Ο πόλεμος δεν ξεκίνησε στις 14 Φεβρουαρίου 2022 ούτε καν το 2014. Ξεκίνησε όταν προτιμήσαμε να κοιτάξουμε αλλού σαν να μην μας αφορούσαν οι πολλοί πόλεμοι σε όλο τον κόσμο. Και όταν συνειδητά ή όχι έχουμε αποδεχθεί ότι υπάρχουν άνδρες, γυναίκες και παιδιά χωρίς θεμελιώδη δικαιώματα. Η δημοκρατία απέτυχε τη μέρα που μάθαμε να αναθέτουμε. Ωστόσο, ανά πάσα στιγμή μπορούμε να φανταστούμε ένα μέλλον και να το χτίσουμε βήμα-βήμα, γνωρίζοντας ότι δεν υπάρχει μια οριστική απάντηση και ότι το μονοπάτι είναι φτιαγμένο από προόδους και πτώσεις. Είναι για τα παιδάκια, αγόρια και κορίτσια που πρέπει να παλέψουμε, γράφει η Emilia De Rienzo, αυτά πρέπει να ξέρουν ότι έχουμε κάνει το καθήκον μας, πρέπει να αισθάνονται σε εμάς την ελπίδα, la speranza
Παρμένη από unsplash.com
“Δεν ήξερα εκείνη τη στιγμή ότι ήταν το τέλος τόσων πολλών πραγμάτων. Όταν κοιτάζω πίσω, τώρα, από αυτό το ψηλό βουνό των γηρατειών μου, βλέπω ακόμα τα σφαγμένα γυναικόπαιδα, στοιβαγμένα και σκορπισμένα σε εκείνη τη χαράδρα ζιγκ-ζαγκ. Τα είδα, ξεκάθαρα, με τα νεαρά μου μάτια. Και μπορώ να δω ότι ένα άλλο πράγμα πέθανε μαζί τους, εκεί πάνω, στο ματωμένο χιόνι, και παρέμεινε θαμμένο κάτω από την καταιγίδα. Το όνειρο ενός λαού πέθανε εκεί ψηλά. Ήταν ένα ωραίο όνειρο… “
[Alce Nero, Μαύρη Άλκη]
Μόλις πριν από λίγες μέρες η Ουκρανία ήταν μια ελεύθερη χώρα, οι άνθρωποι δούλευαν, περπατούσαν στο δρόμο, κυκλοφορούσαν με το αυτοκίνητο, έπαιρναν το λεωφορείο, πήγαιναν σε εστιατόρια, τα παιδιά ήταν στο σχολείο ή έπαιζαν κάπου. Το βράδυ πήγαιναν για ύπνο ήρεμα όπως πάντα, έτοιμοι να ξεκινήσουν μια άλλη μέρα. Πιθανώς κανένας από αυτούς δεν νοιαζόταν για το ότι τα ρωσικά στρατεύματα συγκεντρώνονταν κατά μήκος των συνόρων ήδη από τον Δεκέμβριο. Οι αμερικανικές ανακοινώσεις για τους επικείμενους κινδύνους είχαν ακουστεί με δυσπιστία.
Στις 24 Φεβρουαρίου, η εισβολή αιφνιδίασε τους πάντες. Και όλα άλλαξαν δραματικά: πολλοί άνθρωποι έπρεπε να φύγουν μακριά από τον ήχο των βομβών, από σειρήνες και πυροβολισμούς, πολλοί άνδρες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις οικογένειές τους και να πάνε να πολεμήσουν. Γυναίκες και παιδιά προσπάθησαν να περάσουν τα σύνορα: μέρες αναμονής στο κρύο, εξαντλημένοι από την κούραση, την πείνα. Όλα, όλα είχαν αλλάξει, η ζωή του πριν πέθανε κάτω από τις βόμβες που κατέστρεψαν σπίτια, νοσοκομεία, δρόμους. Τις κατεστραμμένες γέφυρες. Ο άνθρωπος έδειξε το πιο τρελό και σκληρό πρόσωπό του εκείνη την ημέρα.
Πολλά όνειρα χάνονται στο τίποτα, όταν κοιτάζει κανείς τη σκληρότητα, τη φρίκη, το τρομερό πρόσωπο του πολέμου. Το νιώθεις σε όλη του τη δύναμη όταν σου χτυπάει τις πόρτες. Όλοι οι μη ευρωπαίοι μείναμε άναυδοι, άφωνοι, χαμένοι. Ωστόσο, ξέραμε μέσα μας ότι δεν θα μπορούσε να συνεχιστεί έτσι. Πάρα πολλοί πόλεμοι έχουν πολλαπλασιαστεί στον κόσμο, ακόμα κι αν συχνά προτιμούσαμε να κοιτάξουμε αλλού σαν να μην μας αφορούσε.
Πότε απέτυχε η δημοκρατία;
Τώρα ο πόλεμος είναι στο κατώφλι μας. Τώρα μας τρομάζει και εμάς. Και κοιτάζουμε με άλλα μάτια εκείνα τα παιδιά με τα όπλα στο χέρι που ίσως δεν ξέρουν ακόμη πώς να τα χρησιμοποιήσουν, εκείνους τους μπαμπάδες που αφήνουν τα παιδιά τους και χαιρετούν τις γυναίκες και τα μωρά τους χωρίς να ξέρουν αν θα τα ξαναδούν ποτέ. Κοιτάμε τα μάτια εκείνων των φοβισμένων και χαμένων παιδιών που θα κουβαλήσουν πληγές μέσα τους που δεν θα επουλωθούν ποτέ ξανά.
Εμείς οι ευρωπαίοι δεν πιστεύαμε ότι ο πόλεμος θα μπορούσε να επιστρέψει σε εμάς. Και ο πόλεμος ταξίδευε ήρεμα, σπέρνοντας θανάτους σε πολλά άλλα μέρη του κόσμου. Δεν έχουμε διαδηλώσει, έχουμε αποδεχθεί, εν γνώσει μας ή όχι, ότι ορισμένοι άνθρωποι στερούνται τα θεμελιώδη δικαιώματα που απολαμβάνουμε εμείς. Δεν καταφέραμε να ξοδέψουμε την ενέργειά μας, τον ενθουσιασμό μας, την εξυπνάδα μας για να δημιουργήσουμε μια αξιόπιστη εναλλακτική από τα κάτω. Ίσως αποθαρρυνθήκαμε, χάσαμε την ελπίδα, οι έμποροι όπλων μας έμοιασαν ανίκητοι, αλλά έπρεπε να συνεχίσουμε να ψάχνουμε, να ψάχνουμε ξανά, ακόμη. Δεν καταλάβαμε ότι η δημοκρατία απέτυχε τη μέρα που μάθαμε να αναθέτουμε, να σκεφτόμαστε ότι η ιστορία ήταν μόνο στα χέρια των ισχυρών της γης, κυριάρχησε η απογοήτευση, αποδίδοντας όλες τις ευθύνες σε αυτούς που ηγούνται.
Χτίζοντας το μέλλον γνωρίζοντας ότι δεν υπάρχει ένας οριστικός δρόμος
Ο άνθρωπος μπορεί να έχει μια θέση στην ιστορία με διάφορους τρόπους: σε παθητική ή ενεργητική μορφή. Παθητικά: νιώθεις στο έλεος της δύναμης αυτών που κυβερνούν τον κόσμο, νιώθεις σαν παιχνίδι στα χέρια τους. Τότε ζούμε ολισθαίνοντας στα γεγονότα, οι σκέψεις που δεν μας αρέσουν απομακρύνονται, από αυτό που μας φοβίζει.
Μπορούμε να βρούμε μια θέση στην ιστορία μόνο όταν αποδεχόμαστε την ευθύνη και όταν τη ζούμε ηθικά. Η μόνη θεραπεία για όλες τις καταδίκες και τα λάθη του παρελθόντος είναι να οικοδομήσουμε το μέλλον, να κάνουμε ότι είναι δυνατόν ώστε αυτό το μέλλον να μην είναι μια επανάληψη, ένα αντίγραφο, για να το κάνουμε αληθινά μέλλον. Να ζήσουμε λοιπόν σε κατάσταση εγρήγορσης, νιώθοντας μέρος όλων όσων συμβαίνουν, έστω και ως μικροί ηθοποιοί στην πλοκή της ιστορίας καθώς και στην πλοκή της ζωής όλων των ανθρώπων.
Το να είσαι ενεργός σημαίνει να ξέρεις πώς να φανταστείς ένα μέλλον, να ξέρεις πώς να το χτίσεις βήμα προς βήμα, γνωρίζοντας πώς να ενώνουμε τις δυνάμεις και τις ιδέες σε συνεχή διάλογο, σημαίνει να ξεκινάμε από την εμπειρία, να πειραματιζόμαστε το νέο γνωρίζοντας ότι δεν υπάρχει μια οριστική απάντηση, ότι το μονοπάτι αποτελείται από προόδους και πτώσεις. Η οικοδόμηση ενός καλύτερου κόσμου αποτελείται από πολλά μικρά και μεγάλα βήματα που πηγαίνουν προς έναν ορίζοντα που δεν θα δούμε ποτέ πλήρως υλοποιημένο, αλλά που μπορεί να είναι επίμονα πάντα υπό κατασκευή.
Τα παιδιά πρέπει να νιώθουν σε εμάς την ελπίδα
Και σκεπτόμενοι τα παιδιά μας, τα αγόρια και τα κορίτσια μας πρέπει να συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε. Αυτά θα πρέπει να ξέρουν ότι έχουμε κάνει αυτό που μας αναλογεί. Τα παιδάκια πρέπει να νιώθουν σε εμάς την ελπίδα. Τα παιδάκια είναι τα πρώτα θύματα, να μαζέψουμε τον φόβο τους, να κάνουμε να νιώσουν τη δύναμή μας, το θάρρος μας, την πίστη μας στο μέλλον που θα είναι η γη τους. Πώς να τους εξηγήσουμε ότι τα χρήματα που χρησιμοποιούμε για να οπλιστούμε και να κάνουμε πολέμους θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την καταπολέμηση της πείνας στον κόσμο;
Σήμερα δεν θα είναι εύκολο να απαντήσουμε στις ερωτήσεις τους, εάν δεν τους προβάλλουμε σε ένα καλύτερο μέλλον. Και ένα μέλλον είναι ήδη σήμερα, αν εργαζόμαστε για την αλληλεγγύη, για τις αλληλένδετες σχέσεις ακρόασης και διαλόγου, εάν ακούμε, κρατάμε μακριά την επιθετικότητά μας, την επιθυμία να επικρατήσουμε, τον εγωισμό μας. Αν μάθουμε το διάλογο, τη συνύπαρξη, αν χτίσουμε δίκτυα βοήθειας, αν φροντίζουμε ο ένας τον άλλον.
Μιχάλης ‘Μίκης’ Μαυρόπουλος comune.info
