Γράφει ο Giorgio Agamben πως υπάρχουν διάφορα είδη ψεμάτων.
Η πιο συνηθισμένη μορφή είναι αυτή που, ενώ κάποιος γνωρίζει ή πιστεύει ότι ξέρει πώς είναι τα πράγματα, για κάποιο λόγο λέει εν γνώσει του το αντίθετο ή σε κάθε περίπτωση αρνείται έστω και εν μέρει αυτό που ξέρει ότι είναι αληθινό. Αυτό συμβαίνει στην ψευδομαρτυρία, η οποία για τον λόγο αυτό τιμωρείται ως έγκλημα, αλλά και πιο αθώα κάθε φορά που πρέπει να δικαιολογηθούμε για μια συμπεριφορά για την οποία μας επιπλήττουν.
Το ψέμα με το οποίο έχουμε να κάνουμε εδώ και σχεδόν τρία χρόνια δεν έχει αυτή τη μορφή. Είναι, μάλλον, το ψέμα κάποιου που έχει χάσει τη διάκριση μεταξύ λέξεων και πραγμάτων, μεταξύ ειδήσεων και γεγονότων και επομένως δεν μπορεί πλέον να ξέρει αν λέει ψέματα, διότι έχει χάσει κάθε πιθανό κριτήριο αλήθειας.
Αυτό που λένε τα ΜΜΕ δεν είναι αλήθεια επειδή ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, αλλά γιατί ο λόγος τους έχει αντικαταστήσει την πραγματικότητα. Η αντιστοιχία μεταξύ γλώσσας και κόσμου, στην οποία κάποτε βασιζόταν η αλήθεια, απλά δεν είναι πλέον δυνατή, γιατί τα δύο έχουν γίνει ένα, η γλώσσα είναι ο κόσμος, η είδηση είναι η πραγματικότητα.
Μόνο αυτό μπορεί να εξηγήσει γιατί το ψέμα δεν χρειάζεται να γίνει εύλογο και δεν κρύβει με κανέναν τρόπο εκείνο που σε αυτούς που εξακολουθούν να τηρούν το αρχαίο καθεστώς της αλήθειας φαίνεται ως προφανές ψέμα.
Έτσι, κατά τη διάρκεια της πανδημίας, τα μέσα ενημέρωσης και οι επίσημοι φορείς δεν αρνήθηκαν ποτέ ότι τα στοιχεία θνησιμότητας που ανέφεραν αναφέρονταν σε όσους πέθαναν θετικοί, ανεξάρτητα από την πραγματική αιτία θανάτου.
Παρόλα αυτά, αν και προφανώς ψεύδονται, έχουν γίνει αποδεκτά ως αληθινά. Ομοίως, σήμερα κανείς δεν αρνείται ότι η Ρωσία κατέκτησε και προσάρτησε το είκοσι τοις εκατό του εδάφους της Ουκρανίας, χωρίς το οποίο η ουκρανική οικονομία δεν μπορεί να επιβιώσει. και όμως οι ειδήσεις συνεχίζουν να μιλούν για τη νίκη του Ζελένσκι και την αναπόφευκτη πλέον ήττα του Πούτιν (στις ειδήσεις, ο πόλεμος είναι μεταξύ δύο ανθρώπων και όχι μεταξύ δύο στρατών).
Το πρόβλημα σε αυτό το σημείο είναι πόσο μπορεί να διαρκέσει ένα τέτοιο ψέμα. Είναι πιθανό αργά ή γρήγορα απλά να το αφήσουμε να πέσει, για να το αντικαταστήσουμε αμέσως με ένα νέο ψέμα, κ.ο.κ. – αλλά όχι επ’ αόριστον, γιατί η πραγματικότητα που δεν θέλαμε πλέον να δούμε θα εμφανιστεί τελικά και θα ζητήσει τα ρέστα της. αν και με τίμημα σημαντικές καταστροφές και κακοτυχίες, που θα είναι δύσκολο αν όχι αδύνατο να αποφευχθούν.
Μιχάλης ‘Μίκης’ Μαυρόπουλος la Bottega del Barbieri
από το: Η ΟΥΚΡΑΝΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΕΘΝΟΣ, ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΕΠΕΝΔΥΣΗ
