Γράφει ο Χρήστος Τσελεπής
Ένα έργο σημαντικό, επιστημονικά διορθωμένο και υποστηριγμένο, λιτά κι ευχάριστα διατυπωμένο, μοιάζει να συνδυάζει, θα λέγαμε, τα δωρικά στοιχεία της δομής με την ιωνική χάρη της αφήγησης. Απόδειξη ότι οι συνολικά 632 σελίδες του μπορούν ν’ ακούγονται θεόρατο βουνό, αλλά διαβάζονται εύκολα, κι ευάρεστα, σχεδόν απνευστί. Η αρχιτεκτόνισσα Σαπφώ Αγγελούδη – Ζαρκάδα έχει εκδώσει και ένα ακόμη βιβλίο το 2008 (έκδοση της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Καβάλας), με τίτλο «Η Καβάλα πριν και τώρα», που επανεκδόθηκε το 2010. Η διδακτορική της διατριβή επίσης, που παρουσιάστηκε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, έχει τίτλο «Μεταβυζαντινές εκκλησίες της Θάσου. Ιστορική, κοινωνική και αρχιτεκτονική προσέγγιση».
Το νέο της έργο «Καβάλα 1912 – 2015» εκδόθηκε το 2016 από το Δήμο Καβάλας και περιλαμβάνει δύο τόμους. Ο πρώτος έχει σαν υπότιτλο «Οι βιογραφίες των Δημάρχων». Αντίστοιχα ο δεύτερος και ογκωδέστερος τόμος (480 σελίδες) έχει ως υπότιτλο «Η ιστορία, η εξέλιξη και ο εκσυγχρονισμός της πόλης». Μια εργασία πολύχρονη, με μπόλικο ψάξιμο σε πολλαπλά επίπεδα και με διάθεση (και πραγμάτωση) μιας αμερόληπτης καταγραφής από τη μεριά της συγγραφέως, δίχως να αγνοεί ή να υποτιμά το έργο του κάθε δημάρχου, ή δημαρχεύοντος.
Στον α’ τόμο υπάρχει αναφορά στα τρία Δημαρχεία της πόλης και στους 36 δημάρχους και δημαρχεύσαντες. Το κείμενο συνοδεύουν σπάνιες φωτογραφίες. Και μόνο για το εποπτικό του υλικό θα άξιζε να κατέχει ο κάθε Καβαλιώτης το σημαντικό αυτό έργο της Σαπφώς Αγγελούδη – Ζαρκάδα, που έχει συλλέξει φωτογραφικό υλικό από πάμπολλα προσωπικά και οικογενειακά αρχεία.
Στις δέκα ενότητες του β’ τόμου περνάει όλη η ιστορία της Καβάλας μ’ έναν τρόπο πρωτότυπο και ρυθμό σχεδόν κινηματογραφικό, έτσι, γίνεται αναφορά στις συνθήκες απελευθέρωσης της Καβάλας, στη ζωή και στους ανθρώπους της, στη βαθμιαία διαμόρφωση της εικόνας της με τις επεμβάσεις των δημόσιων αρχόντων της. Στη συνέχεια περιγράφεται το προσφυγομάνι της Ανατολής, οι νέοι οικισμοί, τα πρώτα σχολεία, οι παλιές εκκλησίες, η αλλαγή των εποχών, οι υψηλοί επισκέπτες και οι «απρόσκλητοι προσκεκλημένοι».
Περιγράφονται ακόμη οι ιστορικές συνθήκες και το κατά πόσο επηρεάζουν τη ζωή της τοπικής κοινωνίας: η μεταξική δικτατορία, τα χρόνια της Κατοχής, η εξόντωση των Εβραίων της Καβάλας και οι ελάχιστοι διασωθέντες, η ΕΑΜοκρατία, ο Εμφύλιος, η αμερικάνικη βοήθεια, τα καινούργια κτήρια και τα βελτιωτικά έργα. Διαχρονικά και παράλληλα με τα έργα των Δημοτικών Αρχών, γίνεται αναφορά στη δράση της Μητρόπολης, του Λιμενικού Ταμείου και των άλλων φορέων.
Δεν μπορεί να φανταστεί κανείς το λόγο για τον οποίο δεν αναγράφεται το όνομα της δημιουργού στο εξώφυλλο ούτε του α’ ούτε του β’ τόμου. Όπως ακόμη το γιατί ένα μικρό βιογραφικό της συγγραφέως υπάρχει στην τελευταία κυριολεκτικά σελίδα (480) του β’ τόμου, χωρίς την ύπαρξη κάποιου «κολοφώνα» και ελάχιστων κενών σελίδων (όπως η πρώτη ή η τελευταία). Τέλος, γιατί το σημαντικότατο αυτό έργο δεν έχει γίνει ακόμη ευρέως γνωστό και προσβάσιμο στο αναγνωστικό κοινό της Καβάλας.
Τίθενται παρακάτω κάποια ερωτήματα (ορισμένα μάλιστα είναι εύκολα, έτσι για … αβάντζο!). Αν κάποιος μπορεί εύκολα ν’ απαντήσει στα μισά, ας μην ψάξει κι ας μη διαβάσει το δίτομο αυτό έργο! Έχουμε λοιπόν και λέμε:
- Πότε τοποθετήθηκε το άγαλμα του έφιππου Μεχμέτ Αλή;
- Ποιος δήμαρχος υποδέχθηκε πρώτος την Αντιγόνη Βαλάκου;
- Ποια η προσφορά του αρχαιολόγου Γ. Μπακαλάκη στην πόλη;
- Πότε τα «Πρωϊνά Νέα» είχαν ως προμετωπίδα «ΗΤΤΗΘΗΚΑΜΕ» και γιατί;
- Γιατί οι Σουηδοί σταμάτησαν να στέλνουν Χριστουγεννιάτικο δέντρο στην Καβάλα;
- Πόσοι υποδέχθηκαν τη Μαρίκα Κοτοπούλη στην Καβάλα και πόσοι το βασιλιά την ίδια περίοδο;
- Γιατί παύθηκε ο δήμαρχος Αντώνιος Θεοχαρίδης;
- Από πού κατάγονταν οι δήμαρχοι της Καβάλας;
- Ποιος διετέλεσε δημαρχεύων δύο φορές για 11 συνολικά μέρες;
- Ποια έργα έγιναν στην πόλη από τον κάθε δήμαρχο;
- Πότε διαμορφώθηκε η Πλατεία Ελευθερίας;
- Ποια ήταν η ημερήσια παραγωγή (περίπου) των Κυλινδρόμυλων του Νικολετόπουλου;
- Πόσοι δήμαρχοι ήταν καπνέμποροι και πόσοι καπνεργάτες (ισοπαλία 4 – 4!);
- Πότες ήρθε η Μελίνα στην Καβάλα;
- Πότε αποκαταστάθηκε το αρχαίο θέατρο Φιλίππων και πότε δόθηκε η πρώτη παράσταση;
- Ποιες οι διαχρονικές αλλαγές στην πλατεία Νικοτσάρα;
- Γιατί εξορίστηκε και πού ο Ευγένιος Ιορδάνου;
- Γιατί παύθηκε από δήμαρχος ο Κ. Τσολάκης;
- Πότε ο Κ. Χιόνης έδωσε διάλεξη με θέμα «Ιστορία της Νεότερης Καβάλας» και με ποιο αποτέλεσμα;
- Πότε λειτούργησε η πρώτη Δημοτική Βιβλιοθήκη;
- Ποια ήταν (και είναι) η πρώτη πολυκατοικία της πόλης μας;
- Πότε ήρθαν οι πρώτοι αλλοδαποί αλιεργάτες στην Καβάλα;
- Ποιος δήμαρχος της Καβάλας βράβευσε τον Κάρολο Κουν;
- Ποιος δήμαρχος (εκτός του Αθανασιάδη) θήτευσε 4 φορές;
- Ποιοι μαθητές και ποια μαθήτρια το 1932 κρίθηκαν ένοχοι για παράβαση του Νόμου περί προστασίας του κοινωνικού καθεστώτος (ιδιώνυμο);
Δεν είναι γνωστό σε πόσα αντίτυπα έχει κυκλοφορήσει (αν έχει κυκλοφορήσει) το έργο της κυρίας Σαπφώς Αγγελούδη – Ζαρκάδα, στην οποία αξίζουν θερμά συγχαρητήρια για τη μεγάλη και ουσιαστική αυτήν εργασία της και ευγενική προσφορά της στο δήμο, δηλαδή στο λαό της Καβάλας. Ένα είναι το ζητούμενο: μοιράστε τα βιβλία στους Καβαλιώτες!
