07/01/2025
Παρασκευή 6 Ιανουαρίου 2006
Τσιάπας: Πεθαίνει η Ραμόνα, ιστορική διοικητής του Ezln:
«Ένα μέτρο και 45 εκατοστά ύψος και 40 κιλά βάρος, υποφέρει και καταναλώνεται από μια ανίατη ασθένεια»: έτσι περιέγραφε η αφίσα, στις 13 οκτωβρίου 1996, την διοικητή Ραμόνα, ηγετική φυσιογνωμία του Ζαπατιστικού Στρατού Εθνικής Απελευθέρωσης, που έφτασε στην Πόλη του Μεξικού για να συμμετάσχει στο κλείσιμο του αυτόχθονου εθνικού Κογκρέσου ως μοναδική εκπρόσωπος του Ezln.
“Quella mujer dulce y discreta con la fuerza de una bomba, Αυτή η γλυκιά και διακριτική γυναίκα με τη δύναμη μιας βόμβας (ο ορισμός προέρχεται από τον ιστορικό ανταποκριτή της εφημερίδας La Jornada στη ζαπατιστική Chiapas, Hermann Bellinghausen) θα ζούσε άλλα δέκα χρόνια πριν πεθάνει στις 6 Ιανουαρίου 2006 από ανίατο καρκίνο του νεφρού που είχε προσπαθήσει να πολεμήσει μέσω μεταμόσχευσης μετά από μια εκτεταμένη εκστρατεία συγκέντρωσης πόρων.
Η πρώτη φορά που η Ραμόνα έγινε δημόσια γνωστή ως μέλος της Παράνομης Αυτόχθονης Επαναστατικής Επιτροπής, ήταν περίπου ένα μήνα μετά τον ζαπατιστικό ξεσηκωμό την 1η Ιανουαρίου 1994, μαζί με άλλους ιστορικούς διοικητές του Ezln, μεταξύ των οποίων οι David και Moisés.
Όταν πήρε τον λόγο στο αυτόχθονο Συνέδριο στην Πόλη του Μεξικού, η Ραμόνα μίλησε πρώτα στη δική της γλώσσα, αυτή των ιθαγενών tzotziles, και μετά στα ισπανικά. Αυτό ήταν το μήνυμά της: «Αντιστεκόμαστε στην κακή κυβέρνηση διότι θέλουμε δημοκρατία, ελευθερία και δικαιοσύνη για όλους τους μεξικανούς“.
Κατά μήκος του δρόμου που οδηγούσε από το αεροδρόμιο του Distrito Federal, όπως αποκαλούν οι μεξικανοί την Πόλη του Μεξικού, στον χώρο του Κογκρέσου, χιλιάδες άνθρωποι είχαν χαιρετίσει την διοικητή, ντυμένη με την παραδοσιακή ερυθρόλευκη huipil, τη μαύρη μπαλακλάβα, που είχε έρθει να θυμίσει ότι το EZLN πολεμούσε ώστε «οι άνθρωποι να μπορούν να συνεχίσουν να ζουν ως άνθρωποι και όχι ως ζώα».
Η Ραμόνα βίωσε στην πρώτη σειρά την εσωτερική συζήτηση μέσα στις αυτόχθονες κοινότητες, η οποία διήρκεσε όλο το 1993, σχετικά με την επιλογή του ένοπλου αγώνα: «ήταν ο ίδιος ο λαός», εξήγησε, «που μας είπε να ξεκινήσουμε.
Δεν αντέχουμε άλλο να πεθαίνουμε από την πείνα». Όταν ρωτήθηκε για τους λόγους που ώθησαν και γυναίκες και παιδιά να συμμετάσχουν στον ζαπατιστικό αγώνα, η διοικητής απάντησε: «Οι γυναίκες ζουν επίσης σε μια δύσκολη κατάσταση, γιατί είμαστε ακόμη πιο εκμεταλλευόμενες και καταπιεσμένες.
Πεντακόσια χρόνια οι γυναίκες δεν είχαν δικαίωμα να μιλούν, να συμμετέχουν σε μια συνέλευση, να έχουν ένα τίτλο, μια θέση, κάποιο αξίωμα στο χωριό τους». Σε αυτό το περιβάλλον γεννήθηκαν οι «Δέκα επαναστατικοί νόμοι των γυναικών», στη σύνταξη των οποίων η Ραμόνα είχε παίξει έναν θεμελιώδη ρόλο, ένα είδος διαγράμματος των γυναικών ζαπατίστας, μεταξύ των οποίων αναγνωρίζονταν το «δικαίωμα στην εργασία, στη λήψη του σωστού μισθού».
Αλλά και το «δικαίωμα συμμετοχής στον επαναστατικό ένοπλο αγώνα στη θέση και τον βαθμό που καθορίζει η βούληση και η ικανότητα τους». Και πάλι: «Οι γυναίκες θα έχουν διοικητικές θέσεις στην οργάνωση και στρατιωτικούς βαθμούς στις επαναστατικές ένοπλες δυνάμεις», απαιτούν «το δικαίωμα στην υγεία, την διατροφή και την εκπαίδευση».
Πολλές φορές η διοικητής κάλεσε «τις συντρόφους γυναίκες που νιώθουν εκμετάλλευση να αποφασίσουν να δείξουν τα όπλα τους, όπως αυτές ζαπατίστας». Η Ραμόνα ήταν πάντα στο πλευρό του υποδιοικητή Μάρκος, τόσο που ο sup, όταν έλαβε την είδηση του θανάτου της, διέκοψε την «Άλλη Εκστρατεία» μιας και ο κόσμος είχε χάσει «μια από εκείνες τις γυναίκες που γεννούν νέους κόσμους και που σε εμάς άρπαξαν ένα κομμάτι της καρδιάς».
Η τελευταία φορά που η διοικητής Ραμόνα εμφανίστηκε δημόσια ήταν με αφορμή μιας από τις προπαρασκευαστικές συναντήσεις της «Άλλης Εκστρατείας», στις 16 Σεπτεμβρίου 2005, στο καρακόλ της La Garrucha.
Ωστόσο, και στις 6 Ιανουαρίου 2006, εξασθενημένη από την ασθένεια, δεν έκανε πίσω και αποφάσισε να πάει από το Oventic στο San Cristóbal de las Casas για να προωθήσει ξανά την «Άλλη Εκστρατεία», αλλά πεθαίνει κατά τη διάρκεια του ταξιδιού.
Η Ραμόνα αντανακλούσε εκείνο το Μεξικό το οποίο, παρά τις αντιξοότητες και ένα σύστημα εξουσίας γαγγραινικό, αλλά ταυτόχρονα θηριώδες και αποκλειστικό (όπως εξάλλου σήμερα), λαχταρούσε μια κοινωνική αλλαγή που δυστυχώς ακόμη και σήμερα απέχει από το να έρχεται και στην οποία η αξιοπρέπεια να αναγνωρίζονταν σε όλα τα ανθρώπινα όντα.
Ήταν αυτή που πρόφερε την περίφημη φράση nunca más un México sin nosotros, ποτέ ξανά ένα Μεξικό χωρίς εμάς: άλλωστε, η Ramona είχε ποντάρει στον ζαπατιστικό αγώνα από την αρχή.
Η μεξικανική κυβέρνηση τη φοβόνταν και μετάνιωσε, τον οκτώβριο του 1996, που της έδωσε την άδεια να συμμετάσχει στο αυτόχθονο εθνικό Κογκρέσο στην Πόλη του Μεξικού: γι’ αυτό το λόγο, το 1997, από το προεδρικό μέγαρο στο Los Pinos, ο Ernesto Zedillo και οι τραμπούκοι του κυκλοφόρησαν μια φήμη ότι η διοικητής ήταν νεκρή και ότι στις εμφανίσεις της αντιθέτως παραβρίσκονταν μια όμοια της, μια σωσίας στρατευμένη κι αυτή στο EZLN.
Η Ραμόνα ήταν η πρώτη ηγέτης της Παράνομης Επαναστατικής Επιτροπής Ιθαγενών η οποία πέθανε από την εξέγερση της 1ης ιανουαρίου 1994, αλλά η φιγούρα της παραμένει πολύ αγαπητή στην ζαπατιστική Τσιάπας σήμερα.
Με αφορμή την άφιξή της στο Distrito Federal το 1996, η αφίσα έγραψε γι’ αυτήν: «Η διοικητής Ραμόνα ξεχώριζε τόσο γιγάντια όσο οι ίντιος φιγούρες του Ντιέγκο Ριβέρα και των μεγάλων μεξικανών τοιχογράφων, καθώς κατέβαινε από τα σκαλιά του αεροπλάνου που την έφερε το βράδυ της παρασκευής από την Τσιάπας στην Πόλη του Μεξικού».
του David Lifodi
Μιχάλης ‘Μίκε’ Μαυρόπουλος infoaut.org
