Αν αναλογιστούμε αυτή την ικανότητα του ζαπατισμού να «περπατά ρωτώντας και ακούγοντας», να μεταμορφώνει τις πολιτικές του αποφάσεις διαμέσου της συνάντησης με τους απλούς ανθρώπους της Τσιάπας και αλλού, πώς μπορούμε να διαβάσουμε την Άλλη Εκστρατεία; OtraCampaña? Είναι μια σημαντική στιγμή σε αυτή τη διαδρομή «ζιγκ ζακ»;
Αυτή του ζαπατισμού είναι πράγματι μια συνεχής ιστορία πειραμάτων. Πιστεύω ότι το πρώτο ήταν η Δημοκρατική Εθνική Συνέλευση του Αυγούστου 1994, Convenzione Nazionale Democratica dell’ agosto del ’94, που αντιπροσωπεύει μια πρώτη προσπάθεια επικοινωνίας μαζί τους, η οποία απέτυχε για λόγους που όλοι γνωρίζουμε.
Το Μέτωπο των Ζαπατίστας ήταν μια άλλη προσπάθεια προς αυτή την κατεύθυνση. Υπήρξαν πολλές πριν φτάσουμε στην OtraCampaña. Η Άλλη Εκστρατεία είναι μια στιγμή ωριμότητας του ζαπατισμού.
Αφενός, είναι μια στιγμή αναδιάρθρωσης και εδραίωσης του ζαπατισμού στην οργάνωση βάσης του και, αφετέρου, μια προσπάθεια να σχετιστεί με άλλες ομάδες της κοινωνίας των πολιτών με διαφορετικό τρόπο. Είναι ένα σχεδίασμα του συνόρου λέγοντας «σε αυτήν την πλευρά βρίσκονται αυτοί που θα συμμετάσχουν στην πολιτική εκστρατεία, όσοι ήταν στο πλευρό μας αλλά και του PRD και άλλων κομμάτων. στην άλλη είμαστε εμείς, μια άλλη εκστρατεία».
Την ίδια μέρα των εκλογών, στην Πόλη του Μεξικού, ο Μάρκος δηλώνει ότι είναι καλό να γνωρίζει ο κόσμος ότι υπάρχει μια επιλογή, ότι μπορεί ο κόσμος να πάει να ψηφίσει αλλά ότι υπάρχει και μια άλλη μορφή πολιτικής δράσης. Έτσι, οι ζαπατίστας εκείνη τη στιγμή προσκαλούν σε μια διάρθρωση της κοινωνίας των πολιτών που να μπορεί να δημιουργήσει μια διαφορετική πολιτική επιλογή.
Ένα θέμα που επανέρχεται πολύ στα γραπτά σου είναι αυτό της δημιουργίας κοινοτικών περιοχών. Σε ρωτάμε, ποιες ήταν οι συνθήκες για να εμφανιστούν κοινοτικές περιοχές, στο Μεξικό όπως εκείνες ζαπατίστας;
Πιστεύω ότι αυτό που ονομάζουμε «προσδιοριστικό σημείο του καπιταλισμού», δηλαδή τη περικύκλωση των κοινοτικών σφαιρών, δεν τελείωσε ποτέ στο Μεξικό. Έτσι ξεκινά ο καπιταλισμός, με έναν πόλεμο για την επιβίωση που εξαλείφει τις σφαίρες της κοινότητας. È così che inizia il capitalismo, con una guerra alla sussistenza che elimina gli ambiti di comunità.
Συμβαίνει σε όλο τον κόσμο και συνεχίζεται μέχρι τώρα. Στο Μεξικό υπήρξε μια αντίσταση από πλευράς των ιθαγενών που πάντα κατάφερναν να διατηρήσουν την ταυτότητα ενός «εμείς», μιας πολύ ισχυρής κοινότητας.
Ένα πράγμα που λέμε είναι ότι μεταξύ των καλύτερων παραδόσεων των αυτόχθονων πληθυσμών υπάρχει αυτή της αλλαγής της παράδοσης με παραδοσιακό τρόπο. Αυτό είναι που τους επιτρέπει να συνεχίσουν να είναι ο εαυτός τους.
Φυσικά δεν είναι ίδιοι, δεν είναι όπως πριν από 500 χρόνια, αλλάζουν συνεχώς, έχουν προσαρμοστεί στην πραγματικότητα, έχουν συμμορφωθεί σε διαφορετικές συνθήκες και περιστάσεις, αλλά συνεχίζουν να είναι ο εαυτός τους διότι αλλάζουν με τον δικό τους τρόπο, αλλάζουν διαμέσου συλλογικών αποφάσεων, με αυτόνομο τρόπο, εκεί όπου η κοινότητα είναι αυτή που αποφασίζει να προσαρμοστεί στις συνθήκες.
Και αυτό είναι που επιτρέπει, μεταξύ άλλων, την επιβίωσή τους μέχρι σήμερα. Πρέπει να σκεφτόμαστε ότι συγκεκριμένα μεταξύ των Μάγια της περιοχής Τσιάπας, αυτή η ικανότητα να κρατούν ζωντανό ένα «εμείς» είναι πολύ ισχυρή. Στην tojolabal, μια από τις γλώσσες των Μάγια που μιλούν οι ζαπατίστας, οι λέξεις «εγώ» και «εσύ» δεν υπάρχουν. Δεν λειτουργούν με όρους ατόμων, αλλά με όρους ενός «εμείς». Το «εμείς» είναι ο ορισμός μιας πρώτης κατάστασης της ύπαρξης, η οποία στέκεται πριν από τη διαμόρφωση του ατόμου.
Ξεκινώντας από όλα αυτά, πιστεύω ότι ο ζαπατισμός είναι από μόνος του καρπός ενός διαπολιτισμικού διαλόγου. Όπως λένε οι ζαπατίστας, οι επαγγελματίες επαναστάτες της μαρξιστικής-λενινιστικής, γκεβαριστικήςκλπ παράδοσης, με τo δυτικό καλούπι της νοοτροπίας τους, συγκρούονται με την παράδοση των αυτόχθονων κοινοτήτων.
Οι κοινότητες δεν τους καταλαβαίνουν, λένε: «Πόσο σκληρά είναι τα λόγια σας, για τι πράγμα μιλάτε;”. Στην Τσιάπας, από την άλλη πλευρά, υπήρχε επαρκής ευελιξία για να ανοίξει μια άλλη δυνατότητα και να δοθεί ζωή στον ζαπατισμό, που δεν είναι ούτε η συνέχεια της παράδοσης των ιθαγενών, ούτε μια εφαρμογή της «συμβατικής» επαναστατικής παράδοσης, αλλά ένα μείγμα των δύο.
Αυτή είναι μια από τις θεμελιώδεις αξίες του ζαπατισμού: η δημιουργία ενός διαλόγου μεταξύ δύο διαφορετικών πολιτισμών, ένας διάλογος που έχει δημιουργήσει κάτι νέο, καινούργιο. Πιστεύω ότι παρόλο που στη ζαπατιστική δημιουργία μπορούμε να αναγνωρίσουμε τα ίχνη του αυτόχθονου παρελθόντος, της παράδοσης των ιθαγενών, αυτό που βλέπουμε σήμερα είναι μια καινοτομία, κάτι καινούριο: δεν είναι ούτε η επιστροφή στις απαρχές των ιθαγενών κοινοτήτων, ούτε αυτό που δημιουργεί η «συμβατική» επανάσταση της αριστεράς. Αυτή είναι μια νέα κοινωνιολογική-πολιτική δημιουργία.
Εάν σκεφτούμε στην Escuelita ως μια πρόσκληση για να μάθουμε εκείνο που είναι η ελευθερία για τους ζαπατίστας, μπορούμε να πούμε ότι η δομή της ελευθερίας διαμορφώνεται από δικανικές και πολιτικές διαδικασίες που ταιριάζουν-συνδέονται μεταξύ τους. Ελευθερία δεν είναι η δυνατότητα να είσαι οτιδήποτε ανά πάσα στιγμή: όλες οι δυνατότητες ελευθερίας έχουν μια δομή.
Και αυτή η δομή συνιστά νομικές και πολιτικές διαδικασίες. Εγώ πιστεύω ότι οι διαδικασίες που έδειξαν οι ζαπατίστας στο Μικρό Σχολειό, all’ Escuelita είναι εντελώς νέες διαδικασίες από κοινωνιολογική και πολιτική άποψη. Μπορούμε να βρούμε εκεί μέσα οποιαδήποτε πολιτική παράδοση του παρελθόντος: αναρχική, κομμουνιστική και ιθαγενή. Είναι μια εντελώς νέα δημιουργία.
Μιχάλης ‘Μίκης’ Μαυρόπουλος comune.info
