Γράφει η Ηρώ Καραμανλή
Ο Ατραπός είναι χωριό του νομού Φλωρίνης κι απέχει δώδεκα χιλιόμετρα από την Φλώρινα. Στην τελευταία απογραφή του 2011 το χωριό αριθμούσε 150 κατοίκους και το λεξικό του Ήλιου μάς ενημερώνει ότι μέχρι το 1960 υπήρχαν τουλάχιστον 596 κάτοικοι. Ο Ατραπός εμφανίζεται σε γραπτά κείμενα από τον 15 ο αιώνα ενώ περί τα τέλη τού 1780 ένα μεταναστευτικό κύμα που ξεκίνησε με οικογένειες από την Ήπειρο, εγκαταστάθηκε στο χωριό. Το Καλοκαίρι του 1959, όπως καταγράφεται στην αθηναϊκή εφημερίδα Σφαίρα, οι κάτοικοι του χωριού ορκίστηκαν με συμβολική τελετή να ομιλούν μόνο την ελληνική γλώσσα, εγκαταλείποντας την επιβληθείσα από την βουλγαρική εξαρχεία, στα χρόνια της απελευθέρωσης, σλαβική διάλεκτο θέλοντας με αυτό τον τρόπο να προστατεύσουν την Ελληνική τους ταυτότητα από τον σλαβο – βουλγαρικό επεκτατισμό.
Η ΛΕΞΗ
Ανοπαία, επίρ.
Οπαίος -α –ο είναι επίθετο (αρχ. ὀπαῑος, -αία, -ον) και σημαίνει αυτός που έχει οπή ή άνοιγμα. Κατά τον Ηρωδιανό είναι επίρρημα που προέρχεται από την σύνθεση των λέξεων ανά και όπτομαι και σημαίνει απαρατήρητα, αόρατα. Ο Εμπεδοκλής χρησιμοποιεί τη λέξη με την σημασία του άνω, άνωθεν, εις τον αέρα, προς τον ουρανό. Ο Ηρόδοτος (7, 216) αναφέρει τη λέξη : «ανόπαια, όνομα της διόδου της υπεράνω των Θερμοπυλών. Κατά τον Αριστοφάνη, «οπή, οπαία και ανόπαια, η καπνοδόχη» και «αν’ οπαία (ανά οπήν), άνω δια της οπής της στέγης – όθεν ο καπνός εξήρχετο».
Η λέξη «ατραπός» σημαίνει πέρασμα που δύσκολα το ακολουθεί κανείς, δύσβατο πέρασμα. Η σύνθετη λέξη αποτελείται από το α το στερητικό και το αρχαίο ρήμα τραπέω –ώ που σημαίνει πατώ. Η λέξη «ανοπαία» επικυρώνει πως το μονοπάτι δεν είναι απλώς δύσβατο αλλά είναι και απαρατήρητο, σχεδόν αόρατο.
Η «Ανοπαία Ατραπός» μάς είναι γνωστή από τη μάχη των Θερμοπυλών το 480 π.Χ. όταν ο Εφιάλτης την έκανε γνωστή στον Πέρση αυτοκράτορα Ξέρξη, με αποτέλεσμα τα περσικά στρατεύματα να αιφνιδιάσουν του χίλιους Φωκείς που είχε στείλει ο Λεωνίδας να φυλάνε το μυστικό πέρασμα. Ο Εφιάλτης έμεινε στην ελληνική ιστορία ως ένας από τους διασημότερους προδότες. ο Ηρόδοτος αναφέρεται και στις αντιδράσεις των Ελλήνων, όταν γνώριζαν πια ότι είχαν περικυκλωθεί από του Πέρσες, στην «έξοδο θανάτου» αυτών που έμειναν, στον ηρωικό αγώνα τους και στον εξίσου ηρωικό θάνατό τους.
Το ίδιο μονοπάτι χρησιμοποίησαν το 278 π. Χ. οι Γαλάτες στην επιδρομή τους στην Ελλάδα προκειμένου να κάμψουν τις συγκεντρωμένες Ελληνικές δυνάμεις στα στενά των Θερμοπυλών. Και για τρίτη φορά στην ιστορία χρησιμοποιήθηκε το ίδιο μονοπάτι, τον Απρίλη του 1941 από Γερμανικές δυνάμεις, προκειμένου να αποκόψουν δυνάμεις Νεοζηλανδών στρατιωτών που φύλαγαν τα πασίγνωστα πια στενά των Θερμοπυλών.
Σήμερα η Ανοπαία Ατραπός είναι μία πανέμορφη διαδρομή μέσα στη φύση όπου οι Σύλλογοι και οι δήμοι της περιοχής διοργανώνουν πεζοπορίες και αθλητικούς αγώνες. Το πέρασμα των Θερμοπυλών που χρονολογείται η φήμη του εδὠ και 2.500 χρόνια, είναι η αποθέωση της φύσης συνδυασμένη με την ιστορική μνήμη της θυσίας του Λεωνίδα και των στρατιωτών του που συνειδητά αγωνίστηκαν και πέθαναν για την ιδέα της ελευθερίας. Οι αδούλωτες και ανυπότακτες αυτές ελληνικές ψυχές ενίσχυσαν την απόφαση του Γερμανού ιστορικού Manuel Andrack που το 2015 περπάτησε την Ανοπαία Ατραπό, την επέλεξε και την συμπεριέλαβε στο βιβλίο του σαν ένα από τα 15 μονοπάτια που σημάδεψαν την παγκόσμια ιστορία. Το βιβλίο του έγινε αμέσως best seller.
ΠΗΓΕΣ
ΛΕΞΙΚΟ ΣΟΥΙΔΑ ή ΣΟΥΔΑ
ΝΕΩΤΕΡΟΝ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ «ΗΛΙΟΥ»
ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΩΔΟΥΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ
ΗΡΟΔΟΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ – Η ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΘΕΡΜΟΠΥΛΩΝ
