Στις ιστορικές στιγμές για την ανθρωπότητα, όπως αυτές των αρχών του 2020 και της παγκόσμιας – πλέον – πανδημίας, μια σειρά θεσμών της σύγχρονης κοινωνίας θα δοκιμαστούν σκληρά. Η πρωτοφανής συνθήκη του εγκλεισμού στα σπίτια έχει αφήσει πολλούς ανθρώπους να βιώνουν μια πρωτόγνωρη κατάσταση, με τα ζευγάρια που μοιράζονται την ίδια στέγη να δοκιμάζονται ίσως περισσότερο από όσους ζουν μόνοι.
Με τις περισσότερες χώρες να είναι ήδη στο δεύτερο (και ίσως όχι τελευταίο) μήνα της κρίσης του Covid-19, αρκετοί επιστήμονες έχουν στα χέρια τους επαρκή στοιχεία από μελέτες σχετικές με την ψυχολογική κατάσταση ατόμων και ζευγαριών ως αποτέλεσμα των περιοριστικών μέτρων.
Πάμε να δούμε τα πρώτα συμπεράσματα των ερευνών αλλά και απλές λύσεις που προτείνουν οι ειδικοί – και ειδικά οι ψυχολόγοι – για όσους δυσκολεύονται να προσαρμοστούν στην παρούσα κατάσταση. Αν και τα στοιχεία δεν είναι ακόμα υπέρ -αρκετά και ασφαλή για την εξαγωγή συμπερασμάτων, οι περισσότεροι ειδικοί συγκλίνουν στις απόψεις τους αναφορικά με τα ζευγάρια και τα παιδιά.
Ταυτόχρονα, οι ψυχολόγοι έχουν προτείνει μια σειρά από ιδέες για τα ζευγάρια που δυσκολεύονται να περάσουν για πρώτη φορά τόσο χρόνο απομονωμένα με το έτερον τους ήμισυ.
Η πρώτη φορά…
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως τα ζευγάρια που κατοικούν μαζί βιώνουν για πρώτη φορά – και ίσως τελευταία καθώς συγκυρίες όπως του Covid-19 εμφανίζονται ιστορικά περίπου μια φορά σε κάθε γενιά – μια κατάσταση η οποία τους αναγκάζει να περνούν χρόνο μέσα στον ίδιο χώρο. Τα ζευγάρια τα οποία δε ζουν μαζί από την άλλη μπορεί από τη μία να αισθάνονται τυχερά γιατί δεν έχουν την δέσμευση αυτή 24/7, από την άλλη όμως δεν μπορούν να βρεθούν με τους συντρόφους τους όσο συχνά το επιθυμούν. Δεν μπορούμε να πούμε με σιγουριά τι από τα δύο είναι καλύτερο, πάντως το δεδομένο είναι πως δυσκολίες υπάρχουν και στα δύο σενάρια.
Στην πρώτη περίπτωση οι ειδικοί συμφωνούν πως το μεγαλύτερο «στοίχημα» είναι να μάθει κάθε μέλος του ζευγαριού να ορίζει το ζωτικό του χώρο, καθώς πλέον οι ώρες συνύπαρξης είναι πολλαπλάσιες από ότι στην συνηθισμένη καθημερινότητα. Επιπλέον, καθένας ξεχωριστά και οι δύο μαζί πρέπει να προγραμματίζουν σωστά τα καθήκοντα / υποχρεώσεις που μοιράζονται σε αυτήν την κοινή ζωή. Ο κορονοϊός είναι μια μεγάλη ευκαιρία για όλους να μάθουν να κάνουν τις απαραίτητες υποχωρήσεις, να δίνουν τον απαραίτητο ζωτικό χώρο στον άλλον, να τον ακούν πιο υπομονετικά και να μάθουν ζουν κάνοντας υποχωρήσεις. Όλοι ανεξαιρέτως οι ψυχολόγοι που μελετούν τις ανθρώπινες σχέσεις εν μέσω πανδημίας συγκλίνουν στο συμπέρασμα πως η υποχρεωτική καραντίνα μπορεί υπό προϋποθέσεις να αλλάξει τη ζωή ενός ζευγαριού. Προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο αυτό είναι στο χέρι και των δύο!
Οι μεγάλοι χαμένοι του Covid-19
Δύο είναι οι κατηγορίες ανθρώπων που κανείς δε ζηλεύει στην παρούσα φάση. Από τη μία δεν είναι σίγουρα χαρούμενοι αυτοί που έχουν παιδιά, τα οποία δεν μπορούν ούτε σε παιδικούς σταθμούς να τα στείλουν ούτε να έχουν παππούδες και γιαγιάδες να τα φροντίζουν. Σε περιπτώσεις τέτοιων ζευγαριών που ένας από τους δύο ή και οι δύο γονείς εργάζονται (έστω και από το σπίτι) τα πράγματα ζορίζουν αρκετά δεδομένου πως τα παιδιά θέλουν χρόνο και προσοχή και αυτό μπορεί να μην είναι πάντα δυνατό.
Πάντως, σύμφωνα με τους περισσότερους ψυχολόγους και σεξολόγους, το μεγαλύτερο πρόβλημα το έχουν τα ζευγάρια που δεν τα πήγαιναν ήδη καλά πριν την κρίση. Και ο κορονοϊός απλά κάνει τα πράγματα χειρότερα. Για αυτά τα ζευγάρια που συγκατοικούσαν χωρίς να τα πηγαίνουν καλά η ιδιαιτερότητα των ημερών μπορεί να οξύνει σημαντικά τα προβλήματα και να ανεβάσει τους τόνους καθώς η αδιάκοπη συνύπαρξη σε ένα προβληματικό ζεύγος μπορεί να βάλει φωτιά στη σχέση. Με την κακή έννοια.
Ακόμα μεγαλύτερο είναι το πρόβλημα για εκείνα στα οποία υπάρχουν εξωσυζυγικές σχέσεις, είτε φανερές είτε κρυφές. Στην καραντίνα πολύ δύσκολα θα μπορέσει κάποιος να κρυφτεί από το ταίρι του και να κρύψει και τις «βρωμοδουλειές» του. Ακόμα και γνωστή να είναι η «απιστία» στο άλλο μέλος, οι εντάσεις και οι καβγάδες δύσκολα θα αποφευχθούν όταν βρισκόμαστε όλες τις ώρες σε ένα χώρο με το νόμιμο ταίρι μας.
Γενικότερα πάντως, ακόμα και σε αυτή την κρίση υπάρχουν τυχεροί και άτυχοι. Παράγοντες όπως το μέγεθος του σπιτιού στο οποίο είναι κλεισμένο ένα ζευγάρι, η απόσταση από τοποθεσίες που προσφέρονται για ξέσκασμα, η ύπαρξη κατοικίδιου που βοηθάει στις βόλτες, η ενασχόληση με τη γυμναστική, οι δημιουργικές δραστηριότητες με ή χωρίς παιδιά και ένα σωρό άλλες παράμετροι θα ορίσουν εν τέλει αν ένα ζευγάρι θα τη βγάλει καθαρή από αυτή τη φάση που περνάει η ανθρωπότητα.
Μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία
Ο άνθρωπος όμως και οι κοινωνίες του έχουν επιβιώσει χιλιετίες κακουχιών και προβληματικών κοινωνικών συνευρέσεων. Ο κορονοϊός δεν είναι σίγουρα αυτό που θα μας εξολοθρεύσει, σωματικά και κοινωνικά. Σαν είδος είμαστε πολύ πιο ανθεκτικοί για να μας αποδεκατίσει μια τέτοια πανδημία. Μπορεί να ζούμε πλέον σε αρκετά σύνθετες κοινωνίες, όσον αφορά τους θεσμούς και τις συνήθειές μας, αλλά η τάση να αφήνουμε πίσω το κακό και να πορευόμαστε παίρνοντας μαθήματα από αυτό είναι ίδιον του σύγχρονου ανθρώπου. Με λίγη προσπάθεια και έξυπνους χειρισμούς τα περισσότερα ζευγάρια μπορούν να αποφύγουν το σκόπελο της συνεχούς συνύπαρξης που μπορεί να οδηγήσει σε δυσάρεστες καταστάσεις.
Η πιο σημαντική ευκαιρία που μας δίνει η καραντίνα είναι ο άπλετος χρόνος για να μάθουμε να συνεννοούμαστε και να ζούμε αρμονικά με τους άλλους. Αυτό ισχύει πρωτίστως μέσα στο σπίτι, όπου η συζήτηση και η συνεννόηση δεν έχουν υπάρξει ποτέ στο παρελθόν πιο επίκαιρες και απαραίτητες. Μέσω αυτών θα μπορέσετε να βιώσετε πιο «ανάλαφρα» τον εγκλεισμό και την καραντίνα, ώστε κατά το Μάιο (που σύμφωνα με τις προβλέψεις θα βγούμε από τα σπίτια μας) να έχουμε όλοι την ψυχική υγεία ακλόνητη.
Να μερικές ιδέες για να την παλέψετε τις δύσκολες ώρες
Ρουτίνα και «Άγιος ο Θεός»
Αν είναι κάτι στο οποίο συμφωνούν όλοι οι ψυχολόγοι αυτό δεν είναι άλλο από τη διαπίστωση πως για να μπορέσει κάποιος να κρατηθεί στα «καλά του» εν μέσω ειδικών συνθηκών, η κύρια προϋπόθεση είναι να διατηρήσει ακέραιες όσο το δυνατόν περισσότερες συνήθειες από τη ρουτίνα που ακολουθεί σε κανονικές συνθήκες. Έστω και αν αυτό περιλαμβάνει απλά πράγματα όπως πχ να βγάλει βόλτα το σκύλο, να ξυπνάει την ίδια συγκεκριμένη ώρα, να γυμνάζεται κλπ. Δεν υπάρχει τίποτα πιο χρήσιμο από το ξεγελάτε το σώμα και την ψυχή σας πως δεν έχει αλλάξει κάτι σε σχέση με την καθημερινότητά σας. Αυτό βρίσκει εφαρμογή και στη σχέση σας με το άλλο φύλο, στην οποία καλό θα ήταν να διατηρήσετε τις ισορροπίες στο ίδιο σημείο που ήταν και προ-καραντίνας.
Βάλτε ξεκάθαρα όρια
Είτε είναι στις δουλειές του σπιτιού, είτε στα ψώνια, είτε στο ποιος θα βγάλει βόλτα το σκύλο, όλα τα πράγματα στη ζωή μπορούν να γίνουν ομαλότερα αν υπάρχει συνεννόηση. Χρόνος υπάρχει άφθονος για σχεδιασμό και συζήτηση. Κάθε μέλος του σπιτιού έχει συνήθως πράγματα που προτιμάει να κάνει και πράγματα που δεν προτιμάει. Η συζήτηση γύρω από όσα μπορούν να συμβαίνουν σε ένα σπίτι μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερο σχεδιασμό ώστε να μην πέφτει ο ένας πάνω στον άλλον και δημιουργούνται εντάσεις. Όχι πως δεν υπάρχουν πράγματα που θα αποτελούν πάντα αντικείμενο διένεξης (συνήθως από καθήκοντα που δεν είναι ευχάριστα σε κανέναν πχ ποιος θα βγάλει τα σκουπίδια). Για το μεγαλύτερο ποσοστό πάντως, μια μικρή συνεννόηση μπορεί να κάνει θαύματα.
Κάντε μαζί πράγματα που σας αρέσουν
Όσο σημαντικό είναι να κάνετε πράγματα χώρια, άλλο τόσο σημαντικό είναι να μάθετε να κάνετε παρέα με το σύντροφό σας και πράγματα που δεν θα σας περνούσαν ποτέ από το μυαλό υπό κανονικές συνθήκες. Ή σας περνούσαν και δεν τολμούσατε να τα δοκιμάσετε. Μπορεί να είναι οτιδήποτε, από ένα επιτραπέζιο, ένα παζλ, ένα videogame, να μαγειρέψετε παρέα, να αθληθείτε μαζί, να δείτε παρέα άπειρες ταινίες (δράσης, δραματικές, κωμωδίες μέχρι ερωτικές και γιατί όχι και πορνό) και σειρές μιας και αυτή η καραντίνα θα μείνει στη μνήμη όλων για τις άπειρες ώρες που περνάμε στο Netflix, στο HBOκαι στις άλλες πλατφόρμες streaming.
Κορονοϊός είναι…θα περάσει!
Η κατάσταση αυτή δεν είναι μόνιμη. Η ασθένεια που πάει να τρελάνει τη γενιά μας δεν θα κρατήσει για πάντα. Όσο και αν οι επιστήμονες προειδοποιούν για το 2ο και 3ο κύμα και την αδυναμία εφησυχασμού, η κατάσταση αυτή είναι παροδική. Στην επόμενη μέρα, όταν δηλαδή θα γυρίσουμε στην κανονικότητα, ο άνθρωπος που είναι δίπλα μας στη σχέση θα είναι ακόμα ο άνθρωπος που διαλέξαμε πριν το ξέσπασμα της πανδημίας. Αν τα είχαμε πάει καλά όλον αυτόν τον καιρό πριν κλειστούμε σπίτια μας, αυτό πρέπει να είναι το κυρίαρχο συναίσθημα για τη σχέση μας. Και όχι τα πιθανά ξεσπάσματα και εντάσεις της δύσκολης περιόδου των αρχών του 2020. Στην προσπάθειά μας να ξεπεράσουμε τη δύσκολη στιγμή, πρέπει να θυμόμαστε πως η κανονικότητα των ζωών μας δεν είναι αυτή που περνάμε τώρα. Και το ίδιο πρέπει να θυμόμαστε και για τη σχέση μας.
Κλείνουμε τα αυτιά μας
Το σκηνικό που έχει στηθεί σε ΜΜΕ και social networks στους μήνες του Covid-19 είναι ένα σκηνικό τρέλας. Ο όγκος της πληροφορίας που περνάει από το μυαλό μας καθημερινά είναι ικανός να μας αποσυντονίσει. Η «δίνη» της συνεχούς ενημέρωσης συχνά ρουφάει τόση πολλή ενέργεια που κάλλιστα θα μπορούσε να είχε κατευθυνθεί σε πιο εποικοδομητικές δραστηριότητες. Έχετε σκεφτεί ποτέ πόση πνευματική προσπάθεια καταβάλλετε καθημερινά για να επεξεργαστείτε ανακριβείς και άχρηστες πληροφορίες από ιστοσελίδες και άτομα που ούτε καν γνωρίζετε τους σκοπούς και τις ικανότητές τους; Αν όχι, τότε απλά σκεφτείτε τι θα γινόταν αν διοχετεύατε ένα μόνο μέρος αυτής της ενέργειας στο να έρθετε πιο κοντά και να κατανοήσετε αυτούς που είναι δίπλα σας. Και ειδικά σε καιρούς που οι σχέσεις δοκιμάζονται στο έπακρο, κάτι τέτοιο θα ήταν πιο χρήσιμο από ποτέ!
