19/01/2025
Η πολιτική δεν είναι γραμμένη στις ουράνιες σφαίρες ούτε στους νόμους της οικονομίας: βρίσκεται στα αδύναμα χέρια μας, γράφει ο Giorgio Agamben
Η πολιτική είναι στα χέρια μας… Κάνοντας σχολείο στο Deir al Balah, στη Λωρίδα της Γάζας. Έργο-σχέδιο και φωτογραφίες από SOS GAZA. Είναι γεγονός πως δεν πρέπει να μας κουράζει να αναλογιζόμαστε ότι ένας από τους βασικούς όρους στο πολιτικό μας λεξιλόγιο – επανάσταση – προήλθε από την αστρονομία, όπου σχεδιάζει την κίνηση ενός πλανήτη καθώς ταξιδεύει στην τροχιά του.
Αλλά και ένας άλλος όρος ο οποίος, στη γενική τάση να αντικαθιστούμε οικονομικές κατηγορίες σε εκείνες τις πολιτικές που χαρακτηρίζει την εποχή μας, έχει πάρει τη θέση της επανάστασης, προέρχεται από το αστρονομικό λεξικό.
Σκοπεύουμε να αναφερθούμε στον όρο «συγκυρία», στον οποίο επέστησε την προσοχή ο Davide Stimilli σε μια υποδειγματική μελέτη. Αυτός ο όρος, που σχεδιάζει «τη φάση του οικονομικού κύκλου που διέρχεται η οικονομική δραστηριότητα σε μια δεδομένη σύντομη περίοδο», είναι στην πραγματικότητα μια τροποποίηση του όρου «σύνδεση», που σημαίνει τη σύμπτωση της θέσης πολλών αστεριών σε μια δεδομένη στιγμή.
Ο Stimilli παραθέτει το απόσπασμα από το δοκίμιο του Warburg επί Της αρχαίας παγανιστικής μαντικής σε κείμενα και εικόνες της εποχής του Λούθηρου, La divinazione antica pagana in testi e immagini dell’età di Lutero, στο οποίο η σύνδεση-σύζευξη και η επανάσταση φέρονται μαζί: «Μόνο μέσα σε τεράστια περάσματα του χρόνου, που ονομάζονται επαναστάσεις, θα μπορούσαν να αναμένονται τέτοιοι σύνδεσμοι.
Σε ένα προσεκτικά μελετημένο σύστημα, διακρίνονταν μεγάλοι και σπουδαίοι σύνδεσμοι-συναντήσεις-ενώσεις. οι τελευταίες ήταν οι πιο επικίνδυνες, λόγω της συνάντησης των ανώτερων πλανητών Κρόνου, Δία και Άρη.
Όσο περισσότερες συνενώσεις συνέπιπταν, τόσο πιο τρομακτικό φαινόταν το γεγονός, αν και ο πλανήτης με πιο ευνοϊκό χαρακτήρα μπορούσε να επηρεάσει τον χειρότερο». Και είναι σημαντικό ότι ένας επαναστάτης όπως ο Auguste Blanqui, απογοητευμένος στις προσδοκίες του, μπόρεσε στο τέλος της ζωής του να συλλάβει την ιστορία των ανθρώπων ως κάτι που, όπως η κίνηση των αστεριών, επαναλαμβάνεται άπειρα, ατέλειωτα, και απαγγέλλει αιώνια τις ίδιες αναπαραστάσεις.
Αυτό που συμβαίνει σήμερα μπροστά στα μάτια μας είναι ακριβώς ένα φαινόμενο αυτού του είδους, στο οποίο μια οικονομική κατάσταση-συγκυρία που είναι από τη φύση της έκτακτη και αυθαίρετη προσπαθεί να επιβάλει την τρομακτική κυριαρχία της σε ολόκληρη την κοινωνική ζωή.
Καλό θα ήταν, λοιπόν, να εγκαταλείψουμε χωρίς επιφυλάξεις τη σύνδεση της πολιτικής με τα αστέρια και να κόψουμε σε κάθε τομέα τον περιορισμό που ισχυρίζεται ότι συσφίγγει μαζί αστρονομική μοίρα και επανάσταση, αναγκαιότητα και οικονομική συγκυρία, φυσικές επιστήμες και πολιτική.
Η πολιτική δεν είναι εγγεγραμμένη στις ουράνιες σφαίρες ούτε στους νόμους της οικονομίας: βρίσκεται στα αδύναμα χέρια μας και στη διαύγεια με την οποία αρνούμαστε-διαψεύδουμε κάθε αξίωση να τις φυλακίζουμε σε συγκυρίες και επαναστάσεις.
Δημοσιεύτηκε στο Quodlibet (εδώ με την άδεια του εκδότη). Μεταξύ των τελευταίων βιβλίων του Giorgio Agamben: Quaderni. Volume I (2024), Horkos. Il sacramento del linguaggio (2023), Categorie italiane (2021)
Μιχάλης ‘Μίκε’ Μαυρόπουλος Comune-info
