Στην Ιταλία, από τη δεκαετία του εβδομήντα, υπάρχουν εργαζόμενοι, ας πούμε «άτυποι», που καταλήγουν στην απόφαση να αρνηθούν την εργασία.
Αρνούνται να παράγουν για το αφεντικό και οργανώνονται διαφορετικά. Σήμερα πιστεύουμε ότι είναι σημαντικό να υιοθετήσουμε αυτό το όραμα για να φανταστούμε και να οργανώσουμε τόπους παραγωγής αυτόνομους. Αυτή είναι μια πιθανότητα που μερικές φορές υλοποιείται, αλλά που απέχει ακόμη πολύ από το να είναι μια διαδικασία σε εξέλιξη. Τι νομίζετε;
Από τη μια πλευρά, υπάρχει το πρόβλημα της νομιμοποίησης, γιατί η ιδέα, που υπάρχει και στον Μαρξ, ότι η εργασία είναι η υψηλότερη έκφραση του ανθρώπου ήταν πάντα κυρίαρχη. Ένα είδος θρησκείας της εργασίας. Έτσι, μεταξύ της προτεσταντικής ηθικής και της μαρξιστικής ηθικής, η άρνηση της εργασίας εξακολουθεί να είναι κάτι που οι άνθρωποι δεν αποδέχονται.
Για να κατανοήσουμε την ιδέα της άρνησης της εργασίας, είναι ίσως απαραίτητο να υπενθυμίσουμε την ετυμολογία της λέξης «trabajo» [«εργασία» στα ισπανικά] από το λατινικό «tribalium«, ένα όργανο βασανιστηρίων, και να ξεχωρίσουμε αυτό το είδος εργασίας από τη δημιουργική δραστηριότητα, αυτή με την οποία χτίζω τη ζωή μου και αυτή των άλλων, στην οποία η συλλογική σχέση βιώνεται ως μορφή δημιουργικής έκφρασης.
Γιατί εδώ δεν πρόκειται να συναντήσουμε άλλες μορφές παραγωγής μέσα στα όρια του συστήματος. Και η λέξη «παραγωγή» συνδέεται και με έναν συγκεκριμένο τρόπο οργάνωσης της κοινωνίας. Αντίθετα, πρέπει να αναρωτηθούμε πώς αυτοδιαχειριζόμαστε δημιουργικά την ίδια τη δική μας ύπαρξη σκεπτόμενοι τις σφαίρες της καθημερινής ζωής που θέλουμε να αναδημιουργήσουμε.
Πρέπει να σκεφτόμαστε πώς δημιουργούμε/παράγουμε την τροφή μας, τους τρόπους μάθησης, θεραπείας ή ζωής. Δεν είναι θέμα εύρεσης ενός εναλλακτικού τρόπου παραγωγής, ο οποίος όμως συνδέει αμέσως την παραγωγή με την αγορά – οργανώνομαι για να παράγω και μετά πουλάω στην αγορά.
Και προφανώς δεν πρόκειται για μια μεταμόρφωση που γίνεται εν μία νυκτί, από την μια μέρα στην άλλη. Οι ζαπατίστας οργανώνουν τη ζωή τους και δεν βλέπουν τη ζωογόνο δραστηριότητα που πραγματοποιούν καθημερινά ως «εργασία, δουλειά».
Ωστόσο, κάνουν ακόμη κάτι που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε παραγωγή για την αγορά. Πουλάνε καφέ, μπότες, εργατικό δυναμικό και πολλά άλλα πράγματα, γιατί βρίσκονται σε ένα μεταβατικό στάδιο. Διότι για να αγοράσουν τους υπολογιστές τους, τα φορτηγά, τα αντιβιοτικά και τα εργαλεία για τις κλινικές τους, πρέπει να πουλήσουν κάτι στην αγορά.
Για να απαντήσω στην ερώτησή σας σχετικά με τον άτυπο τομέα, θα έλεγα ότι είναι αυτή η μορφή οργάνωσης που πρέπει να σκεφτεί κανείς. Δεν είναι να αντιληφθούμε πώς να καταλάβουμε και να διαχειριστούμε το εργοστάσιο υπολογιστών ή αυτοκινήτων.
Δεν νομίζω ότι αυτός είναι ο πρωταρχικός αγώνας. Το πρόβλημα είναι: πώς δημιουργώ την ίδια μου τη ζωή; Και πρέπει να γίνει ξεκινώντας από τα πράγματα που αφορούν την καθημερινότητα. Δεν είναι θέμα να πούμε: «Θα οργανωθούμε, μεταξύ άτυπων, για να παράγουμε έναν υπολογιστή», αλλά: «Μπορούμε να οργανωθούμε πολύ καλά για να τρώμε με τα μέσα μας, να θεραπεύουμε, να ζούμε», για όλες αυτές τις βασικές λειτουργίες.
Πιστεύω ότι οι όροι πρέπει επίσης να είναι καλά βαθμονομημένοι. Μεγάλο μέρος του αγώνα που έχουμε να κάνουμε σήμερα είναι ένα αγώνας για τις λέξεις. Ποιος ξέρει, ίσως η κύρια κρίση που βρίσκεται σε εξέλιξη είναι και μια κρίση φαντασιακού στην οποία μπορούμε να απαντήσουμε με την επινόηση νέων λέξεων.
Qui εδώ τα 150 άρθρα του Esteva που δημοσιεύσαμε μεταξύ του 2012 και τον περασμένο φεβρουάριο, όταν ο Γκουστάβο ξεκίνησε το τελευταίο του ταξίδι
“Ο θάνατος είναι το μόνο απολύτως προβλέψιμο πράγμα στη ζωή μας. Η τέχνη του θανάτου είναι ένα κεντρικό μέρος της τέχνης του να ζεις. Είναι απαράδεκτο να σου στερούν την ικανότητα να πεθαίνεις με αξιοπρέπεια, όπως γίνεται σήμερα με αυτούς που πεθαίνουν στα νοσοκομεία”
Μιχάλης ‘Μίκης’ Μαυρόπουλος comune.info
