΔΟΤΙΚΌΣ ΟΊΚΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ
ΑΠΟΛΛΟΔΩΡΟΥ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ – ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ, ΑΜΜΩΝ ΕΚΔΟΤΙΚΗ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΧΑΤΖΗΦΩΤΗΣ Μ. ΙΩΑΝΝΗΣ
