Κατανόησα πλήρως την καταλυτική επίδραση της στολής αλλά και της στρατιωτικής εκπαίδευσης όταν ο γιος μου στρατεύτηκε και παρακολουθήσαμε την ορκωμοσία του. Δεν πίστευα στα μάτια μου όταν είδα όλους τους φαντάρους σοβαρούς και πειθαρχημένους να τραγουδούν τον Εθνικό Ύμνο με τόσο συγκινητικό τρόπο. Η μεταμόρφωση τους από ανέμελους φοιτητές σε υπεύθυνους φαντάρους ήταν εκπληκτική.
Την ίδια ακριβώς συγκίνηση ένοιωσα και στην έκθεση «ΕΥΖΩΝΕΣ» Οι φύλακες των αφανών που φιλοξενήθηκε στη Δημοτική Βιβλιοθήκη την προηγούμενη εβδομάδα.
Τα τέσσερα τάγματα των ευζώνων ιδρύθηκαν στις 12 Δεκεμβρίου 1868 από εθελοντές υπαξιωματικούς ή οπλίτες, οι οποίοι συνήθως κατάγονταν από ορεινές περιοχές με κύρια αποστολή τη φύλαξη της μεθορίου. Επίσημη ενδυμασία τους η φουστανέλα με τις 400 πιέτες. Η ένδοξη δράση τους κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων υπήρξε καταλυτική και οι εύζωνες ταυτίστηκαν στη συνείδηση του ελληνικού λαού με τους ήρωες. Κι ως ήρωες πολέμησαν και στους πολέμους που ακολούθησαν, στην Μικρασιατική Εκστρατεία, στον Πρώτο και Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Μυθική όμως ήταν η δράση του 5/42 Σύνταγματος Ευζώνων, κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας, υπό τη διοίκηση του Νικόλαου Πλαστήρα, καθώς έφτασε απολύτως συντεταγμένο στον Τσεσμέ, από όπου και διαπεραιώθηκε στο νησί της Χίου.
. Από το 1914, ως ιδιαίτερη μονάδα ευζώνων συγκροτήθηκε η Ανακτορική Φρουρά, η σημερινή Προεδρική, με σημαντικότερο καθήκον τους τη συμβολική συγκινητική εικοσιτετράωρη φύλαξη του Μνημείου του Άγνωστου Στρατιώτη, που βρίσκεται στην Πλατεία Συντάγματος. Τη δραστηριότητα λοιπόν των ευζώνων της Προεδρικής φρουράς, μας γνώρισε η έκθεση αυτή. Πρόσωπα ευθυτενή, η ελληνική λεβεντιά στην καλλίτερη της έκδοση, βλέμμα ελαφρώς αυστηρό και αγέρωχο, κορμοστασιά ζηλευτή και κυρίως εκπαίδευση και πειθαρχία. Γιατί μόνο έτσι υπερβαίνεις την κούραση, στέκεις εντελώς ακίνητος υπό βροχή και χιόνι σχεδόν μία ώρα, υποβάλλεις το σώμα σου σε ακραίες στάσεις και κουβαλάς τα τσαρούχια των τριών κιλών με τα 60 καρφιά, υπεύθυνα για το επιβλητικό ήχο στον τσαρουχόδρομο.
Το ενδιαφέρον είναι ότι η φωτογράφος δεν περιορίστηκε στις 12.500 φωτογραφίες των τριών ετών της εργασίας της αλλά συγκέντρωσε και εξέθεσε και τις βιωματικές εκμυστηρεύσεις πολλών ευζώνων για τη θητεία τους, που συγκινούν. Και όλες συμφωνούν ότι η πιο συγκινητική τους στιγμή ήταν όταν τραγουδούσαν το Μακεδονία ξακουστή… Η καλλιτέχνης γέννημα θρέμμα της πόλης μας, μαθήτρια του εξαιρετικού Καβαλιώτη φωτογράφου Στράτου Καλαφάτη εργάζεται τα τελευταία χρόνια στην Αθήνα, συνεργαζόμενη με πρεσβείες και με την Προεδρία της Δημοκρατίας ως διαπιστευμένη φωτογράφος. Η έκθεση της εντυπωσίασε όταν εκτέθηκε στο Πολεμικό Μουσείο και η πόλη μας είναι η πρώτη επαρχιακή πόλη που την φιλοξενεί πριν ταξιδέψει στις μεγάλες παροικίες του Ελληνισμού που ξέρει να εκτιμά πολύ τέτοια εθνικά θέματα. Υπό έκδοση είναι και το πολυτελές δίγλωσσο βιβλίο της με το ίδιο θέμα.
Είχα την τύχη να συνομιλήσω στην έκθεση με ένα καβαλιώτη πρώην εύζωνα. Ψηλός, ευθυτενής, συμπαθέστατος, το αγέρωχο βλέμμα όμως; Καταλυτική η έλλειψη της στολής αλλά και η απουσία της αποστολής αναλογίστηκα. Αλλά τότε θυμήθηκα το σύνθημα τους: «Μια φορά εύζωνας για πάντα εύζωνας» και ησύχασα….
ΤΑ ΕΥΣΗΜΑ ΣΤΗΝ ΤΑΛΑΝΤΟΥΧΑ ΣΥΜΠΟΛΙΤΙΣΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΟ ΔΗΜΗΤΡΑ ΧΑΤΖΗΑΔΑΜ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ «ΕΥΖΩΝΕΣ» Οι φύλακες των αφανών!
Σαπφώ Αγγελούδη-Ζαρκάδα
