Το 594 π.Χ. έγινε το πρώτο γνωστό «κούρεμα» χρεών στην ιστορία της Ελλάδας. Ο Σόλων ο Αθηναίος, ήταν ένας από τους επτά σοφούς της αρχαιότητας, νομοθέτης και ποιητής, με αριστοκρατική καταγωγή που ανάγεται από την πλευρά του πατέρα του στο βασιλιά Κόδρο και η μητέρα του προέρχεται από την ίδια γενιά με τον Πεισίστρατο.
Ο Σόλων, προκειμένου να αποτρέψει την εμφύλια διαμάχη μεταξύ πολιτών και ευγενών και τη διάλυση της Αθηναϊκής Πολιτείας, θέσπισε νόμους πολύ τολμηρούς αν σκεφτεί κανείς ποια εποχή εφαρμόστηκαν. Ένας από αυτούς ήταν η Σεισάχθεια, νόμος που καταργούσε τα υφιστάμενα χρέη ιδιωτών προς ιδιώτες και προς το δημόσιο, καταργούσε το δανεισμό με εγγύηση την προσωπική ελευθερία του δανειολήπτη και των μελών της οικογένειάς του, απελευθέρωνε όσους Αθηναίους είχαν γίνει δούλοι λόγω χρεών στην ίδια τους την πατρίδα και επανέφερε στην πόλη όσους εν τω μεταξύ είχαν μεταπωληθεί στο εξωτερικό ως δούλοι.
Ο περίφημος νομοθέτης δεν περιορίστηκε μόνο στα οικονομικά μέτρα αλλά οι νόμοι του περιλάμβαναν και διεύρυνση της λαϊκής κυριαρχίας. Εκείνη την εποχή αξιώματα έπαιρναν μόνο οι ευγενείς. Ο Σόλων χώρισε τους πολίτες σε τέσσερις τάξεις µε βάση τα εισοδήματά τους και όχι την καταγωγή τους. Μ’ αυτό τον τρόπο απέκτησαν δικαιώματα περισσότεροι πολίτες κι όχι µόνο οι ευγενείς.
Οι νόμοι του Σόλωνα παρ’ όλο που ήταν αυστηροί, εφαρμόστηκαν στην Αθήνα και μάλιστα κανείς από τους επόμενους κυβερνήτες του Αθηναϊκού κράτους δεν τους κατάργησε. Ο Σόλων διακρίθηκε για την σοφία του και από το γεγονός πως δεν θέλησε να αναμειχθεί στην εφαρμογή της νομοθεσίας του. Διαφαίνεται λοιπόν εδώ άλλη μία πρωτοπορία: ο διαχωρισμός της νομοθετικής από την εκτελεστική εξουσία.
Οι ενέργειες του αρχαίου σοφού διατηρήθηκαν και μετά το τέλος της τυραννίας του Πεισίστρατου και αποτέλεσαν το θεμέλιο πάνω στο οποίο εδραιώθηκε η κλασική αθηναϊκή δημοκρατία του Περικλή. Ο Πλούταρχος στους Παράλληλους Βίους αντιπαραβάλλει τον Σόλωνα με τον Ρωμαίο Πόπλιο Βαλέριο, που ονομάστηκε αργότερα Ποπλικόλας για τη μεγάλη του αγάπη προς το λαό, που τον υπηρέτησε πληθωρικά σε περιόδους ειρήνης αλλά και πολέμου.
Η ΛΕΞΗ
Σεισάχθεια – ουσιαστικό, θηλ. γεν.
Σεισάχθεια είναι το πέταγμα, το τίναγμα του βάρους και την λέξη συνθέτουν το ρήμα σείω και το ουσιαστικό άχθος. Στην Ιστορία, «Σεισάχθεια» ονομάστηκε η νομοθετική ρύθμιση παλαιών χρεών από τον Σόλωνα στην αρχαία Αθήνα.
Το ρήμα σείω παράγεται από το θέμα σεισ– με αποβολή του σ και την κατάληξη –ω. Σημαίνει κινώ, επισείω, ταλαντεύω κάτι. Ως δικανικός όρος σημαίνει συκοφαντώ, διασύρω κάποιον. Παράγωγα είναι σείστρον, σειστός, σεισμός, διάσειστος, σεισάχθεια, κ.α. Την λέξη την συναντάμε στην Οδύσσεια (Κεφ. Γ’, στ. 486): «…οἱ δὲ πανημέριοι σεῖον ζυγὸν ἀμφὶς ἔχοντες», (Πὰς στὰ λαιμά τους ὁ ζυγὸς ὁλημερὶς κουνοῦσε, μτφ. Εφταλιώτη) και την χρησιμοποιούμε και στην νεοελληνική.
Η λέξη άχθος σημαίνει βάρος, φορτίο, φόρτωση. Τα λεξικά λένε πως η ετυμολογία της είναι αβέβαιη ωστόσο ο Μπαμπινιώτης αναφέρει πως επειδή αρχικώς η λέξη σήμαινε «βάρος», «φορτίο», είναι πιθανόν να παράγεται από το ρήμα «άγω» (φέρω, μεταφέρω φορτίο). Ο Όμηρος λέει: «ἄχθος ἀρούρης», δηλαδή άχρηστο βάρος πάνω στη γη, λέγεται και για άχρηστους ανθρώπους. Στους Τραγικούς ποιητές η λέξη συναντάται ως φορτίο λύπης, ανησυχία, θλίψη, στενοχώρια που φέρουν οι ήρωές τους στην ψυχή.
Ένα από τα πιο καταστροφικά φυσικά φαινόμενα είναι ο σεισμός (λέξη που όπως προαναφέραμε προέρχεται από το ρήμα σείω). Η Ελλάδα ενώνει την Ευρώπη, την Ασία και την Αφρική όχι μόνο συνοριακά αλλά και γεωλογικά αφού βρίσκεται ανάμεσα στις τεκτονικές πλάκες που ενώνουν τις τρεις ηπείρους. Έτσι έχουμε 570 διαπιστωμένους σεισμούς άνω των 6 Ρίχτερ που έχουν γίνει στον ελλαδικό χώρο από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.
Στις 21 Ιουλίου 365 μ.Χ. έγινε σεισμός άνω των 8 Ρίχτερ που προκάλεσε το ρήγμα της Ελαφονήσου, με αποτέλεσμα να γίνουν καταστροφές σε όλη τη Μεσόγειο, από την Αδριατική μέχρι τη Μικρά Ασία και την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Πολλές παραλιακές περιοχές σε Κρήτη, Αχαΐα, Βοιωτία και Ήπειρο εξαφανίστηκαν, ενώ κατά τον ιστορικό Xιώτη, «οι κορυφές του Ταϋγέτου ράγισαν, ο ναός του Δία στην Ολυμπία γκρεμίστηκε, το ίδιο και κτίρια, τείχη, οχυρώματα και στήλες».
Ένας άλλος φονικός σεισμός το 1303, οκτώ Ρίχτερ, που προκάλεσε το ρήγμα του Καστελλόριζου σκότωσε 4.000 ανθρώπους.
Ο σεισμός 6,8 Ρίχτερ με επίκεντρο την Σαντορίνη τον Οκτώβριο του 1650 έγινε αισθητός μέχρι την Κωνσταντινούπολη και την Μικρά Ασία. Οι ιστορικοί της εποχής αναφέρουν γι’ αυτόν: «Συνοδευόταν από υπόγεια ηφαιστειακή έκρηξη με μεγάλη ποσότητα σποδού που μόλις έφτανε στην επιφάνεια του νερού στερεοποιούνταν. Σχηματίστηκε νησίδα με κρατήρα, από όπου εκσφενδονίζονταν πελώριοι πυρακτωμένοι λίθοι, άφθονο πυροκλαστικό υλικό και κυρίως ηφαιστειακή σποδός. Η ηφαιστειακή τέφρα μεταφέρθηκε μέχρι τη Μικρά Ασία, όπου κάλυψε τα φύλλα των δένδρων με ένα λεπτό στρώμα. Από τα δηλητηριώδη αέρια πέθαναν σαράντα χωρικοί και πολλά ζώα και πτηνά. Αρκετά κατοικίδια ζώα έχασαν το φως τους για 8-9 ημέρες. Το θαλάσσιο κύμα που δημιουργήθηκε έφτασε τα 30 μέτρα στη δυτική ακτή της Πάτμου. Στη Σίκινο, η θάλασσα υποχώρησε 180 μέτρα».
Ένας καταστροφικός σεισμός των 7,8 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ έπληξε την Δευτέρα 6/2/23 την Τουρκία και τη Συρία. Οι ανθρώπινες ζωές που χάθηκαν εξαιτίας του σεισμού και των πολλών ισχυρών μετασεισμικών δονήσεων που τον ακολούθησαν (άνω των 1.100) έχουν φτάσει τις 14.014 στην Τουρκία και τις 3.162 στη Συρία, ανεβάζοντας τον επίσημο συνολικό αριθμό των νεκρών σε 17.176. Μόνο στην Τουρκία έχουν καταγραφεί τουλάχιστον 63.794 τραυματίες, ενώ στη Συρία ο επίσημος αριθμός τραυματιών ανέρχεται σε 5.235. Σύμφωνα με τις τουρκικές αρχές, πάνω από 117.000 άνθρωποι συμμετέχουν στις επιχειρήσεις απεγκλωβισμού και παροχής πρώτων βοηθειών στους σεισμόπληκτους στην Τουρκία.
Η ψυχή μας όλες αυτές τις ημέρες βρίσκεται εκεί, κοντά τους και η ελπίδα και οι προσευχές μας για την διάσωση όλων των εγκλωβισμένων ταξιδεύει στον ουρανό.
ΗΡΩ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ
ΠΗΓΕΣ:
ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΥ ΣΟΦΙΣΤΟΥ (1ΟΣ ΑΙΩΝ Μ.Χ.) – ΛΕΞΙΚΟΝ ΚΑΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΟΝ ΤΗΣ ΤΕ ΙΛΙΑΔΟΣ ΚΑΙ ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ
ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ ΒΟΙ – ΣΟΛΩΝ-ΠΟΠΛΙΚΟΛΑΣ, ΕΚΔΟΤΗΣ ΖΗΤΡΟΣ
ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΩΝ ΣΕΙΣΜΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ –
ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΩΔΩΝΗ
ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» – ΑΡΘΡΟ «ΣΕΙΣΜΟΣ ΣΕ ΤΟΥΡΚΙΑ-ΣΥΡΙΑ» – 9/2/2023
ΛΕΞΙΚΟ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ – Γ. ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ
ΕΠΙΤΟΜΟ ΛΕΞΙΚΟ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ – LIDDELL & SCOTT
