“Il regno della libertà non giunge rendendo gradualmente più confortevoli i letti delle prigioni”. (Ernst Bloch)
Ξανά γύρω από την νομιμότητα: ίσοι με ποιόν; ‘το βασίλειο της ελευθερίας δεν έρχεται καθιστώντας σταδιακά πιο αναπαυτικά τα κρεβάτια των φυλακών’
23/04/2014
Πολλοί γράφουν για την φυλακή. Γράφουν, αναλύουν και απολαμβάνουν να βρίσκουν πως ‘τα πράγματα δεν πάνε καλά’ και προτείνουν μάλιστα διορθωτικά μέτρα. Για να γίνει τι ; Σκεφτείτε λιγάκι;
Για να αποτρέψουμε οι άνθρωποι να παραβιάζουν τον νόμο και να αποδέχονται τους κανόνες αυτής της κοινωνίας που, όπως όλοι γνωρίζουμε, είναι ο καλύτερος από τους πιθανούς κόσμους. Το κεντρικό σημείο από όπου ξεκινούν αυτοί οι υποτιθέμενοι ‘μεταρρυθμιστές’ είναι πάνω κάτω το ίδιο για όλους και, μη ανταποκρινόμενοι στην πραγματικότητα, οι ΄μεταρρυθμιστικές’ τους προτάσεις λιώνουν όπως το χιόνι στον ήλιο.
Αυτοί οι ρεφορμιστές βεβαιώνουν πως ο λωποδύτης που παραβιάζει ένα κανόνα είναι σαν να προκαλεί τραύμα στην κοινωνική συμβίωση. Θεωρείται τότε πως υπάρχει μια συμβίωση ανάμεσα σε ίσους και το αδίκημα είναι μια ρήξη της υπάρχουσας κοινωνικής ισορροπίας-συνοχής και ως εκ τούτου ο παραβάτης-εγκληματίας που την διέπραξε χρειάζεται να ‘επανακοινωνικοποιηθεί’ διαμέσου της ‘επανένταξης’ – ‘αποκατάστασης’, έγραφε, ο μακαρίτης πλέον, Salvatore Ricciardi.
Η ‘επιμόρφωση’ υλοποιείται διαμέσου των κυρώσεων, και αυτές βαθμολογούνται ανάλογα με τους κανονισμούς διαλογής ποινικών ή αστικών κυρώσεων και εκτελούνται από το δικαστικό-αστυνομικό-σωφρονιστικό σύστημα.
Οι κυρώσεις, σε αυτή την περίπτωση η φυλακή όπως επίσης και τα εξωφρενικά πρόστιμα, θα μπορούσαν και θα έπρεπε να είναι λιγότερο οδυνηρά, λένε οι ‘μεταρρυθμιστές’, ακριβώς για να ‘αναμορφώνουν’, θα έπρεπε ακόμα και να χαρακτηρίζονται από πρακτική ‘συμφιλίωσης’.
Όπως συμβαίνει όταν, στο εσωτερικό ενός ομίλου – μιας ομάδας – δύο φίλοι-ες, μαλώνουν δυνατά προκαλώντας ένα τραύμα σε εκείνη την κοινωνικότητα, ρήξη που συχνά αναδομείται χάρη σε πράξη ‘συμφιλιωτική’ άλλων μελών της ομάδας.
Ωραία! καλοί! υπάρχει όμως ένα μικρό πρόβλημα : η κοινωνία μέσα στην οποία ζούμε δεν μοιάζει καθόλου με ένα όμιλο ή κάτι παρόμοιο και έτσι η παράβαση-παραβίαση ενός νόμου δεν είναι ρήξη μιας κοινωνικότητας ισορροπημένης.
Το αδίκημα δεν συμβαίνει ανάμεσα σε δύο υποκείμενα ‘ίσα’, που έχουν ίση ιδιοκτησία σε αγαθά, ίδιο βιοτικό επίπεδο, ίδιο κοινωνικό ρόλο! Η κοινωνία είναι χωρισμένη σε τάξεις, σε ιδιοκτήτες και δίχως ιδιοκτησία, σε φτωχούς και πλούσιους, σε εκμεταλλευτές και εκμεταλλευόμενους, σε δυνατούς και αποκλεισμένους ή περιθωριοποιημένους, σε χαμένους.
Έτσι λοιπόν συμβαίνει το αντίθετο : είναι ακριβώς αυτές οι αντιθέσεις, όλο και πιο έντονες και μισητές, που σπρώχνουν τους ανθρώπους να παραβιαστεί ο νόμος για να μην υποκύψουν, ή για να αλλάξουν τις ανισότητες και τις κοινωνικές αδικίες που υπάρχουν και που οι νόμοι προστατεύουν και αναπαράγουν.
Στο φως αυτής της απλής παρατήρησης οι έννοιες που δίνουν μια αίσθηση στις κυρώσεις όπως εκείνη γύρω από την ‘αναμόρφωση’ του δράστη και προβλέπονται από τα συντάγματα, τις διακηρύξεις των δικαιωμάτων του ανθρώπου, από τις διεθνείς οργανώσεις, κλπ, κλπ, αποκτούν μια άλλη σημασία. λιγότερο συναρπαστική!
Τι θα πει λοιπόν αναμορφώνουμε σε μια κοινωνία που βασίζεται στην εκμετάλλευση του ανθρώπου στον άνθρωπο ; να με συγχωρείτε για την χρονολογημένη ορολογία δεν βρήκα όμως, από εκείνες που υπάρχουν γύρω μας, ορισμούς εξίσου ικανοποιητικούς στην πραγματικότητα και όμως είναι αλήθεια πως η τιμωρία και γενικότερα η φυλακή, ανώτερη της έκφραση, αναμορφώνει!
Αναμορφώνει όμως ποιες συμπεριφορές;
Δεν εκπαιδεύει λοιπόν ίσως ξανά να δέχεσαι παθητικά το παρόν επίπεδο εκμετάλλευσης και την αλαζονεία του; συγκεκριμένα να δέχεσαι, ας πούμε, να πληρώνεσαι ‘μαύρα’ λιγότερο κι από 3 ευρώ την ώρα εργασίας; να δέχεσαι να σε απολύουν ή να βλέπεις ανανεώσεις συμβολαίων με σκοπό το κέρδος ή σύμφωνα με τις ιδιοτροπίες των αφεντικών, ή αυτής της φαντασμαγορικής ρουλέτας που ονομάζεται αγορά ;
Βέβαια και η φυλακή ξανά εκπαιδεύει, σε εκπαιδεύει ξανά να τηρείς τις αδικίες που γίνονται όλο και πιο άγριες; να τις τηρείς παθητικά μέχρι να φτάνεις στο σημείο που ούτε να τις προσέχεις ; εκπαιδευμένοι ξανά να βαδίζεις με κόπο στην κοινωνική σκάλα όλο και πιο αδίστακτη και ανελέητη για τους χαμένους;
ΕΚΠΑΙΔΕΥΜΈΝΟΙ ΞΑΝΆ ΝΑ δέχεσαι να βλέπεις τις μαφιόζικες εξουσίες, εκείνες των χρηματιστών, των τραπεζικών και των πολυεθνικών που είναι και όλο πιο δεμένοι μεταξύ τους και σε κατοχή, των ζωών μας και του μέλλοντος μας, των περιοχών όπου ζούμε και του αέρα που αναπνέουμε;
Αναμορφωμένοι να δεχόμαστε να ζούμε με τον τρόμο να αισθανθούμε ανεπαρκείς ή να υποφέρουμε το στίγμα της αποτυχίας μπροστά στη ζήτηση επιδόσεων όλο και πιο απάνθρωπων; αναμορφωμένος να μη εξεγείρεσαι και επαναστατείς να μη διαμαρτύρεσαι να μη μποϋκοτάρεις ούτε να εμποδίζεις ούτε να σαμποτάρεις την υπεροψία και την αλαζονεία της εξουσίας, ούτε όταν αυτή δημιουργεί λεηλασία των πόρων, ανθρώπινες καταστροφές και σφαγές.
Ας πάμε όμως παραπέρα. η αδυναμία αναμόρφωσης, δηλώνουν οι ‘μεταρρυθμιστές’ φέρνει τον παραβατικό στην κατάσταση να εγκληματίσει ξανά. αυτή είναι μια κοινοτοπία όμως και ηλιθιότητα.
Τι θέλετε να κάνουν όλοι εκείνοι που υποβιβάστηκαν με το ζόρι σε περιβάλλον κοινωνικό-οικονομικό στο οποίο δεν υπάρχει άλλος τρόπος να βρουν εισόδημα, να φάνε τέλος πάντων, παρά μόνο από δραστηριότητες εκτός νόμου;
Δεν είναι κάτι σημερινό πως το καπιταλιστικό οικονομικό σύστημα, εκτός από ορμητική αύξηση πλούτου – εις βάρος ενός κατεστραμμένου περιβάλλοντος – που απολαμβάνουν όλο και λιγότεροι άνθρωποι πλούσιοι και παντοδύναμοι, δημιουργεί μια ζώνη σημαντική γυναικών και ανδρών που δεν έχουν πόρτα εξόδου, που παραμένουν στο περιθώριο του κοινωνικού πλούτου μη δυνάμενοι να ζουν παρά μόνο με τεχνάσματα.
Μια κοινωνική δέσμη της οποίας το μέγεθος ταλαντεύεται με τις διακυμάνσεις του ζεύγους ανάπτυξη/κρίση-μεταρρυθμίσεις, που είναι όμως από πάντα πολύ ουσιώδης και σήμερα σε μεγάλη αύξηση.
Δεν υπάρχει πιθανότητα εισαγωγής στην αγορά εργασίας για όλες και για όλους επαρκής για να οδηγήσει σε μια ζωή με αξιοπρέπεια. δεν υπάρχει και δεν θα υπάρξει ποτέ στο πλαίσιο του καπιταλισμού. αυτή η περιθωριοποίηση έχει και μια σημαντική λειτουργία: να κρατηθεί χαμηλό το κόστος εργασίας και μετριάζει την ταξική σύγκρουση.
Αυτή ακριβώς είναι η λειτουργία της αναμόρφωσης : να σε εκπαιδεύσει ξανά να δέχεσαι τις σύγχρονες συνθήκες εκμετάλλευσης. να υπομένεις δίχως να εξεγείρεσαι! Τότε λοιπόν γιατί να έχουμε την ψευδαίσθηση πως το καταπιεστικό σύστημα, η φυλακή δηλαδή, σε αυτό το πλαίσιο και περιβάλλον μπορεί να μεταρρυθμιστεί προς όφελος αυτών που ρίχνονται και στοιβάζονται εκεί μέσα;
Είχανε δίκιο εκείνοι οι μελετητές του συστήματος φυλακή που δήλωναν πως : ‘κάθε προσπάθεια για μεταρρύθμιση της συμπεριφοράς του παραβάτη βρίσκει το όριο της στην κατάσταση του προλεταριακού στρώματος, κοινωνικά σημαντικού, χαμηλότερου, που η κοινωνία θα ήθελε να διατηρήσει μακριά από την παραβατική πράξη.’
Πως μπορούμε λοιπόν να φανταστούμε αλλαγή στην σωφρονιστική πολιτική αφήνοντας ανέγγιχτους τους κοινωνικούς άξονες, τις κοινωνικές δομές, το ιδιοκτησιακό καθεστώς, και την κοινωνική τάξη;
Αυτός που στην φυλακή υφίσταται τον κατακερματισμό και την σύνθλιψη της προσωπικότητας του έχει μόνο έναν πόρο: την πράξη εξέγερσης. Καλύτερα εάν αυτή γίνεται συλλογικά και οργανωμένα. η συλλογική εξέγερση στην φυλακή ανακαταλαμβάνει τον χρόνο της ζωής που έχει αφαιρεθεί, που υφαρπάζεται από την φυλακή.
Η ιστορία της φυλακής μας διδάσκει πως και οι βελτιώσεις, μικρές και στιγμιαίες, όμως σημαντικές, έφτασαν χάρη στις διαμαρτυρίες και τις εξεγέρσεις [TOT PROMESSE TOT RIVOLTE υπήρξε το σύνθημα που κραύγαζαν και έθεταν σε πράξη οι κρατούμενοι κάποια δεκαετία πριν – όσες υποσχέσεις τόσες εξεγέρσεις, σε ελεύθερη μετάφραση].
Διαμαρτυρίες, αγώνες, συλλογικές εξεγέρσεις, οργανωμένες, έδωσαν ξανά πρόσωπο και λόγο σε εκείνον που δεν είχε ούτε το ένα ούτε το άλλο, οι ατομικές διαμαρτυρίες δεν δημιουργούν αλλαγές εκτός εάν είναι ο πυροκροτητής μιας κατάστασης έτοιμης για συλλογική ανταρσία.
Οι ‘μεταρρυθμιστές’ προσθέτουν και μια άλλη έννοια, εκείνη της ‘ασφάλειας των πολιτών’. δεν προσδιορίζουν περί ποιας ασφάλειας πρόκειται, ούτε ποιοι είναι οι πολίτες που θα ωφεληθούν. γνωρίζοντας τους, πιστεύω πως αναφέρονται στην προστασία της ασφάλειας των περιουσιών και της ιδιοκτησίας αυτών που έχουν πολλές, και που δεν θέλουν να τις μοιραστούν με κανέναν, όπως και για την διαφύλαξη της ασφάλειας αυτών που έχουν μέσα και θέληση να συνεχίσουν την εκμετάλλευση και να πλουτίζουν με την εργασία αλλονών.
Υπάρχει όμως μια άλλη ασφάλεια, εκείνου που θα ήθελε να είναι σίγουρος πως θα έχει μισθό όλους τους μείνει και πως θα είναι αρκετός για να τα βγάζει πέρα όλες τις μέρες του μήνα. Την ασφάλεια πως δεν θα πεθάνει στην δουλειά, ούτε πως θα μείνει ανάπηρος, ούτε πως θα συναντήσει στον δρόμο του ασθένειες που οφείλονται στην ασφάλεια που νιώθει το αφεντικό να κάνει ότι του καπνίσει στον χώρο εργασίας και στην επικράτεια. και, γιατί όχι, θα ήθελε την ασφάλεια πως θα καταφέρει να αλλάξει, αγωνιζόμενος, αυτή την κοινωνία, αντιστρέφοντας τα πράγματα, αναστρέφοντας την.
Τέλος πάντων, για ασφάλεια μιλώντας, υπάρχουν περισσότερες από μια. τόσες όσες είναι οι τάξεις με τις οποίες διαρθρώνεται αυτή η κοινωνία. και κάθε τάξη έχει την ασφάλεια της. Έτσι λοιπόν χρειάζεται να αποφασίσουμε από ποια πλευρά βρισκόμαστε. αυτοί, οι ρεφορμιστές – οι ‘μεταρρυθμιστές’, διάλεξαν να στέκονται από την πλευρά αυτών που ευνοούνται από αυτό το κοινωνικό σύστημα και θέλουν να το αναπαράγουν.
Από την δική μας την πλευρά διαλέξαμε το άλλο οδόφραγμα, μετωπικά σε αντίθεση και αντιπαραβολή σε εκείνο των δυνατών και την μεγάλη ομάδα που παρευρίσκεται στην αυλή τους. Ο αγώνας βρίσκεται σε εξέλιξη από καιρό και δεν υπάρχει δυνατότητα διαμεσολάβησης
Μιχάλης ‘Μίκης’ Μαυρόπουλος contromaelstrom
