Μία ιστορία που συγκλόνισε τις προηγούμενες ημέρες είναι η αυτοχειρία του επιχειρηματία από τον Βόλο. Ήταν ένας από τους πολλούς συνανθρώπους μας που μπορεί να κυκλοφορούν ανάμεσά μας, να έχουν πολλούς «φίλους», αλλά στην ουσία να νοιώθουν μόνοι. «Απέτυχα σε όλη μου τη ζωή» φέρεται να έγραψε ο συνάνθρωπός μας. Είναι, όμως, ή καλύτερα, πρέπει να είναι σκοπός της ζωής μας η επιτυχία;
Δυστυχώς, η εποχή μας, ειδικά τα χρόνια από την δεκαετία του ’80 και μετά, μαστίζεται από λάθος αξίες και αρχές. Πράγματα χιλιοειπωμένα μεν, αλλά με φανερή την αδυναμία να αποτελέσουν κοινωνική συνείδηση και να αποδεσμευτεί η κοινωνία μας από αυτά.
Καταναλωτισμός, επιφανειακή ζωή, «δήθεν», άκρατος δανεισμός, έλλειψη αυτάρκειας, επίδειξη πλούτου, ακριβά αυτοκίνητα/σπίτια, άκρατος πλουτισμός με κάθε μέσον, θεοποίηση του χρήματος, αναξιοκρατία, ισοπεδωτισμός, κ.λπ., κ.λπ.. Όλα πράγματα χωρίς αξία, διότι ο σκοπός του ανθρώπου είναι η ευτυχία, η ευδαιμονία. Οι περισσότεροι σοφοί ανά τους αιώνες απάντησαν στο ερώτημα πώς μπορούμε να είμαστε ευτυχισμένοι ότι όλα τα υλικά αγαθά δεν φέρνουν την ευτυχία, εάν στερούνται αρετής.
Άρα, γιατί θα πρέπει να αγωνιούμε για το εάν θα είμαστε πετυχημένοι;
Σίγουρα τα υλικά αγαθά σε ένα ελάχιστο βαθμό είναι απαραίτητα για μία ανθρώπινη διαβίωση. Αυτό το θεωρούμε δεδομένο. Και εφόσον ο κάθε άνθρωπος που έρχεται στην ζωή έχει δικαίωμα να ζήσει ανθρώπινα, η κοινωνία, η πολιτεία θα πρέπει να έχουν αυτό σαν σκοπό. Αφού ξεπεράσουμε αυτό το όριο σε υλικά αποκτήματα γιατί θα πρέπει να ανησυχούμε για την επιτυχία ή όχι στην ζωή μας;
Γιατί θα πρέπει να συμβουλεύουμε τα παιδιά μας να γίνουν πετυχημένοι άνθρωποι; Τι σημαίνει τελικά πετυχημένος άνθρωπος; Αντίθετα, μήπως θα έπρεπε να έχουμε διαμορφώσει διαφορετικά το ερώτημά μας; Μήπως θα έπρεπε να ρωτάμε, είναι δίκαιος αυτός ο άνθρωπος; Έζησε με δικαιοσύνη;
Ο συνάνθρωπός μας φέρεται να έγραψε «έχω αποτύχει στην προσωπική μου ζωή. Παντρεύτηκα δύο φορές. Έκανα τρία παιδιά. Τελικά κατέληξα και πάλι μόνος». Για να προσθέσει, «απέτυχα. Αγόρασα σκάφος και βούλιαξε. Πήρα εργοστάσιο και έκλεισε. Απέτυχα. Ότι και να έκανα επαγγελματικά δεν πήγε καλά». Γιατί να είναι κριτήριο αυτές οι σκέψεις, απόψεις για την ζωή ενός ανθρώπου;
Γιατί να μην αναρωτιόμαστε αν ζήσαμε/ζούμε δίκαια; Γιατί να θεωρούμε τόσο σημαντικό την επιτυχία ή όχι ενός γάμου και όχι το εάν φερθήκαμε δίκαια και με σύνεση προς την/τον σύζυγο;
Έστω και εάν τελικά ένα ζευγάρι χωρίσει. Γιατί να μην ανησυχούμε για το εάν είμαστε δίκαιοι με τα παιδιά μας; Γιατί να μην έχουμε τέτοια ερωτήματα στο μυαλό μας και έχουμε, αντίθετα, ερωτήματα σχετικά με επιφανειακά πράγματα, όπως η επιτυχία στον επαγγελματικό βίο. Είναι σημαντικότατο μέρος της ζωής μας ο επαγγελματικός μας βίος, αλλά η επιτυχία ή η αποτυχία μπορεί να είναι και θέμα συγκυριών ή αστάθμητων παραγόντων.
Αλλά, έστω ότι κάναμε λάθος, γιατί να είναι το αποκλειστικό κριτήριο για την ζωή μας; Όλα αυτά ξεκινούν από τα πρότυπα που έχει η κάθε κοινωνία και η κάθε εποχή. Παλαιότερα σκοπός πολλών ανθρώπων ήταν η τίμια εργασία και η αξιοπρεπής διαβίωση της οικογένειας και ανατροφή των παιδιών. Τις τελευταίες δεκαετίες σκοπός της ζωής ήταν τα πολλά ακίνητα, τα ακριβά αυτοκίνητα, τα ταξίδια, τα γλέντια.
Έτσι, με το που κατέρρευσε αυτό το μοντέλο πριν δέκα χρόνια βρεθήκαμε «απροστάτευτοι». Με μηδενική εκπαίδευση για μία διαφορετική κατάσταση, με λιγότερα υλικά αγαθά. Δεν αντιλαμβανόμαστε ότι οτιδήποτε έχουμε είναι «δανεικό».
Ερχόμαστε από το πουθενά και θα πάμε στο πουθενά. Η φύση μας χάρισε την ζωή και η φύση θα μας την πάρει. Άρα, όλα όσα έχουμε μας δωρίστηκαν και ενδέχεται κάποια μέρα να μην τα διαθέτουμε. Αντίθετα, την καλοσύνη, την δικαιοσύνη εάν τα αποκτήσουμε θα τα έχουμε για πάντα. Σε αυτά πρέπει να δίνουμε έμφαση. Να μην αφήνουμε τον εγωισμό μας να κυριαρχεί, αλλά να ζητάμε συγγνώμη από όσους αδικήσαμε.
Είναι γεμάτος ο τόπος από ανθρώπους άδικους, ανθρώπους εγωιστές, που νομίζουν ότι κινούνται έξυπνα. Ότι ξεγελάνε τους άλλους και πετυχαίνουν προσωπικά οφέλη. Δεν αντιλαμβάνονται ότι με τον τρόπο που κερδίζουν κάτι με τον ίδιο τρόπο όταν έρθει η ώρα θα το κάνουν άλλοι σε αυτούς. Ενώ αντίθετα, η καλοσύνη, η δίκαιη ζωή αναγνωρίζεται και επιστρέφει το καλό σε αυτούς που το έκαναν ή μπορεί και στα παιδιά τους.
Για να κλείσω το σύντομο αυτό σημείωμα είναι ευκαιρία να αλλάξουμε τώρα που ζούμε αυτές τις πρωτόγνωρες συνθήκες για όλους μας και με την σκέψη στις γιορτές που έρχονται να γίνουμε πιο γήινοι, πιο ανθρώπινοι.
Να είναι η δίκαιη ζωή ο φάρος μας και όχι η επιτυχία. Η καλοσύνη μας και όχι η κακία που πιθανά χρησιμοποιείται για την «επιτυχία». Η αλληλεγγύη και ο καλός ο λόγος ας είναι η πυξίδα μας και όχι τα δεκάδες ακίνητα και ο πλούτος.
Βασίλης Τσιάντος
Καθηγητής Διεθνούς Πανεπιστημίου Ελλάδος
Πρόεδρος Δ.Ε. Παραρτήματος Καβάλας Ε.Μ.Ε.
