Ο Μπέρτραντ Άρθουρ Γουίλιαμ Ράσελ (1872 – 1970), Βρετανός φιλόσοφος, μαθηματικός και ειρηνιστής, είπε το εξής: «Η Δυτική φιλοσοφία αρχίζει με τον Θαλή».
Ο Θαλής ο Μιλήσιος, (624 π.Χ. – 548 π.Χ.) είναι ο αρχαιότερος προσωκρατικός φιλόσοφος, ο πρώτος των επτά σοφών της αρχαιότητας, μαθηματικός, φυσικός, αστρονόμος, μηχανικός, μετεωρολόγος και ιδρυτής της Ιωνικής Σχολής της φυσικής φιλοσοφίας στη Μίλητο. Κυρίως ο Αριστοτέλης, αλλά και άλλοι αρχαίοι φιλόσοφοι θεωρούν τον Θαλή ως τον πρώτο Έλληνα φιλόσοφο. Στον διάλογο του Πλάτωνα «Πρωταγόρας», το όνομα που εμφανίζεται πρώτο στην λίστα πεπαιδευμένων ανθρώπων είναι του Θαλή του Μιλήσιου.
Ο Θαλής προσπάθησε να κατανοήσει τον κόσμο μέσα από τα μάτια της επιστήμης και να εξηγήσει φυσικά φαινόμενα χρησιμοποιώντας ως εργαλείο την Λογική, τα μαθηματικά, την φυσική, τη βιολογία, την αστρολογία χωρίς να χρησιμοποιεί αναφορές στην μυθολογία, όπως γινόταν στην εποχή του. Μπορεί να μη διασώθηκαν αυθεντικά επιστημονικά και φιλοσοφικά έργα του και οι μαρτυρίες που σώζονται να είναι λίγες στον αριθμό, ωστόσο είναι ικανές να επιβεβαιώνουν πως στη Σχολή της Μιλήτου που ίδρυσε εισήγαγε καινοτόμες ιδέες.
Για παράδειγμα, πίστευε πως το άπειρο ως θεμελιώδης και μοναδική οντότητα είναι μία άλλη δυναμική ουσία, μη δυνάμενη να χαρακτηρισθεί ούτε ύλη, ούτε ενέργεια. Άποψη σύμφωνη και με σύγχρονες αντιλήψεις της Φυσικής Επιστήμης που ενισχύονται από την αμφίδρομη μετάπτωση των σωματιδίων σε ύλη κι ενέργεια στα πειράματα με επιταχυντές υψηλών ενεργειών ή και την ισοδυναμία μάζας κι ενέργειας του Albert Einstein.
Το αρχαίο ελληνικό όνομα Θαλής (ανθηρός), έχει τις ρίζες του στο ρήμα θάλλω που σημαίνει “βλασταίνω, ανθώ, ευδοκιμώ”.
Η ΛΕΞΗ
Θάλλω, ρημ.
Θάλλω σημαίνει ακμάζω, ανθίζω, μπουμπουκιάζω, φυλλοφορώ-καρποφορώ. Με το θέμα «θαλ» και το πρόσφυμα «j» η λέξη θάλ-j-ω μέ αφομοίωση του j σέ λγίνεται «θάλλω» με δύο λάμδα. Απαντάται η λέξη τεθᾰλυῖα ως επίθετο στην Οδύσσεια του Ομήρου και σημαίνει την άφθονη, την ανθηρή. Ο Αισχύλος αναφέρει : «οὐ δένδρε’ ἔθαλλεν χῶρος», (τόπος χωρίς κανένα δέντρο). «Τεθαλυῖα ἀλοιφῇ», είναι η πλούσια αλοιφή, η άφθονη σε λίπος, (Ομήρ. Ιλ). Ο Ησίοδος και ο Σοφοκλής κοσμούν με την ίδια λέξη τους ανθρώπους που είναι ακμαίοι και ευτυχείς.
Από το ρήμα προέρχονται άπειρα παράγωγα όπως: θαλλός (βλαστάρι), θαλερός, θαλερότης, θάλεια (ὡραία), Θάλεια (μία ἀπ’ τίς Μούσες), θαλία (ευτυχία), το θάλος (παιδί, βλαστάρι), ἀειθαλής, εὐθαλής, Θαλύσια (ουδ. οἱ αρχές τού θερισμοῦ), θαλέθω (ἀκμάζω), θηλή,
θῆλυς, νεηθαλής, κ.α.
Στις χώρες που επικρατεί το εύκρατο κλίμα όπως και στην Ελλάδα, η λέξη «θάλλω» έχει την τιμητική της όλες τις εποχές του έτους, κυρίως όμως την Άνοιξη που η Αμφιλύκη παραμερίζει με τα ροδόχροα δάκτυλά της τα σκούρα σύννεφα κι απλώνει ο ήλιος το φως του για να αναγεννηθεί η φύση. Στην ελληνική μυθολογία η Θάλεια, προστάτιδα της Άνοιξης, της ανθηρότητας και της ποίησης, ήταν μία από τις εννέα Μούσες, κόρη της Μνημοσύνης και του Δία. Μία άλλη μορφή με το όνομα Θάλεια στην μυθολογία μας, ήταν η πιο μικρή από τις τρεις Χάριτες, τις κόρες του Δία και της Ωκεανίδας Ευρυνόμης. «Τρεις Χάριτες με ωραία μάγουλα τού γέννησε η Ευρυνόμη, η κόρη του Ωκεανού που ‘χει όψη πολυέραστη…», (Ησίοδ, Θεογ. 907 – 911).
Από την θαλερή Άνοιξη εμπνεύστηκαν οι λογοτέχνες και ποιητές παρομοιάζοντας την Άνοιξη με τον έρωτα γιατί αυτή την εποχή που η φύση ακμάζει, οι πόθοι και οι επιθυμίες του ανθρώπου βρίσκονται κι αυτές σε εγρήγορση. Η «Σιωπηλή Άνοιξη» της Rachel Carson, «Η Άνοιξη κι Εγώ» της Μαρίας Κύτταρη, «Το ξύπνημα της άνοιξης» του Frank Wedekind, «Η χαμένη Άνοιξη» του Στρατή Τσίρκα, το ποίημα του Μπ. Μπρεχτ, «Ανοιξη», του Οδυσσέα Ελύτη, «Ψαλμός και ψηφιδωτό για μιαν Άνοιξη στην Αθήνα», του Κώστα Καρυωτάκη η «Άνοιξη», το «Ανοιξιάτικο τρεχαντήρι» του Λάμπρου Πορφύρα, είναι μόνο μερικά από τα πολυάριθμα έργα της λογοτεχνίας, αφιερωμένα στην πιο όμορφη εποχή του έτους.
Κλείνοντας, αξίζει να θυμηθούμε το απόσπασμα «Πειρασμός» από το ποίημα του Διονύσιου Σολωμού «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι». Ο ποιητής χρησιμοποιεί τον μικρόκοσμο του ανθισμένου τοπίου. Το Μεσολόγγι «έπεσε» την άνοιξη κι ο Σολωμός αναπαριστά την φύση στην ωραιότερη φάση της σαν μια δύναμη που μαζί με όλα τ’ άλλα υλικά και πνευματικά ενάντια, προσπαθεί να δειλιάσει τους πολιορκημένους.
«Ο Απρίλης με τον Έρωτα χορεύουν και γελούνε,
Κι’ όσ’ άνθια βγαίνουν και καρποί τόσ’ άρματα σε κλειούνε…
Μάγεμα η φύσις κι’ όνειρο στην ομορφιά και χάρη…
Τρέμ’ η ψυχή και ξαστοχά γλυκά τον εαυτό της.
… Χιλιάδες ήχοι αμέτρητοι, πολύ βαθιά στη χτίση·
Η Ανατολή τ’ αρχίναγε κι’ ετέλειωνέ το η Δύση.
Κάποι από την Ανατολή κι’ από τη Δύση κάποι·
Κάθ’ ήχος είχε και χαρά, κάθε χαρά κι’ αγάπη.
Κι’ έφυγε το χρυσ’ όνειρο ως φεύγουν όλα τ’ άλλα…».
ΗΡΩ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ – LIDDELL & SCOTT – ΕΚΔ. ΠΕΛΕΚΑΝΟΣ, 2007.
ΛΕΞΙΚΟ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ – ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ.
ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ (20ς ΑΙΩΝΑΣ) – ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΟΤΙΝΟΣ – ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΟ.
