Ο τεράστιος ναός του Αγίου Νικολάου, ανεγέρθη εκ θεμελίων το 1867 από τον Κυρ Μίχα εφένδη Τσίρλη σε ρυθμό τρίκλιτης ξυλόστεγης βασιλικής με πιόσχημο νάρθηκα και υπερκείμενο ομοίως πιόσχημο γυναικωνίτη, τύπος που επιχωριάζει και στα βλαχοχώρια της Πελαγονίας. Οι Βλάχοι του χωριού αφιέρωσαν σ αυτόν πολύτιμα αργυρά αφιερώματα και καμπάνες χυμένες στην Οδησσό.
Υπακούοντας στην κακοδαιμονία του έθνους μας, ογδόντα χρόνια αργότερα τη θλιβερή περίοδο του εμφυλίου, τον Απρίλη του 1947, ο ναός πυρπολήθηκε για να καούν οι επτά χωροφύλακες και ο ένας στρατιώτης που κατέφυγαν σ αυτόν.
Τα επόμενα χρόνια παρέμεινε άστεγος με τους εξωτερικούς τοίχους όρθιους ως το 1951, έτος που η Ένωση Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών με δαπάνη 2.000 χρυσών δραχμών τον επισκεύασε στο αρχικό του περίγραμμα ώστε να επαναλειτουργήσει με απλό τέμπλο και δεσποτικές εικόνες αγιογράφων της Δροσοπηγής, καθώς ο ενοριακός ναός για τους κατοίκους της υπαίθρου ήταν σημαντικότερος από τα σπίτια τους.
Για χρόνια λειτουργούμασταν όλοι εμείς οι φανατικοί του χωριού, σ αυτό τον περικαλλή εξωτερικά ναό αλλά με το φτωχικό για βλάχικο χωριό εσωτερικό, μαγεμένοι από τη φύση του χωριού, συμβιβασμένοι με την παρακμή του, που ευτυχώς αναχαιτίστηκε από το 1995 και μετά, επί προεδρίας Ν. Μέρτζου.
Αλλά το πολυαναμενόμενο για όλη την ανθρωπότητα 2000 έμελλε να αλλάξει κατά θαυμαστό τρόπο και το μέλλον του ναού. Διότι ο διεθνής τραπεζίτης Νικόλαος Σωσσίδης, γιος του Νεβεσκιώτη πρέσβη Τζων Ν. Σωσσίδη υπακούοντας στον άγραφο ελληνικό νόμο που μας υποχρεώνει στην ωριμότητα μας σαν τους σολομούς να επιστρέφουμε στις ρίζες μας, αποφάσισε να δαπανήσει περισσότερα από 2.000.000 δολάρια, για να επισκευάσει τον ταλαιπωρημένο ναό και να του δώσει τη λαμπρότητα που αξίζει σ ένα ναό ιστορικού βλάχικου χωριού. Δεν περιορίστηκε μόνο στην επισκευή αλλά και στην εικονογράφηση του, που λόγω οικονομικών συνθηκών δεν συνηθιζόταν κατά την τουρκοκρατία.
Επιλέχθηκε ένας άξιος αγιογράφος που έφερε σε πέρας το μακροχρόνιο επίπονο εικονογραφικό πρόγραμμα υπηρετώντας πιστά το τυπικό με νεωτεριστικές όμως πινελιές. Αλλά το μεγάλο ενδιαφέρον εστιάζεται στους δύο επιμήκεις τοίχους του ναού, όπου εικονίζονται όλοι οι νεομάρτυρες της Ορθοδοξίας που άγιασαν στα δύσκολα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Κι έτσι, δημιουργήθηκε μέσα στο ναό μία αληθινή Πινακοθήκη των μαρτύρων του νέου ελληνισμού, που στην πάνω σειρά εικονίζονται σε μετάλλια. Στην κάτω σειρά προτάσσονται ολόσωμοι, άνδρες και γυναίκες μαζί σε ενδιαφέρουσα νεωτερική πρακτική, φορώντας οι γυναίκες τις εθνικές τους ενδυμασίες και οι νησιώτες άνδρες βρακοφόροι ενώ οι στεριανοί με
φουστανέλες και τσαρούχια, όλοι με την καταγωγή και τη χρονολογία των παθών τους αναγραφόμενη δίπλα τους.
Φέτος ενθουσιαστήκαμε όταν αναγνωρίσαμε σε περίοπτη τιμητική θέση αριστερά της κύριας εισόδου στο ναό, σε μετάλλιο τον δικό μας Θασίτη εκ Μαριών Άγιο Ιωάννη το ράπτη που μαρτύρησε το 1652. Και αποκάτω ακριβώς στέκει ολόσωμη η Αγία Παρθενία εξ Εδέσσης του 1375. Έ, αυτό δεν μπορεί να είναι τυχαίο!
Σήμερα ολοκληρωμένος ο περικαλλής ναός έχει την εξαιρετική τύχη να διακονείται από τον πατέρα Ιωάννη Ζέζιο, συντηρητή έργων τέχνης, με τέτοιο ακριβό, ενιαίο και λιτό συγχρόνως τρόπο, που ο καθένας αισθάνεται στο εσωτερικό αλλά και στην ανθοστόλιστη αυλή του, τη μεγαλύτερη δυνατή αισθητική χαρά.
ΤΑ ΕΥΣΗΜΑ ΣΤΟ ΧΟΡΗΓΟ ΤΟΥ ΝΑΟΥ Ν. Ι. ΣΩΣΣΙΔΗ, ΣΤΟΝ ΙΕΡΕΑ Ι. ΖΕΖΙΟ, ΣΤΟ ΣΥΝΤΗΡΗΤΗ Β. ΒΕΝΙΕΡΗ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΙΑΤΡΟ ΑΝ. ΤΣΙΚΩΤΗ ΠΟΥ ΕΙΧΑΝ ΤΗΝ ΙΔΕΑ ΤΗΣ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗΣ ΤΩΝ ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΩΝ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ ΣΤΟΝ Ι. Ν. ΑΓ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΝΥΜΦΑΙΟΥ ΦΛΩΡΙΝΑΣ!
Σαπφώ Αγγελούδη-Ζαρκάδα
