Σοφία Σλήμαν και νοσοκομείο ΣΩΤΗΡΙΑ, βίοι παράλληλοι
Και ξαφνικά το Γ.Ν. Νοσημάτων Θώρακος Αθηνών «Η Σωτηρία», μπήκε με την τηλεόραση κατευθείαν στη ζωή μας, σαν το πρώτο νοσοκομείο αναφοράς της χώρας, ως προς τον κορωνοϊό. Λίγοι όμως γνωρίζουν τον άνθρωπο που στις αρχές του 20ου αιώνα το ίδρυσε.
Ιδρύθηκε την εποχή που η φυματίωση μάστιζε όλη την Ευρώπη και αναδεικνύονταν σε κοινωνική απειλή της Δύσης, καθώς η βιομηχανική επανάσταση είχε δημιουργήσει στα βιομηχανικά κέντρα εκρηκτικές συνθήκες μετάδοσης του κακού και η φτώχεια, η υγειονομική κόλαση και οι συνεχώς επιταχυνόμενοι ρυθμοί της παραγωγικής διαδικασίας μετέτρεπαν τη σποραδική λοίμωξη σε κοινωνική μάστιγα.
Στη χώρα μας την εποχή αυτή, η αντιμετώπιση της αρρώστιας είχε αφεθεί στην πρωτοβουλία φιλάνθρωπων και ιδιωτών. Η επιφανέστερη ήταν η χήρα του Γερμανού Ερρίκου Σλήμαν (1822-1890), επιχειρηματία και σημαντικού πρωτοπόρου στον τομέα της αρχαιολογίας, η περίφημη Σοφία Εγκαστρωμένου (1852-1932).
Η «μητέρα των φυματικών» όπως την χαρακτήριζαν, επικεφαλής ενός ομίλου κυριών της εποχής, θεμελίωσε το 1903 στο Γουδί, σε ένα οικόπεδο 50 στρεμμάτων που παραχωρήθηκε από τη Μονή Πετράκη, το πρώτο αστικό ελληνικό σανατόριο για τη νοσηλεία άπορων φυματικών.
Οι πάντες, αρχιτέκτονες και γιατροί, εργάστηκαν αφιλοκερδώς, ενώ το κόστος κατασκευής των 60.000 δραχμών, καλύφτηκε από την ίδια. Ο πρώτος ασθενής εισήχθη στο σανατόριο στις 6 Ιουνίου του 1905, ενώ στη συνέχεια η Σοφία το υπηρέτησε ως διευθύντρια για πολλά χρόνια.
Κι έτσι το δημιούργημά της πήρε τα στοιχεία του χαρακτήρα της. Έγινε ευαίσθητο και ανθεκτικό, ανοικτό στην κοινωνία και προστατευμένο απ’ αυτήν, ρομαντικό και νεωτεριστικό.
Μετά το 1919, οπότε το κράτος ανέλαβε τη διοίκηση του νοσοκομείου, η Σοφία Σλήμαν παρέμεινε πρόεδρος του 8μελούς συμβουλίου, συμμετέχοντας ενεργά στην προσπάθεια ανάπτυξης του νοσοκομείου, ενώ παρά τις συμβουλές των γιατρών ασχολήθηκε και με άλλες κοινωνικές και πολιτικές δραστηριότητες.
Δυστυχώς όμως, τον Οκτώβριο του 1932, μετά από ένα κοπιαστικό ταξίδι στην Τρίπολη για τη δημιουργία σανατορίου, πέθανε σε ηλικία 80 χρονών. ‘Ολη η Αθήνα με επικεφαλής τον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο, συνόδευσε τη «μητέρα των φυματικών» στην τελευταία της κατοικία στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών, δίπλα στον σύζυγό της Ερρίκο Σλήμαν, στον τάφο που φιλοτέχνησε ο Ερνέστος Τσίλλερ.
Δικαιολογημένη τιμή για τη γυναίκα που έδωσε μεγαλύτερη σημασία και προσοχή στον ανθρώπινο πόνο απ’ ότι στα χρυσά της Τροίας και των Μυκηνών.
Και έτσι, λόγω της δράσης της, σήμερα το μικρό Σανατόριο των αρχών του 20ου αιώνα που έχει ως έμβλημά του τη μορφή της, αναγνωρίζεται ως το μεγαλύτερο πνευμονολογικό κέντρο της Ελλάδας και ένα από τα μεγαλύτερα της Ευρώπης. Επιπλέον το όνομά της δόθηκε και στο Μουσείο Ιστορίας του Νοσοκομείου, το οποίο εγκαινιάστηκε το 2012.
Σαπφώ Αγγελούδη-Ζαρκάδα
