30/03/2025
Η Ευρώπη είναι η καρδιά του σκότους του τρόμου που ονομάζουμε ιστορία, γράφει ο Franco Berardi Bifo σε αυτή την πολύτιμη άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής
Πιστεύαμε
Πιστεύαμε ότι αυτή η ανόητη περηφάνια των σημαιών στον άνεμο
είχε τελειώσει
Νομίζαμε ότι ήταν εκτός μόδας
εκείνα τα ηλίθια λόγια
που μεταμορφώνουν τους ηλίθιους σε δολοφόνους.
Πιστεύαμε ότι είχε εξαντληθεί
το πάθος να καταστρέφεις και μετά να ξαναχτίζεις,
και το πάθος να σκοτώνεις για να μην πεθάνεις.
Νομίζαμε ότι το nie wieder σήμαινε «Ποτέ ξανά»
και όχι «μέχρι την επόμενη φορά».
Πιστεύαμε αυτή η γενοκτονία
ήταν πράγμα μιας άλλης περασμένης εποχής.
Αυτό πιστεύαμε, έτσι είχαμε καταλάβει.
Είχαμε καταλάβει λάθος, τώρα το ξέρουμε.
Τώρα η συμπόνια έχει σαρωθεί
από το υπέροχο θαύμα της ενέργειας.
Που, ελευθερώνει από τους περιορισμούς της λογικής
θα εκφραστεί ξανά ακράτητο.
Μέχρι να εξαντληθούν οι δυνατότητές του
αυτή τη φορά είναι προορισμένο να διαγράψει τα πάντα.
Επιστρέφουν στη μόδα
τα ταγγισμένα συναισθήματα του ανήκειν
σε κάποιο σκατένιο έθνος.
Ας το ξεπεράσουμε.
Οι άνθρωποι είναι έτσι, δεν υπάρχει κάποια ελπίδα
να αλλάξoυμε τον τρόπο λειτουργίας:
όποιος είναι πιο αδίστακτος κερδίζει
αν και δεν είναι ξεκάθαρο τι κέρδισε.
Αυτή τη φορά έσβησε
το τελευταίο φως.
Ζητούμε συγγνώμη
σε αυτούς που δεν φταίνε
πως έχουμε καταλήξει σε αυτή την κόλαση.
Και ας αφήσουμε αυτούς που δεν έχουν γεννηθεί ακόμα
στο μόνο μέρος που μπορείς να βρεις λίγη γαλήνη,
το αιώνιο τίποτα.
Μέσα στους αιώνες η piazza del Popolo έχει δει όλα τα είδη των χρωμάτων, [τα έχει δει όλα που λέμε]. Ποτέ όμως δεν είχε δει μια συγκέντρωση γαϊδάρων όπως αυτών που μαζεύτηκαν στις 15 μαρτίου ως απάντηση στο γκάρισμα του Michele Serra.
Ομολογώ ότι δεν σέβομαι ιδιαίτερα αυτούς που παίρνουν μισθούς από τα αφεντικά της La Repubblica, αφεντικά που για δεκαετίες λήστεψαν τους φορολογούμενους και μετά μετέφεραν τα εργοστάσιά τους στο εξωτερικό, όπου υπάρχουν εργάτες που κοστίζουν λιγότερο από τους ιταλούς.
Αλλά τρέφω ακόμη λιγότερο σεβασμό για όσους καλούν να κυματίσουν την ευρωπαϊκή σημαία, ενώ η Ευρώπη μοιάζει όλο και περισσότερο με αυτό που ήταν το 1941, όταν τα ναζιστικά στρατεύματα την κατέλαβαν από τη Βαρσοβία μέχρι το Παρίσι.
Παρόλο που είμαι λίγο κουφός, όλο αυτό το γκάρισμα έφτασε στα αυτιά μου. Το βραβείο βλακείας πηγαίνει στον καθηγητή Vecchioni που δήλωσε πανηγυρικά:
“… είμαστε όλοι ινδοευρωπαίοι, είχαμε ρομαντική φιλολογία, μιλάμε με τον ίδιο τρόπο, κοιταζόμαστε με τον ίδιο τρόπο, έχουμε τις ίδιες παροιμίες, ρήσεις, σκέψεις […] έχουμε ελευθερία παντού, έχουμε δημοκρατία, αλλά αυτή δεν την έχουν όλοι, εμείς την έχουμε. Η οποία είναι μια επινόηση […] των Ελλήνων, που έφτασε μέχρι εμάς. Τώρα, κλείστε λίγο τα μάτια σας και σκεφτείτε τα ονόματα που σας λέω: Σωκράτης σας λέω, Σπινόζα, Ντεκάρτ, Χέγκελ, Μαρξ, και σας λέω Σαίξπηρ, Θερβάντες, Πιραντέλλο, Μαντζόνι, Λεοπάρντι. Αλλά οι άλλοι έχουν αυτά τα πράγματα;[…]”.
Ούτε στο μπαρ Μέξικο, όταν όλοι είναι στο δέκατο τέταρτο ποτηράκι, δεν έχω ακούσει μια λίστα με ανοησίες όπως αυτή που ξεστόμισε ετούτος ο αλαζονικός ανίδεος.
Λοιπόν, ας συνοψίσουμε: αυτός ο Vecchioni είναι ινδοευρωπαίος, και είχε τη ρομαντική φιλολογία που δεν είναι μια επιρροή όπως εσείς νομίζετε. Έχεις ρομαντική φιλολογία; Δεν νομίζω, είναι πράγματα για καθηγητές με πτυχία, όπως θα έλεγε και ο Peppino de Filippo. Αλλά τώρα κλείσε τα μάτια σας για μια στιγμή και επαναλάβετε μετά από μένα: Σωκράτης, Σπινόζα, Ντεκάρτ, Χέγκελ και Μαρξ…
Πέρα από την λύπηση που προκαλούν αυτοί οι διανοούμενοι αλα παιδική εγκυκλοπαίδεια, ετούτη που βλέπουμε είναι μια άνευ προηγουμένου έκρηξη άγνοιας. Την είχε προκαταλάβει ο διάσημος και πολύ καλλιεργημένος Rampini, ο οποίος, σε ένα βιβλίο με τίτλο Ευχαριστούμε Δύση-Grazie Occidente, προσκάλεσε τους κατώτερους πληθυσμούς σε όλο τον κόσμο να μας ευχαριστήσουν για όλες τις εκπληκτικές τεχνολογίες που τους δώσαμε: χάντρες, καθρεφτάκια και κινητά τηλέφωνα, ακόμη και ένα ξυπνητήρι για να φοράνε στο λαιμό.
Αλλά πίσω από τόση άγνοια και αξιολύπητη αλαζονεία του στυλ εσύ δεν ξέρεις ποιος είμαι εγώ, υπάρχει κάτι πιο ανησυχητικό. Ο Andrea Colamedici έγραψε πρόσφατα στο Substack του: υπάρχει ένα φάντασμα που περιπλανιέται την Ευρώπη. Το φάντασμα, εξηγεί ο Colamedici, είναι αυτό της ασημαντότητας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι επάξια ασήμαντη γιατί υπάκουσε τις εντολές του Τζο Μπάιντεν χωρίς αμφιβολία, δίχως κουβέντα, με τίμημα την οικονομική καταστροφή της. Μετά έγινε διπλά ασήμαντη όταν ο Μπάιντεν αποσύρθηκε και ο διάδοχός του έστειλε τον Βανς να πει στους ευρωπαίους την οδυνηρή αλήθεια, σχεδόν σαν να ήταν ο Αλμπέρτο Σόρντι: Εγώ είμαι εγώ και εσείς δεν είστε τίποτα. Αυτό ακριβώς είναι το θέμα – με πονάει να το λέω. Ο Βανς, ο Τραμπ και ο φίλος τους Πούτιν έδειξαν ότι οι ευρωπαίοι δεν είναι τίποτα, παρά τη ρομαντική φιλολογία του καθηγητή Βεκιόνι. Αυτοί ήταν, πως όχι.
Ένα λαμπρό παρελθόν
Οι ευρωπαίοι μπορούν να καυχηθούν για ένα ένδοξο παρελθόν: ήταν οι αγαπημένοι εξολοθρευτές του καταραμένου θεού της βίβλου, και στο όνομα της Βίβλου ο Hernan Cortes στραγγάλισε τον Moctezuma που την είχε κρατήσει στο αυτί του ελπίζοντας να ακούσει φωνές και μετά την πέταξε κατά γης λέγοντας ότι σε εμένα δεν λέει τίποτα. Ευρωπαίος ήταν ο Λεοπόλδος του Βελγίου που κατέλαβε την τεράστια επικράτεια του Κονγκό με τη δύναμη των όπλων, σκοτώνοντας εκατομμύρια αυτόχθονες (ο Μαρκ Τουέιν γράφει ότι οι νεκροί ήταν δέκα εκατομμύρια, αλλά κανείς δεν θα μπορέσει ποτέ να τους μετρήσει). Ευρωπαίοι είναι εκείνοι που εξακολουθούν να χρηματοδοτούν και να εξοπλίζουν τις εγκληματικές συμμορίες που καταλαμβάνουν την Γκόμα και τα ανατολικά του Κονγκό (που δεν είναι πλέον βελγικό) για να ληστεύουν τους πόρους τους.
Και πάλι. Eυρωπαία ήταν η Εταιρεία των Ανατολικών Ινδιών για την οποία μίλησε ο William Dalrimple στο Aναρχία-Anarchia και ο Amitav Gosh στο Η κατάρα του μοσχοκάρυδου-La maledizione della noce moscata (παραθέτω για εκείνους τους γαϊδάρους που ήταν στην piazza del Popolo, σε περίπτωση που ήξεραν να διαβάζουν). Ευρωπαίοι είναι αυτοί που κρέμασαν τον Μοσαντέκ, τον ιρανό πρωθυπουργό που είχε κρατικοποιήσει τις εταιρείες πετρελαίου. Ευρωπαίοι ήταν οι εμπνευστές της δολοφονίας του Πατρίς Λουμούμπα. Ευρωπαίοι είναι οι σφαγείς που τους τελευταίους πέντε αιώνες υπέταξαν, εκμεταλλεύτηκαν, βίασαν και βασάνισαν τα εδάφη της Αμερικής, της Αφρικής και της Ασίας, για να μην αναφέρουμε τη Μέση Ανατολή, παρά τα λόγια που πρόφερε ο Antonio Scurati, ο οποίος ψέλλισε αυτά στην piazza del Popolo:
“Eμείς δεν είμαστε άνθρωποι που εισβάλλουν σε γειτονικές Χώρες, εμείς δεν είμαστε άνθρωποι που βομβαρδίζουν και γκρεμίζουν τις πόλεις, εμείς δεν σφαγιάζουμε και βασανίζουμε τους πολίτες με σαδιστικό γούστο, εμείς δεν απαγάγουμε τα παιδιά και τα αποπέμπουμε χρησιμοποιώντας τα ως λύτρα”.
Ως ιστορικός ο Scurati θα πρέπει να γνωρίζει ότι από το 1492 οι ευρωπαίοι είναι αυτό ακριβώς που λέει ότι δεν είναι.
Από όλους, όμως, ο πιο γελοίος είναι ο Ernesto Galli della Loggia, ο οποίος (απηχώντας τις διδαχόμενες παρατηρήσεις του υπουργού Valditara), γράφει υπεροπτικά ότι «μόνο εμείς γνωρίζουμε την ιστορία». Όταν διάβασα τα λόγια του έτριψα τα μάτια μου: Δεν μπορούσα να πιστέψω ότι υπάρχει ακόμα κάποιος τέτοιος.
Ας είμαστε ξεκάθαροι: όλοι γνωρίζουν ότι η έννοια της ιστορίας ως τελεολογικής και κατευθυνόμενης διαδικασίας προέρχεται από την ιουδαιοχριστιανική παράδοση, δεν χρειάζεται να μας το πει αυτό ο Della Loggia. Αλλά μόνο ένας χαζοχαρούμενος θα πίστευε ότι αυτό είναι σημάδι ανώτερης ποιότητας. Αν, εκτός αυτόν με την εγκυκλοπαίδεια για παιδιά ο Della Loggia γνώριζε τα βιβλία του François Jullien, θα ήξερε ότι στην κινεζική παράδοση το ξεδίπλωμα του χρόνου γίνεται σύμφωνα με μεθόδους που δεν είναι ούτε τελεολογικές ούτε γραμμικές. Θα ήξερε ότι η δράση που στοχεύει στην υποταγή των γεγονότων και της φύσης μπορεί να αντικατασταθεί από το wu wei, τη μη δράση που κάμπτεται προς τα γεγονότα και τη φύση, όπως εξηγεί ο Jullien στο βιβλίο του Sull’efficacia, Σχετικά με την αποτελεσματικότητα.
Ποιος είπε ότι η ιστορία (αυτή η συγκεκριμένη τελεολογική καμπυλότητα της διαδοχής του ανθρώπινου χρόνου που οδήγησε σε δύο παγκόσμιους πολέμους, τον πυρηνικό πόλεμο και την κατάρρευση του πλανητικού κλίματος) είναι ανώτερη μορφή και όχι μια πατριαρχική εμμονή όπως εισηγείται η Έλσα Μοράντε-Elsa Morante στο μυθιστόρημά της La Storia, Η Ιστορία;
Η Ευρώπη είναι η καρδιά του σκότους της φρίκης που ονομάζουμε ιστορία.
Είμαι λίγο γάιδαρος κι εγώ
Στα πρώτα χρόνια του αιώνα, μέσα στην ψυχική σύγχυση που ακολούθησε την ήττα των κινημάτων μετά τη Γένοβα, μερικοί παλιοί φίλοι και σύντροφοι έβαλαν στο μυαλό τους ότι έπρεπε να πολεμήσουμε για την ευρωπαϊκή ενότητα. Το 2005 ψηφίσαμε ναι στο ευρωπαϊκό δημοψήφισμα της Γαλλίας και Ολλανδίας, παρόλο που γνωρίζαμε καλά ότι η ενσωμάτωση του ευρώ συνεπαγόταν μείωση των εργατικών μισθών. Και όντως οι εργάτες της Γαλλίας και της Ολλανδίας είπαν όχι σε μέτρα που τους φτωχοποιούσαν. Η Ευρώπη προχώρησε στον δρόμο της χωρίς να λάβει υπόψη τη βούληση των γαλλο-ολλανδών ψηφοφόρων, και τώρα οι εργάτες αυτών των χωρών ψηφίζουν τους εθνικιστές, τους ρατσιστές και τους φιλελευθεριστές. Πραγματικά ωραίο αποτέλεσμα.
Γιατί μας πέρασε από το μυαλό να δηλώνουμε φιλοευρωπαϊστές;
Στο Discours a la nation europeanne-Ομιλία στο ευρωπαϊκό έθνος, το 1933, ο Julien Benda έγραψε ότι αν θέλουμε να δημιουργήσουμε την Ευρώπη δεν πρέπει να ξεκινήσουμε από αυτό που είμαστε, αλλά από εκείνο που θέλουμε, γιατί δεν υπάρχει μια ευρωπαϊκή ταυτότητα, αλλά μπορεί να υπάρχει μια θέληση να είμαστε ευρωπαίοι. Αλλά από το Μάαστριχτ και μετά, η Ευρώπη ήταν (όπως λέει ο Samir Nair σε ένα βιβλίο με τίτλο Europa encadenada-Ευρώπη αλυσοδεμένη, Μαδρίτη, 2025), το εργαλείο επιθετικότητας κατά της κοινωνίας και το όργανο για την επισφάλεια και την υποταγή της εργασίας. Δεν το είχα καταλάβει εκείνα τα λίγα χρόνια που έλεγα ότι είμαι φιλοευρωπαϊστής; Αυτό σημαίνει ότι είμαι λίγο γάιδαρος κι εγώ.
Σήμερα ανακαλύπτουμε κατάπληκτοι ότι η Ευρώπη μεταμορφώνεται σε ένα μιλιταριστικό τέρας. Αλλά δεν υπάρχει πραγματικά τίποτα για να εκπλαγούμε. Δεν καταλαβαίνουμε πως το άθροισμα του γαλλικού εθνικισμού συν τον γερμανικό εθνικισμό συν τον πολωνικό και τον ιταλικό εθνικισμό θα πρέπει να παράγει ένα διεθνιστικό αποτέλεσμα. Η ευρωπαϊκή Ένωση είναι η αντιφατική πολιτική μορφή μιας οντότητας που για τέσσερις αιώνες ήταν η έκφραση της λευκής αποικιοκρατίας. Μάλλον, των λευκών αποικιοκρατιών
Σήμερα η Ευρώπη βρίσκεται στα πρόθυρα μιας οριστικής κατάρρευσης: το ένα τρίτο των ευρωπαίων είναι άνω των εξήντα πέντε ετών, και το ποσοστό γεννησιμότητας είναι πολύ χαμηλότερο από αυτό που είναι απαραίτητο για να μην εξαφανιστεί. Λοιπόν σύντομα θα εξαφανιστούμε, διότι όπως είπε ο Μπενίτο όταν αδειάζουν οι κούνιες το έθνος γερνά και φθείρεται, παρακμάζει.
Θα εξαφανιστείτε, ευρωπαίοι. Σε εκείνο το σημείο θα τραβήξουμε μια βαθιά ανάσα ανακούφισης.
Μιχάλης ‘Μίκε’ Μαυρόπουλος Comune-info
