Τη σημασία της Υπόγειας Αποθήκης φυσικού αερίου της Καβάλας για την ενίσχυση της ασφάλειας εφοδιασμού και την ανταγωνιστικότητα στον ενεργειακό τομέα, καθώς και το θεσμικό πλαίσιο για την αξιοποίηση της αποθήκης, ανέλυσε η κ. Νεκταρία Καρακατσάνη, μέλος της ΡΑΕ, σε πρόσφατο συνέδριο.
Η νέα αυτή υποδομή, με εκτιμώμενο προϋπολογισμό περί τα 240 εκατ. € στο βασικό σενάριο και ενεργό διακινούμενο όγκο αερίου 360 εκατ. Nm3/έτος (με προοπτική να διπλασιαστεί, αν εφαρμοστούν δύο κύκλοι λειτουργίας ετησίως), έχει ήδη ενταχθεί στη λίστα των Έργων Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος (PCI). Το γεγονός αυτό τονίζει τη σημασία του έργου στην ενοποίηση των ευρωπαϊκών αγορών και την εύρυθμη λειτουργία τους. Παράλληλα, καθιστά εφικτή την πρόσβαση σε χρηματοδότηση με ευνοϊκούς όρους, όπως η δανειοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, αλλά και πρόσθετες επιχορηγήσεις, ανάλογα με το καθεστώς που θα επιλεγεί για τη λειτουργία της υπόγειας αποθήκης.
Κρίσιμη Υποδομή για Ασφάλεια Εφοδιασμού και Ευελιξία
Αξίζει να επισημανθεί ότι η νέα υποδομή θα περιορίσει αισθητά την εμφάνιση ενεργειακών κρίσεων και θα αμβλύνει τις επιπτώσεις τους, σε περιπτώσεις διαταραχής της ομαλής τροφοδοσίας της χώρας μας. Τα σενάρια κρίσεων που έχουν εξεταστεί αφορούν τον περιορισμό εισαγωγών αερίου από τη Ρωσία ή την Τουρκία καθώς και την καθυστέρηση στην άφιξη πλοίων με υγροποιημένο φυσικό αέριο (ΥΦΑ) στον τερματικό σταθμό της Ρεθυβούσας. Η υπόγεια αποθήκη καθιστά εφικτή την απευθείας έγχυση αερίου στην ελληνική αγορά, παρακάμπτοντας γειτονικά συστήματα μεταφοράς και τους τεχνικούς περιορισμούς που παρουσιάζουν (όπως ενδεχόμενη πτώση πίεσης σε έκτακτες εισαγωγές από το ανάντη σύστημα της Βουλγαρίας).
Επιπλέον, η νέα υποδομή συνεπάγεται ευελιξία και αποτελεσματικότερη διαχείριση κινδύνου για τους χρήστες του αερίου στη χώρα μας, διευκολύνοντας τη συμμόρφωση τους με απαιτήσεις του ρυθμιστικού πλαισίου, που αφορούν την ασφάλεια εφοδιασμού. Ειδικότερα, οι προμηθευτές αερίου θα μπορούν να διατηρούν αποθέματα σε περιόδους υψηλής ζήτησης, ώστε να διασφαλίζουν την κάλυψη των αναγκών των προστατευόμενων καταναλωτών τους (οικιακοί αλλά και κρίσιμες κοινωνικές υποδομές, όπως νοσοκομεία). Αντίστοιχα, ηλεκτροπαραγωγοί με καύσιμο φυσικό αέριο θα μπορούν να πληρούν τον όρο τήρησης αποθέματος 5 ημερών που περιέχεται στις άδειες παραγωγής των μονάδων τους.
Γενικότερα, όλοι οι χρήστες αερίου θα μπορούν να αξιοποιούν και τη δυναμικότητα της αποθήκης, προκειμένου να εξισορροπούν τις παραδόσεις και παραλαβές τους, ικανοποιώντας μια υποχρέωση που προκύπτει από το ευρωπαϊκό ρυθμιστικό πλαίσιο. Επιπρόσθετα, θα δημιουργηθούν συνέργειες με τον τερματικό σταθμό της Ρεβυθούσας, καθώς οι χρήστες αερίου θα μπορούν να αξιοποιούν και τις εποχικές διακυμάνσεις στην τιμή του ΥΦΑ.
Επισημαίνεται ότι στη χώρα μας λειτουργεί ήδη από 1.7.2018 πλατφόρμα εξισορρόπησης φυσικού αερίου, ενώ σχεδιάζεται και η μετεξέλιξη σε μια οργανωμένη αγορά αερίου, με την προοπτική ενός περιφερειακού εμπορικού κόμβου (gas hub). Για να διασφαλιστεί η απαραίτητη ρευστότητα κατά τη μετάβαση αυτή, είναι αναγκαία η έγχυση αερίου από νέα σημεία εισόδου. Πέρα από τον Διαδριατικό αγωγό (TΑΡ), που αναμένεται να λειτουργήσει στις αρχές του 2020, ισχυρό βαθμό ρευστότητας και ευελιξίας μπορεί να διασφαλίσει και η υπόγεια αποθήκη της Καβάλας. Άλλωστε η υποδομή αυτή δεν περιορίζεται αποκλειστικά για το εθνικό σύστημα, αλλά μπορεί να εξυπηρετήσει και όμορες αγορές.
Θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας και ανάκτηση της επένδυσης
Το επενδυτικό σχήμα για την αξιοποίηση της υπόγειας αποθήκης καθώς και το θεσμικό πλαίσιο που θα διέπει τη λειτουργία της θα καθοριστεί με Κοινή Υπουργική Απόφασή (ΚΥΑ) των Υπουργείων Περιβάλλοντος & Ενέργειας και Οικονομικών. Οι παράμετροι που θα επιλεγούν θα επηρεάσουν τον τρόπο υλοποίησης του έργου αλλά και τις χρεώσεις χρήσης που θα προκύψουν για την υποδομή. Παράλληλα, το νομοθετικό πλαίσιο θα προδιορίσει τη διαδικασία και τις προϋποθέσεις παραχώρησης της χρήσης, ανάπτυξης και εκμετάλλευσης της νέας υποδομής, καθώς και τους όρους της διαγωνιστικής διαδικασίας.
Μια θεμελιώδης παράμετρος που θα καθοριστεί είναι το ποσοστό συμμετοχής του ΔΕΣΦΑ, του Διαχειριστή του Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου στη νέα υποδομή και ιδίως, αν το έργο αναπτυχθεί ως τμήμα του Εθνικού Συστήματος (ΕΣΦΑ) ή αυτόνομα, ως ανεξάρτητο Σύστημα (ΑΣΦΑ). Ανάλογα με το ρυθμιστικό πλαίσιο, το επενδυτικό κόστος της υποδομής μετακυλίεται, πλήρως ή εν μέρει, στους καταναλωτές φυσικού αερίου, ή εναλλακτικά, ανακτάται από τους χρήστες της υπόγειας αποθήκης, μέσω των χρεώσεων που θα καταβάλουν για τις υπηρεσίες που τους παρέχονται (όπως υπηρεσίες εισπίεσης, αποθήκευσης, απόληψης ή ενοποιημένες).
Μια κρίσιμη συνιστώσα για την οικονομική βιωσιμότητα του έργου είναι και η προσέγγιση που θα υιοθετηθεί σχετικά με την ελεύθερη πρόσβαση τρίτων στην υπόγεια αποθήκη ή τη χορήγηση εξαίρεσης από αυτήν. Στο καθεστώς της ελεύθερης πρόσβασης, που αποτελεί την προτιμητέα επιλογή σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το έργο έχει τη δυνατότητα να λάβει επιχορήγηση από τον μηχανισμό χρηματόδοτησης Connecting Europe Facility (CEF) για μελέτες ή έργα. Μια εναλλακτική προσέγγιση είναι να ακολουθεί το καθεστώς εξαίρεσης από την πρόσβαση τρίτων, για τμήμα ή το σύνολο της υποδομής, υπό συγκεκριμένες ασφαλιστικές δικλείδες που θα τεθούν για την διασφάλιση του ανταγωνισμού. Στην περίπτωση αυτή, που αποκλείει την πρόσβαση στο χρηματοδοτικό εργαλείο του CEF, τα ενδιαφέρομενα μέρη συνάπτουν μακροχρόνια συμβόλαια για τη δέσμευση δυναμικότητας, και έτσι διασφαλίζονται τα απαραίτητα κεφαλαία για την υλοποίηση της υποδομής και την κάλυψη της απόδοσης του επενδυτή. Ανεξάρτητα από το καθεστώς πρόσβασης που θα εφαρμοστεί, το έργο διατηρεί τη δυνατότητα να χρηματοδοτηθεί από ευρωπαϊκά κονδύλια (όπως ο δανεισμός από την ΕτΕ ή η ένταξη σε περιφερειακά προγράμματα ανάπτυξης).
Επόμενα βήματα
Το επόμενο κρίσιμο βήμα είναι η εκπόνηση της λεπτομερούς τεχνικοοικονομικής μελέτης. Η μελέτη αυτή αναμένεται να οριστικοποιήσει καταρχάς τεχνικές παραμέτρους, όπως ο αποθηκευτικός χώρος του κοιτάσματος, ο ρυθμός πλήρωσής του, ο ρυθμός έγχυσης αερίου από την αποθήκη στο εθνικό σύστημα, και τις τεχνικές προδιαγραφές της εγκατάστασης. Αναφορικά με οικονομικά μεγέθη, θα προσδιοριστούν οι εκτιμήσεις για το κόστος υλοποίησης της επένδυσης, το κόστος για το μη αντλήσιμο αέριο (cushion gas), και το λειτουργικό κόστος της εγκατάστασης.
Τα οικονομικοτεχνικά αυτά μεγέθη αυτά θα επιτρέψουν την κατάρτιση ενός συνεκτικού επιχειρησιακού πλάνου για την υποδομή και τον καθορισμό της τιμολογιακής πολιτικής, δηλαδή τις χρεώσεις που θα εφαρμόζονται για τις διάφορες υπηρεσίες. Η προετοιμασία των τευχών δημοπράτησης για τον διαγωνισμό του λεπτομερούς σχεδιασμού, προμήθειας και κατασκευής της υποδομής, θα αποτελέσει το επόμενο σημαντικό ορόσημο.
Η υπόγεια αποθήκη της Καβάλας μπορεί να ενισχύσει αισθητά την ενεργειακή ασφάλεια στη χώρας μας, την ευελιξία για τους συμμετέχοντες στην αγορά και την ανταγωνιστικότητα. Τονώντας τη ρευστότητα και εξομαλύνοτας εποχικές διακυμάνσεις στην τιμή του ΥΦΑ, δημιουργεί συνέργειες με τον τερματικό σταθμό της Ρεβυθούσας, καθώς και σημαντικά έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη, όπως ο Διαδριατικός αγωγός TAP, ο Ελληνοβουλγαρικός αγωγός IGB, και ο πλωτός σταθμός Αλεξανδρούπολης. Προσελκύοντας διεθνείς επενδυτές και αναδεικνύοντας ένα νέο φάσμα υπηρεσιών, το έργο ισχυροποιεί το γεωπολιτικό ρόλο της χώρας μας. Οι παράμετροι του θεσμικού πλαισίου, όπως η εύλογη απόδοση κεφαλαίου και το καθεστώς πρόσβασης, είναι καταλυτικής σημασίας τόσο στο στάδιο του σχεδιασμού όσο και στην αποτελεσματική αξιοποίησή της νέας υποδομής.
Πηγή :www.energypress.gr
