Με τη σημερινή λέξη αγγίζουμε ένα πρόβλημα καθολικό, ένα πρόβλημα τεράστιας σημασίας για τον χαρακτήρα και την ανάπτυξη του ανθρώπινου πολιτισμού.
Σκάνδαλο είναι κάθε πράξη που μεθοδεύεται ύπουλα και ανήθικα με αποκλειστικό σκοπό το προσωπικό κέρδος. Στην Πολιτική δράση τα σκάνδαλα επιφέρουν ριζικές μετατοπίσεις από τον σκοπό και την κουλτούρα της Πολιτικής επιστήμης και ευθύνονται κατά ένα μεγάλο μέρος για την απαξίωση που αισθάνεται ο κόσμος για τους ιδεολογικούς και θεσμικούς μηχανισμούς.
Αντιμετωπίζουμε πολύ συχνά το φαινόμενο της ανακολουθίας των Πολιτικών λόγων σε συνάρτηση με τις πράξεις.
Μεταξύ τους ενυπάρχει ένα βαθύ χάσμα. Οι Πολιτικοί λόγοι εκφράζουν ιδεολογίες που αφορούν στην αναμόρφωση του ανθρώπινου πολιτισμού βάσει της Ισότητας και της Δικαιοσύνης. Αλλά βλέπουμε πολλές φορές πως οι πράξεις, υποκινούνται από την απληστία και τους διακαείς πόθους της απόκτησης του χρήματος και της εξουσίας. Όλες οι σύγχρονες πολιτικές και ηθικές θεωρίες που προοικονομούν για τον άνθρωπο μία εύρυθμη κοινωνία δίχως ανηθικότητες και σκάνδαλα, καταρρέουν εμπρός στα έργα ορισμένων ανθρώπων που κλήθηκαν να υπηρετήσουν την Πολιτική με εντιμότητα.
Η ΛΕΞΗ
Σκάνδαλον, ουδ. ουσ/κό
Οι L&S αναφέρουν ότι σκάνδαλο είναι η παγίδα, η ενέδρα ή η επιβουλή που έχει στηθεί ή μεθοδευτεί εναντίον του εχθρού. Και ότι η λέξη είναι άγνωστης προέλευσης. Με την ίδια σημασία την βρίσκουμε στα Ομηρικά έπη, ενώ ο Σουίδας αναφέρει την λέξη σκανδάληθρα και εννοεί τα επικαμπή ξύλα μιας παγίδας, «τα εν ταις παγίσιν επικαμπή ξύλα». Όντως κατά την αρχαιότητα σκάνδαλα ήταν τα ξύλινα εξαρτήματα (παγίδας). Η λέξη συνδέεται με την λατινική “scandere” – ανεβαίνω, περπατώ. Η σημερινή σημασία που της αποδίδεται «αφορμή φιλονικίας, έριδα», προέρχεται κυρίως από την Καινή Διαθήκη «ο αγαπών τον αδελφόν αυτόύ εν τω φωτί μένει και σκάνδαλον εν αυτώ ουκ έστιν». Και ο Ευαγγελιστής Ματθαίος λέει: «Οὐαὶ τῷ κόσμῳ ἀπὸ τῶν σκανδάλων· ἀνάγκη γάρ ἐστιν ἐλθεῖν τὰ σκάνδαλα· πλὴν οὐαὶ τῷ ἀνθρώπῳ ἐκείνῳ δι᾿ οὗ τὸ σκάνδαλον ἔρχεται», (κατὰ Ματθαῖον Εὐαγγέλιον Κεφ. 18. στ. 7).
Παράγωγο προερχόμενο από την λέξη σκάνδαλο είναι το ρήμα «σκανδαλίζω», (βάζω κάποιον σε πειρασμό) με θέμα αναλογικό «σκανδαλίδ-j-ω / σκανδαλίζω». Τον 15ο αιώνα ο Μαρίνος Φαλιέρος στη σελίδα 238 του έργου του «Iστορία και Όνειρο» διερωτάται: Τί ἔχεις καὶ δίχως σκάνδαλο δειλιαστικῶς ἐχάθης; Τον 17ο αιώνα ο Αγάπιος Λάνδος στο «Βιβλίον καλούμενον Γεωπονικόν» και στη σελίδα 204 μάς εξηγεί πως: «…ἀφανίζει [το μαρούλιον] τὸ σκάνδαλον τῆς σαρκός, διατὶ ξηραίνει το σπέρμα». Στην ελληνική Νομοθεσία (5147) διαβάζουμε τη φράση: «ἀνένοχος σκανδάλου». Μία αρχαία λέξη λοιπόν, έχει φτάσει ως τις μέρες μας και σήμερα σημαίνει κάθε πράξη, κάθε γεγονός και κατάσταση που αντιβαίνει στις καθιερωμένες αντιλήψεις περί ηθικής, θίγει το κοινό αίσθημα ή τις ηθικές αρχές μας προκαλώντας δυσφορία και αγανάκτηση. Παραδείγματα: «Είναι σκάνδαλο να έχει καταδικαστεί και να κυκλοφορεί ακόμη ελεύθερος», «προκαλεί αγανάκτηση το σκάνδαλο του Ευρωβουλευτή με τον χρηματισμό και τις ανήθικες διασυνδέσεις».
Όχι βέβαια ότι δεν υπάρχουν και μεγάλοι Πολιτικοί και κοινωνικοί μεταρρυθμιστές που βρίσκονται αδιάκοπα στην ανάγκη να δημιουργήσουν ένα καλύτερο μέλλον για την ανθρωπότητα. Η Ιστορία του κόσμου έχει καταγράψει τις εξαίρετες αυτές μορφές. Ο Τζων Λοκ καθόρισε τον διαχωρισμό των εξουσιών, της εκτελεστικής και της νομοθετικής. Ο Μοντεσκιέ ασχολήθηκε με το ίδιο θέμα στο έργο του «Πνεύμα των Νόμων». προχωρώντας ένα βήμα παρακάτω και πρόσθεσε και μία τρίτη εξουσία, τη δικαστική. Έτσι, η δημοκρατία άρχισε να πιάνει τόπο. Ο Ρουσσώ στο έργο του «Κοινωνικό Συμβόλαιο» υπερασπίζεται την ελευθερία του ανθρώπου και δέχεται ως κυρίαρχη μόνο την εκάστοτε κυβέρνηση. Ο Λεοπόλδος Β´ της Τοσκάνης κατάργησε την θανατική ποινή. Ο Βενιαμίν Φραγκλίνος και ο Τόμας Τζέφερσον έδωσαν έμφαση στις έννοιες της ελευθερίας, της δημοκρατίας και της ανεξιθρησκίας. Βλέπουμε πως οι άνθρωποι πού υπηρέτησαν το κοινό καλό είχαν πνεύμα, κι όταν ο Μεταρρυθμιστής και ο Πολιτικός έχει πνεύμα, έχει και μεγάλες ιδέες. ¨Όταν έχει και αγωγή, τότε ἡ υλοποίηση των ιδεών του έχει αποτέλεσμα λαμπρό. Οι άνθρωποι αυτοί άναψαν φώτα στις κορυφές τού σκοταδισμού έχοντας στο σβέρκο έναν ύπουλο εχθρό: την οπισθοδρόμηση. Και μόνον αυτό, κάνει το έργο τους ακόμη πιο σπουδαίο.
Η περίοδος που διάγει η χώρα μας είναι κρίσιμη. Διαποτισμένη από έντονες μεταβολές στις πολιτικές και κοινωνικές δομές, ώστε τα σκάνδαλα και η αυξανόμενη κυριαρχία ζητημάτων διαφθοράς, δεν κάνουν την κατάσταση κρισιμότερη αλλά και επικίνδυνη. Ωστόσο δεν πρέπει να χαθεί η ελπίδα στην πραγματική έννοια της Πολιτικής επιστήμης και στους ανθρώπους που την υπηρετούν έντιμα. Ίσως αυτή η αντιμετώπιση να οδηγήσει σε ενδιαφέροντες προβληματισμούς αναφορικά με τη σωστή λειτουργία του πολιτικού και κοινωνικού περιβάλλοντος.
ΗΡΩ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ
ΠΗΓΕΣ
ΕΠΙΤΟΜΟ ΛΕΞΙΚΟΝ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ, LIDDELL & SCOTT
ΛΕΞΙΚΟΝ ΣΟΥΙΔΑ Ή ΣΟΥΔΑ
ΛΕΞΙΚΟ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ, Γ. ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ
