Είναι πραγματικά περίεργες εποχές. Εποχές που φτηνοί πολιτικοί, κωμικοί και gazeters φορούν το κράνος τους και καλούν στον «καλό πόλεμο». Πόσο μάλλον που τον μάχονται άλλοι, πάνω απ’ όλα δηλαδή επειδή είναι άλλοι που πολεμούν.
Εποχές κατά τις οποίες, στο όνομα της «ελευθερίας» και του «πλουραλισμού», είναι παραδεκτή μόνο μια άποψη -η κυρίαρχη- αλλιώς «είσαι με τον εχθρό» (σήμερα τον Πούτιν, αλλά άλλοι αναδύονται στον ορίζοντα).
Εποχές κατά τις οποίες σκεφτόμαστε με όρους «απόλυτους» («αυτοδιάθεση» -αν είναι χρήσιμη σε εμάς, αλλιώς σκασμός-, για την «κυριαρχία» του Κράτους – αν είναι χρήσιμη σε εμάς, αν όχι σκασμός, είσαι ένας υπέρμαχος της «κυριαρχίας». » – «αντίσταση» – αν είναι οι δικοί μας υπηρέτες που πρέπει να την κάνουν, αν όχι είναι «τρομοκρατία»).
Καιροί κατά τους οποίους αγνοούνται οι συνέπειες κάθε επιλογής, ειδικά αν πρόκειται περί πολεμικής. Σαν να ήταν «ο εχθρός» ένας χάρτινος στόχος, τον οποίο μπορείς να χτυπήσεις κατά βούληση, χωρίς να λάβεις «ανάλογη» απάντηση.
Ξέρουμε από πού προέρχεται αυτή η ανόητη πεποίθηση. Από τριάντα χρόνια πολέμων που διεξάγονται «από εμάς» ενάντια σε ημιτελή κράτη, αδύναμα στρατιωτικά και οικονομικά, που μπορούν να βομβαρδιστούν κατά βούληση.
Όχι ότι οι απαντήσεις, ακόμη και σε αυτές τις περιπτώσεις, δεν μας έχουν επιστρέψει με τη μορφή βομβών και επιθέσεων. Αλλά, ακριβώς, ο όρος «τρομοκρατία» χρησίμευε για να καταριέται τους δράστες και κυρίως για να μην θέτει ερωτήσεις σχετικά με το «γιατί». «Τρελοί», «αρπαγμένοι», «αιμοδιψείς», «δαίμονες» και ούτω καθεξής ανθολογώντας επίθετα που δεν χρειάζονται περαιτέρω εμβάθυνση, αλλά ιδανικά για να σηκώνουν προπετάσματα καπνού.
Τώρα, όμως, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με έναν «συμμετρικό εχθρό», εξοπλισμένο και αυτόν με αεροπορία, ναυτικό κ.λπ. Και πυρηνικά όπλα. Σε αριθμό και ποσότητα περίπου ισοδύναμο με τα «δικά μας» (στην πραγματικότητα των ΗΠΑ, αλλά ξέρουμε ότι οι οπαδοί πάντα πιστεύουν ότι είναι σχεδόν ιδιοκτήτες της ομάδας για την οποία ξοδεύουν χρήματα…).
Μα η κριτική ικανότητα, δηλαδή η ικανότητα διάκρισης, ή η δύναμη της νόησης έχει χαθεί. Και επομένως η αφήγηση του κατεστημένου «μας» επαναλαμβάνει τα παλιά κλισέ -αυτά των τελευταίων τριάντα ετών (πόσοι «νέοι Χίτλερ» έχουν επινοηθεί;) – χωρίς να κάνει την παραμικρή διανοητική εργασία: πού είναι τώρα η διαφορά; Τι συμβαίνει στην πραγματικότητα αν κάνουμε αυτό αντί για το άλλο;
Πραγματικά περίεργες εποχές, αυτές. Καιροί κατά τους οποίους η ιδεολογία αντικαθιστά τον υπολογισμό των σχέσεων δύναμης. Και η δύναμη των «ρητορικών μορφών» φαίνεται ότι μπορεί να ξεπεράσει κάθε εμπόδιο. Ακόμα και πυρηνικό.
Σε τέτοιες εποχές, όχι παραδόξως, από τους λίγους αντιθέτως που έμειναν να μετρούν τις ισορροπίες δυνάμεων, παρέμειναν… οι στρατηγοί. Οι οποίοι προφανώς γνωρίζουν πολύ καλά σε ποια πλευρά βρίσκονται και παίζουν (ΝΑΤΟ, Θεός φυλάξει), αλλά αναγκάζονται – «είναι στη φύση τους» – να χειρίζονται επιχειρησιακά σχέδια, να ζυγίζουν τις δυνάμεις στο πεδίο, να προβλέπουν ενέργειες και αντιδράσεις, να υπολογίζουν κόστη και οφέλη κ.λπ.
Από αυτόν τον μικρό κόσμο των «τεχνικών πολέμου» προέρχονται, σχεδόν κατά λάθος, μικρές εκλάμψεις για τους πραγματικούς κινδύνους που διατρέχουμε, για τα αληθινά συμφέροντα των δυνάμεων που διακυβεύονται… Χωρίς πάρα πολλά ρητορικά πέπλα (δεν είναι στη φύση τους) .
Στη συνέχεια μια ανάλυση του στρατηγού Fabio Mini, δημοσιευμένη στο Il Fatto Quotidiano, που λέει πολύ περισσότερα από όσα θα ήθελαν να ακούσουν οι «δημοκρατικοί πολεμοχαρείς» μας.
Καλή ανάγνωση.
*****
Για να κατανοήσουμε τον οικονομικό πόλεμο που κηρύξαμε (και εμείς οι Ιταλοί) στη Ρωσία και τις συνέπειές του, πρέπει να διαβάσουμε ένα βιβλίο που έγραψε ο κινέζος στρατηγός Qiao Liang το 2015 και τώρα στην Ιταλία στην έκδοση της Libreria Editrice goriziana (LEG) με τίτλο Το τόξο της Αυτοκρατορίας, L’arco dell’impero, με την Κίνα και τις Ηνωμένες Πολιτείες στα άκρα.
Θα μπορούσε να έχει εμφανιστεί προφητικό πριν από επτά χρόνια, αλλά σήμερα είναι είδηση και σύντομα θα είναι Ιστορία. Περιέχει την εκπληκτική επινόηση των οικονομικών ΗΠΑ που καταφέρνει να αποσπάσει το χρήμα από την οικονομική πραγματικότητα και από κάθε αντικειμενική αξία αναφοράς και μετατρεψιμότητας.
Και μας κάνει να καταλάβουμε πώς η θρησκευτική πίστη που είναι τυπωμένη σε όλα τα χαρτονομίσματα «In God we trust», (Fede in Dio, Πίστη στον Θεό) έγινε «In Gold we trust, στον Χρυσό εμπιστευόμαστε» και μετά «in Bucks we trust» (πίστη στο δολάριο).
Το νόμισμα της πίστης στον Θεό αντιπροσώπευε την ελπίδα σε έναν Νέο κόσμο γεμάτο υποσχέσεις και προθυμία να τις εκπληρώσει. Με επιμονή και δουλειά, ο πλούτος παρήχθη και το νόμισμα μετατρέψιμο σε χρυσό ήταν το ενέχυρο, αλλά κάθε έθνος είχε τον δικό του τρόπο και οι διεθνείς ανταλλαγές ήταν δύσκολες.
Το 1944, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Μεγάλη Βρετανία θεώρησαν απαραίτητο να σταθεροποιηθεί η αγορά και να προσδιοριστεί ένα νόμισμα (δολάριο ή στερλίνα) ως σημείο αναφοράς για όλες τις νομισματικές συναλλαγές, μερικώς μετατρέψιμο σε χρυσό.
Νίκησε το δολάριο: από εκείνη τη στιγμή ο χρυσός και το δολάριο θα έγιναν δεκτά εναλλακτικά, ανταλλασσόμενα μεταξύ τους ως παγκόσμια αποθέματα. Τα δολάρια θα μπορούσαν να εξαργυρωθούν σε χρυσό κατόπιν ζήτησης στα 35 δολάρια η ουγγιά (σήμερα αξίζει 1.960 δολάρια).
Οι συναλλαγματικές ισοτιμίες των άλλων νομισμάτων καθορίστηκαν έναντι του δολαρίου και για την Αμερική και τον κόσμο εγκαινιάζεται η εποχή του «in Gold we trust». Όπου το Gold, ο Χρυσός, είναι ο αμερικανικός του Fort Knox. Το 1971, με δύο μη κερδισμένους πολέμους (Κορέα και Βιετνάμ) και την απειλή πολλών χωρών (με τη Γαλλία στην πρώτη θέση) να ζητούν χρυσό με αντάλλαγμα δολάρια, ο Πρόεδρος Νίξον αποφάσισε να εξαλείψει την άγκυρα του δολαρίου στον χρυσό, του οποίου εξαντλούνται τα αποθεμάτων. Ωστόσο, συνεχίζει να το επιβάλλει ως νόμισμα αναφοράς για το διεθνείς ανταλλαγές, συναλλαγές.
Το νόμισμα δεν έχει πλέον καμία συγκεκριμένη εγγύηση εκτός από την οικονομία του έθνους και την εμπιστοσύνη των άλλων. Η πίστη στα δολάρια πρέπει να είναι τυφλή: «εμπιστευόμαστε στα Bucks».
Χωρίς τους περιορισμούς του Bretton Woods, οι ΗΠΑ τύπωσαν τεράστιες ποσότητες χρήματος και η αξία του δολαρίου έπεσε κατακόρυφα έναντι άλλων νομισμάτων. Για να το υποστηρίξουν αυτό, ο Νίξον και ο Κίσινγκερ συνήψαν συμφωνία με τη Σαουδική Αραβία και τις χώρες του ΟΠΕΚ σύμφωνα με την οποία θα πουλούσαν πετρέλαιο μόνο σε δολάρια και τα δολάρια θα κατατέθηκαν στις τράπεζες της Wall Street και του City του Λονδίνου. Σε αντάλλαγμα, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα υπερασπίζονταν στρατιωτικά τις χώρες ΟΠΕΚ.
Ο οικονομικός ερευνητής William Engdahl παρουσιάζει και τα στοιχεία της υπόσχεσης πως η τιμή του πετρελαίου θα είχε τετραπλασιαστεί. Πράγματι, μια πετρελαϊκή κρίση που συνδέεται με έναν σύντομο πόλεμο στη Μέση Ανατολή προκάλεσε τον τετραπλασιασμό της τιμής του πετρελαίου και η συμφωνία του ΟΠΕΚ συνήφθη, ολοκληρώθηκε το 1974.
Η συμφωνία παρέμεινε σε ισχύ μέχρι το 2000, όταν ο Σαντάμ Χουσεΐν την έσπασε πουλώντας ιρακινό πετρέλαιο σε ευρώ. Ο Πρόεδρος της Λιβύης Καντάφι ακολούθησε το παράδειγμά του. Και οι δύο πρόεδροι δολοφονήθηκαν και οι Χώρες τους καταστράφηκαν από τον πόλεμο.
Παρατηρεί ο αμερικανο-καναδός ερευνητής Matthew Ehret: “Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η συμμαχία Σουδάν-Λιβύης-Αιγύπτου υπό τη συνδυασμένη ηγεσία των Μουμπάρακ, Καντάφι και Μπασίρ, είχε κινηθεί για να δημιουργήσει ένα νέο χρηματοπιστωτικό σύστημα υποστηριζόμενο από τον χρυσό εκτός Δντ/Παγκόσμιας Τράπεζας για τη χρηματοδότηση μεγάλης κλίμακας ανάπτυξης στην Αφρική. Αυτό το πρόγραμμα οδηγήθηκε στην αποτυχία από την, υπό ηγεσία ΝΑΤΟ, καταστροφή της Λιβύης, τη διχοτόμηση του Σουδάν και την αλλαγή καθεστώτος στην Αίγυπτο”.
Δίχως αυτές τις επεμβάσεις “ο κόσμος θα έβλεπε την εμφάνιση ενός μεγάλου περιφερειακού μπλοκ αφρικανικών Κρατών που διαμορφώνουν τη μοίρα τους έξω από το στημένο παιχνίδι των αγγλοαμερικανών ελεγχόμενων οικονομικών για πρώτη φορά στην ιστορία”. Για την Ευρώπη, οι αφρικανικές αποτυχίες είναι μια ευλογία.
Όμως ο κύκλος της αμφισβήτησης του χρηματοπιστωτικού μονοπωλίου μόλις ξεκίνησε. Η Κίνα, που έχει κάνει την Αφρική πόλο έλξης της, πρέπει να υποκύψει στις διαθέσεις των Ηνωμένων Πολιτειών από εμπορική και στρατιωτική άποψη. Αλλά η Ρωσία, από το 2008 (το θέμα της Γεωργίας) είναι ο στόχος των ολοένα και πιο βαρέων κυρώσεων.
Στις αρχές Δεκεμβρίου 2021, ο Xi Jinping και ο Βλαντιμίρ Πούτιν τόνισαν την ανάγκη να επιταχυνθεί η διαδικασία σχηματισμού ανεξάρτητων χρηματοοικονομικών δομών για την εξυπηρέτηση του εμπορίου της Ρωσίας και της Κίνας.
Με τον πόλεμο στην Ουκρανία, η απόσπαση της Ρωσίας από το δολάριο έχει γίνει ζήτημα πολιτικής επιβίωσης. Οι κυρώσεις προκαλούν την πρώτη απειλή από μια μεγάλη δύναμη στο πετροδολάριο και το δυτικό χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Τα δυτικά μέτρα περιελάμβαναν, μεταξύ άλλων, το πάγωμα σχεδόν του μισού από τα χρηματοοικονομικά αποθεματικά της ρωσικής κεντρικής τράπεζας ύψους 640 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Και η Κίνα συνειδητοποιεί ότι βρίσκεται στο οικονομικό στόχαστρο ακόμη και πριν από αυτό των όπλων και επιταχύνει τη διαδικασία της απόσπασης.
Την Παρασκευή 11 Μαρτίου, η ευρασιατική οικονομική Ένωση (Eaeu) και η Κίνα συμφώνησαν να σχεδιάσουν τον μηχανισμό για ένα ανεξάρτητο διεθνές νομισματικό και χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Η Eaeu – που αποτελείται από τη Ρωσία, το Καζακστάν, το Κιργιστάν, τη Λευκορωσία και την Αρμενία – συνάπτει συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών με άλλα ευρασιατικά έθνη και συνδέεται σταδιακά με την κινεζική πρωτοβουλία Belt and Road (BRI).
Η εμπιστοσύνη στο δολάριο ΗΠΑ ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα έχει γύρει προς τα κάτω και τα αντίποινα είναι προβλέψιμα και πολύ σοβαρά. Ο Πούτιν, στις 16 Μαρτίου, δήλωσε ότι οι ΗΠΑ και η ΕΕ δεν έχουν εκπληρώσει τις υποχρεώσεις τους και ότι το πάγωμα των αποθεματικών της Ρωσίας σηματοδοτεί το τέλος της αξιοπιστίας των λεγόμενων περιουσιακών στοιχείων πρώτης κατηγορίας, στα οποία περιλαμβάνονται τα ιδρύματα που εγγυώνται τα μεγάλα χρηματοοικονομικά και νομισματικά μέσα.
Η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων και η δέσμευση καταθέσεων και επενδύσεων στο εξωτερικό που πραγματοποιήθηκαν κατά των Ρώσων ανησυχεί ολόκληρο τον οικονομικό κόσμο. Είναι μια «κλοπή» που μπορεί να συμβεί στον καθένα, απλά μπαίνοντας σε μια μαύρη λίστα που συντάσσουν οι Αμερικάνοι.
Ο Πούτιν δεν εγείρει απλώς τις κατηγορίες, αλλά δίνει σαφείς κατευθυντήριες γραμμές για τα διαρθρωτικά μέτρα και τα μέτρα υποδομής που θα ληφθούν εντός της χώρας. Στις 23 Μαρτίου, ο Πούτιν ανακοίνωσε ότι το φυσικό αέριο της Ρωσίας θα πωλείται σε «εχθρικές χώρες» μόνο σε ρωσικά ρούβλια (ή χρυσό), αντί σε ευρώ ή δολάρια.
Σαράντα οκτώ έθνη υπολογίζονται από τη Ρωσία ως «εχθρικά», συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, της Μεγάλης Βρετανίας, της Ουκρανίας, της Ελβετίας, της Νότιας Κορέας, της Σιγκαπούρης, της Νορβηγίας, του Καναδά, της Ιαπωνίας και της Ιταλίας.
Ο οικονομολόγος Michael Hudson σημείωσε ότι οι οικονομικές και χρηματοπιστωτικές κυρώσεις «αναγκάζουν τη Ρωσία να κάνει αυτό που δίσταζε να κάνει μόνη της: να μειώσει την εξάρτηση από τις εισαγωγές και να αναπτύξει τις δικές της βιομηχανίες και υποδομές».
Το ίδιο το σχέδιο που ήθελε να ξεκινήσει ο Ομπάμα για να θεραπεύσει την απώλεια της παραγωγικής ικανότητας που προκλήθηκε από δεκαετίες μετεγκατάστασης και εξάρτησης από το εξωτερικό εμπόριο. Σύμφωνα με τον Qiao, το σχέδιο είναι πλέον καθυστερημένο και το οποίο σε καμία περίπτωση δεν θα οδηγήσει σε μείωση του χρέους και της σχετικής εμπορικής εξάρτησης.
Ωστόσο, υπάρχουν πόλεμοι που μπορούν να εξισορροπήσουν τις εσωτερικές δομικές ελλείψεις και όχι μόνο να χρησιμεύσουν για τη θέσπιση αρχών. Οι «πόλεμοι δίχως τέλος» του Πενταγώνου – γράφει ο Qiao – έχουν στην πραγματικότητα σχεδιαστεί για να διασφαλίσουν ότι «όχι μόνο τα δολάρια θα ρέουν ομαλά έξω από τη Χώρα (με τη μορφή οικονομικών μεταφορών και πιστώσεων), αλλά και ότι το κεφάλαιο που κινείται σε όλο τον κόσμο να επιστρέφει στις Ηνωμένες Πολιτείες».
Αυτός ο μηχανισμός, ο οποίος έχει εμπλουτίσει εξαιρετικά την Αμερική τα τελευταία 40 χρόνια (διπλασιασμός του ΑΕΠ) σε μεγάλο βαθμό σε βάρος του υπόλοιπου κόσμου, είναι η πιο συγκεκριμένη προσδοκία του πολέμου δι’ αντιπροσώπων στη Ρωσία.
Το ζήτημα του φυσικού αερίου άνοιξε ένα άλλο μέτωπο πολέμου και επισκίασε το ζήτημα του δολαρίου. Αλλά ο λόγος για τη συσκότιση δεν είναι ένα αποτέλεσμα του αερίου.
Στο βιβλίο, ο Qiao αναφέρει το επεισόδιο του Άλαν Γκρίνσπαν, ο οποίος, στην πράξη της ανάληψης της Ομοσπονδιακής Τράπεζας, είπε στους νέους υπαλλήλους του: «Εδώ στη Fed, μπορείτε να μιλάτε για τα πάντα, αλλά όχι για το δολάριο». Στην πραγματικότητα είναι ταμπού. Που κοντεύει να σπάσει.
* από το Il Fatto Quotidiano της 16 Απριλίου 2022
Μιχάλης ‘Μίκης’ Μαυρόπουλος contropiano.org
