13/11/2024
Ποια δημοκρατία ηττήθηκε, έγινε κομμάτια με την εκλογή ενός ανθρώπου που εκπροσωπεί μαζί τον ρατσισμό της Κου Κλουξ Κλαν, την εγκληματική αισχροκέρδεια της μαφίας, τη φαλλοκρατική βία και τον οικονομικό απολυταρχισμό;
Κάποιος μιλάει για την ανάγκη μιας κοινωνικής εξέγερσης: θα μπορέσουμε να δημιουργήσουμε τις συνθήκες για να αρχίσουμε να λιποτακτούμε συλλογικά το φιλελεύθερο-δουλοκρατικό καθεστώς στο οποίο έχουμε βυθιστεί;
Πώς μπορούμε να ζήσουμε διαφορετικά, πώς μπορούμε να δημιουργήσουμε χώρους για αυτονομία σκέψης και δράσης, πώς μπορούμε να αμυνθούμε, εδώ και τώρα, από την επιστροφή του πολέμου και την εξάπλωση του φασισμού;
Η ικανότητα του Bifo να κάνει σημαντικές ερωτήσεις παραμένει καθοριστική ακόμα και όταν εκφράζει μια άποψη που δεν φαίνεται να αφήνει πολλά περιθώρια ελπίδας. Αλλά εδώ μια ερώτηση –μαζί, μεταξύ άλλων, στους Joahn Holloway, Gustavo Esteva και Rebecca Solnit– την προσθέτουμε εμείς: για ποια ελπίδα μιλάμε; di quale speranza parliamo?
Το σημείο παρατήρησης από το οποίο μπορούμε να δούμε αναδρομικά τον εικοστό αιώνα και από το οποίο να φανταστούμε τις γραμμές εξέλιξης του εικοστού πρώτου είναι η 6η Νοεμβρίου 2024, όταν ένας άνθρωπος που αντιπροσωπεύει μαζί τον ρατσισμό της Κου Κλουξ Κλαν, την εγκληματική αισχροκέρδεια της μαφίας, την φαλλοκρατική βία και τον οικονομικό απολυταρχισμό έχει νικήσει όλες τις άμυνες της δημοκρατίας. Ποια δημοκρατία όμως;
Η νίκη αυτού του ατόμου είναι η τελική απόδειξη του κολοσσιαίου λάθους που έχει κάνει το εργατικό κίνημα από τα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα: αποδοχή του εδάφους της πολιτικής ως πεδίου χειραφέτησης.
Στην επαναστατική παρακμή όπως και στη σοσιαλδημοκρατική παρακμή, το εργατικό κίνημα αποδέχτηκε το έδαφος που είχε προετοιμάσει η μπουρζουαζία, και επάνω σε αυτό το έδαφος έχασε όλες τις μάχες μέχρι να διαγραφεί οριστικά από το πανόραμα της εξέλιξης.
Υπήρχε ένα άλλο έδαφος για την αυτονομία της κοινωνίας από το κεφάλαιο, που να μην ήταν η πολιτική εξουσία; Φυσικά και υπήρχε: ήταν η καθημερινή ζωή, η συλλογική ύπαρξη, η τεχνική-επιστημονική ευφυΐα, που αυθόρμητα τείνουν να λιποτακτούν τον οικονομικό και πολιτικό ολοκληρωτισμό.
Κοινωνική εξέγερση;
Σήμερα όλα έχουν χαθεί στο πεδίο της πολιτικής, και δεν θα υπάρξει δημοκρατική ανάκαμψη στο μέλλον μας, λύτρωση. Αλλά η ζωή μας είναι ακόμα εδώ, η συλλογική ύπαρξη ακόμα και σήμερα ζητάει όπως πάντα λίγη ανάσα, λίγη χαρά, λίγη αξιοπρέπεια.
Τώρα το συνδικάτο καλεί τους Ιταλούς εργαζόμενους σε κοινωνική εξέγερση. Είναι σωστό, είναι επείγον. Τι σημαίνει όμως; Σήμερα εξέγερση σημαίνει σπάσιμο γεφυρών με την υπακοή και την επισφαλή εργασία, σημαίνει πολλαπλασιασμό των εργαλείων αλληλεγγύης με αυτούς που θέλουν να εξαφανίσουν οι ρατσιστές, σημαίνει δημιουργία αυτόνομων δομών κοινωνικής αλληλεγγύης ενώ τα πάντα καταρρέουν, ενώ η υγεία και τα σχολεία εγκαταλείπονται σε αδιέξοδο, παρασέρνονται στην παρακμή.
Σήμερα κοινωνική εξέγερση σημαίνει δημιουργία δομών για να εγκαταλείψουμε συλλογικά, να λιποτακτήσουμε το φιλελεύθερο δουλικό καθεστώς. Θα το καταφέρουμε; Δεν ξέρω, ίσως όχι. Αυτή τη στιγμή θα έλεγα ότι δεν θα τα καταφέρουμε. Αλλά δεν υπάρχει άλλη δυνατότητα επιβίωσης του ανθρώπου πέρα από αυτή: την λιποταξία, αυτονομία, εξέγερση.
Οι εργαζόμενοι σήμερα είναι απομονωμένοι, ψυχικά εύθραυστοι, ανίκανοι για οργάνωση και ακόμη και αλληλεγγύη, γιατί για έναν ολόκληρο αιώνα το εργατικό κίνημα πούλησε την αυτονομία με αντάλλαγμα τη δημοκρατία, αλλά δημοκρατία δεν υπήρξε ποτέ, ή μάλλον: η λέξη δημοκρατία δεν είχε ποτέ καμία σχέση με την πραγματικότητα.
Η διακυβέρνηση του λαού με βάση τις εκλογές θα μπορούσε να είναι μια καλή ιδέα εάν πληρούνταν δύο προϋποθέσεις: η πρώτη είναι η ελεύθερη διαμόρφωση της γνώμης και της βούλησης.
Η δεύτερη είναι η αποτελεσματικότητα της πολιτικής βούλησης στον καθορισμό των γραμμών ανάπτυξης της οικονομίας και συνεπώς της κοινωνίας. Και οι δύο συνθήκες δεν υπήρξαν ποτέ στην ιστορία του εικοστού αιώνα.
Ο σχηματισμός της γνώμης είναι προϊόν της μηχανής των μέσων ενημέρωσης, της επικοινωνιακής μηχανής που εξαρτάται όλο και περισσότερο από τις μεγάλες εταιρείες του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου.
Η αριστερά έχει διαδώσει την ψευδαίσθηση ότι μάζες ανθρώπων χωρίς καμία κατανόηση της βαθιάς δυναμικής της κοινωνίας, χωρίς γνώση των μηχανισμών του ατομικού και συλλογικού ασυνείδητου θα μπορούσαν ελεύθερα να αποφασίσουν τη μοίρα τους.
Όσο η εργατική τάξη διέθετε δομές επικοινωνίας ανεξάρτητες από την οικονομική εξουσία, όσο τα πολιτικά κόμματα είχαν τη δύναμη να ενεργήσουν αποτελεσματικά στη διαμόρφωση της γνώμης, η λέξη δημοκρατία είχε μια πρόσοψη, μια μάσκα αλήθειας, φαινομενικής.
Αλλά ήταν απλώς μια μάσκα, έμοιαζε, φαινομενικά με τέτοια, και τότε, διότι η δεύτερη προϋπόθεση – η αποτελεσματικότητα της πολιτικής βούλησης στις δυναμικές της οικονομίας, άρα και της κοινωνικής ζωής – δεν συνέβη ποτέ.
Η οικονομική δύναμη είχε πάντα την ισχύ να επιβάλλει τα συμφέροντά της, χρησιμοποιώντας τα οικονομικά μαθηματικά ή, όταν αυτό δεν ήταν αρκετό, χρησιμοποιώντας την ένοπλη δύναμη.
Αυτό έγινε σαφές όταν ο λαός της Χιλής εξέλεξε με συντριπτική πλειοψηφία μια σοσιαλιστική κυβέρνηση – και αμέσως μετά οι οικονομικά ηγεμονικές Ηνωμένες Πολιτείες χρησιμοποίησαν τις χιλιανές ένοπλες δυνάμεις για να επιβάλουν βίαια την αποκατάσταση της ιμπεριαλιστικής τους κυριαρχίας, και την ιδιοκτησία των ορυχείων χαλκού.
Ήταν ήδη ξεκάθαρο νωρίτερα, όταν ο δυτικός ιμπεριαλισμός κατέστειλε βίαια την κυβέρνηση του Μοσαντέκ στο Ιράν το 1953, την κυβέρνηση του Σουκάρνο στην Ινδονησία το 1964 και σε πολλές άλλες περιπτώσεις.
Αλλά η δολοφονία του σοσιαλιστή Σαλβαδόρ Αλιέντε από έναν ναζί στρατηγό ονόματι Αουγκούστο Πινοσέτ ήταν η οριστική απόδειξη της απατηλής φύσης της πολιτικής δημοκρατίας.
Αυτή η απόδειξη επιβεβαιώθηκε αργότερα με την υποβολή της βούλησης του ελληνικού λαού το καλοκαίρι του 2015, όταν η χρήση της ένοπλης βίας δεν ήταν απαραίτητη διότι ο Αλέξης Τρίπρας, εύλογα, αποδέχτηκε τον οικονομικό εκβιασμό και έδειξε ότι η δημοκρατία είναι αυτό που ήταν πάντα: μια εξαπάτηση.
Οπότε η νίκη του ατόμου που έχτισε τις τύχες του στον ρατσισμό και την υποστήριξη της μαφίας δεν είναι το τέλος της δημοκρατίας, επειδή η δημοκρατία δεν υπήρξε ποτέ. Για τον ίδιο λόγο δεν θα υπάρξει κάποια επιστροφή της δημοκρατίας, διότι η νίκη ενός μαφιόζου βιαστή είναι η δημοκρατία.
Ο μαφιόζος βιαστής δημιούργησε τις καταστάσεις για τον θρίαμβό του αποφεύγοντας την αντιπαράθεση σε πολιτικό επίπεδο και επιλέγοντας το podcast ως εργαλείο επικοινωνίας και την bro-culture ως περιβάλλον για να αναπτυχθεί.
Όπως στην Ιταλία, τα αδέρφια είναι η αναδυόμενη αντιδραστική δύναμη: τα εύθραυστα αρσενικά που για μερικές δεκαετίες έχουν χάσει έδαφος μπροστά στον αναδυόμενο φεμινισμό, τώρα αναγνωρίζουν τον εαυτό τους στην αδελφότητα του γυμναστηρίου (gym-bro), στην εμμονή για το χρήμα (crypto -bro) και στην παντοδυναμία της τεχνικής (tech-bro).
Η δημοκρατία ως προθάλαμος του φασισμού
Από τα χρόνια που ακολούθησαν τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο η δημοκρατία έχει αποδειχθεί ότι είναι ο προθάλαμος του φασισμού. Ο Μουσολίνι όπως ο Χίτλερ κατέκτησαν την εξουσία δημοκρατικά.
Και σήμερα, στην ηγετική χώρα του ελεύθερου κόσμου, η δημοκρατία έχει παραδώσει την εξουσία σε έναν άνθρωπο που αναγνωρίζει τον εαυτό του στις αξίες του χιτλερικού ρατσισμού, ακόμα κι αν μαύροι, οι λατίνοι και οι μετανάστες έχουν πάρει τη θέση των εβραίων.
Είναι καλό να το γνωρίζουμε ευθύς εξ αρχής: δεν θα υπάρξει καμία δημοκρατική διαδικασία ικανή να τον σταματήσει ή να ανατρέψει την κυριαρχία του. Το παιχνίδι πλησιάζει στο τέλος, και η τελική λύση σε πλανητικό επίπεδο ξεκινά: γερασμένη και ψυχωτική, αλλά υπεροπλισμένη, η λευκή φυλή ξεκίνησε μια γενοκτονία που σήμερα χτυπά ιδιαίτερα τον παλαιστινιακό πληθυσμό, αλλά έχει ως στόχο όλους εκείνους που από τον νότο που δεν δύναται να κατοικηθεί προσπαθούν να κινηθούν προς τα βόρεια.
Όπως γνωρίζουμε, δεν υπάρχει καμία λευκή φυλή (η έκφραση δεν έχει κάποια επιστημονική βάση), αλλά η μυθολογία της λευκής υπεροχής είναι αρκετά ισχυρή για να δικαιολογήσει τη γενοκτονία και τον πόλεμο που προετοιμάζεται, ο οποίος δεν είναι αυτός που ξεκίνησε λόγω της στρατηγικής βλακείας της προεδρίας Μπάιντεν.
Ο πόλεμος που έχει ξεσπάσει μέσα στη λευκή φυλή και που έχει καταστρέψει τις ζωές εκατομμυρίων ουκρανών θα μπορούσε σύντομα να επιλυθεί, με τη συνθηκολόγηση των ουκρανών εθνικιστών και μια δραματική άρνηση του ρωσοφοβικού ηρωισμού της φιλελεύθερης-δημοκρατικής πολιτικής τάξης της Ευρώπης.
Σε αυτόν τον πόλεμο, τον οποίο προκάλεσαν οι αμερικανοί ηπα και εξαπέλυσαν οι ρώσοι, οι ουκρανοί είναι το θυσιασμένο θύμα, ενώ οι ευρωπαίοι είναι οι χρήσιμοι ηλίθιοι, συνεργοί και των δύο επιτιθέμενων: υπέστησαν παθητικά την πολεμική κινητοποίηση που επέβαλε ο Μπάιντεν και την ίδια στιγμή ψήφισαν σε πλειοψηφία τα κόμματα που εμπνεύστηκαν από τον Πούτιν.
Η συνέπεια είναι η κατάρρευση της γερμανικής οικονομίας (ενώ η ρωσική οικονομία αναπτύχθηκε κατά 3,6% το έτος πολέμου του 2023), η συνέπεια είναι η διάσπαση μεταξύ υστερικών- φιλελεύθερων, ορκισμένων εχθρών του απολυταρχικού κυριαρχικού αυταρχισμού, και φασιστών-κυριαρχικών που αυξάνονται εκλογικά σε κάθε ευρωπαϊκή χώρα.
Τώρα η Ευρώπη βρίσκεται σε αταξία, στα χαμένα, συγκλονισμένη από τις συνέπειες της γερμανικής ύφεσης και την κατάρρευση της πολεμοχαρούς κυβέρνησης του Scholz, και θα πρέπει να επιλέξει αν θα αποδεχθεί την εκκαθάριση του Zelenskyy ή θα προκαλέσει έναν ατομικό πόλεμο χωρίς την υποστήριξη του αμερικανού προέδρου.
Δεν διαφαίνεται καμία λύτρωση ενάντια στον πόλεμο, τον ρατσισμό και τη γενοκτονία. Αντίθετα, οι λευκοί πληθυσμοί, χωρισμένοι όσο ποτέ άλλοτε επάνω στα φαντάσματα της δημοκρατίας, είναι ενωμένοι μόνο επάνω σε δύο πράγματα: την υπεράσπιση των συνόρων, την απόρριψη των μεταναστών που αναζητούν καταφύγιο, και την επιβολή (με το καλό ή το κακό) του αναπαραγωγικού ρόλου που οι γυναίκες έχουν αρχίσει να λιποτακτούν.
Εξόντωση και υποχρεωτική γεννητικότητα. Αυτό είναι το πρόγραμμα
Παρά το γεγονός ότι βρίσκονται, χώρα με χώρα, στο χείλος του εμφυλίου πολέμου, οι δυτικοί λαοί με οδηγό το ένστικτο υπεροχής, είναι ενωμένοι στο κοινό εγχείρημα της γενοκτονίας και στο κοινό εγχείρημα της υποχρεωτικής γεννητικότητας.
Τώρα που οι κλιματικοί αρνητές είναι στην κυβέρνηση της νούμερο ένα ρυπογόνου δύναμης, τίποτα δεν θα μπορέσει να αναστρέψει την κλιματική κατάρρευση: η αύξηση της θερμοκρασίας κατά τρεις βαθμούς είναι μια μη αναστρέψιμη τάση και οι συνέπειες ξεδιπλώνονται αμέσως.
Μεγάλο μέρος του πλανήτη τείνει να γίνει μη κατοικήσιμο, οι μεγάλες μεταναστεύσεις που ακολουθούν τροφοδοτούν φόβους, βία και γενοκτονία. Για πολύ καιρό προσποιούμασταν ότι δεν το ξέραμε, αποβλακωθήκαμε λέγοντας μεταξύ μας παραμύθια ενός ευφάνταστου πλήθους έτοιμου να πολεμήσει ενάντια σε μια φανταστική Αυτοκρατορία, γιατί δεν είχαμε το πνευματικό θάρρος να αναγνωρίσουμε την ανικανότητα, την αδυναμία, και την εξάντληση της ψυχικής ενέργειας χωρίς την οποία τα κοινωνικά κινήματα είναι πυροτεχνήματα.
Για λόγους που δεν είναι τόσο πολιτικοί όσο ψυχικοί, η κοινωνία δεν κατέχει πλέον την ικανότητα για στρατηγική αυτονομία, και δεν υπάρχει κάποια δυνατότητα να ξεφύγει από τον αυτοκτονικό γκρεμό στον οποίο την έχουν παρασύρει ο καπιταλιστικός απολυταρχισμός και η δημοκρατική αυταπάτη.
Το μόνο ερώτημα που μένει να αναρωτηθούμε είναι: πώς θα ζήσουμε;
Θα ξέρουμε πως να δημιουργήσουμε έναν συμβολικό και υπαρξιακό χώρο αυτονομίας για όλο το (σύντομο) χρονικό διάστημα που θα λάβει χώρα αυτό το τέλος παιχνιδιού; Δεν υπάρχει ένα μετά.
Επομένως, δεν έχει νόημα να αναρωτιόμαστε εάν μια νέα τάξη πραγμάτων είναι δυνατό να υπάρχει μες την φαντασία μας πέρα από το χάος του πολέμου που υφέρπει παντού.
Υπάρχει μόνο αυτό το κατά τη διάρκεια. Πώς θα ζήσουμε κατά τη διάρκεια της εξάπλωσης της γενοκτονικής παρόρμησης, κατά το ξεδίπλωμα της κλιματικής κατάρρευσης που καταστρέφει τις κατοικημένες περιοχές του πλανήτη τη μία μετά την άλλη, κατά τη διάρκεια αυτού του υφέρποντος εμφυλίου πολέμου που εισβάλλει σε κάθε κομμάτι της συλλογικής ζωής;
Θα χάσουμε τον χρόνο μας κυνηγώντας το φάντασμα μιας δημοκρατίας που δεν υπήρξε ποτέ, ή θα λιποτακτήσουμε πολέμους, εργασία και τεκνοποίηση, για να ζήσουμε όσο το δυνατόν πιο ευτυχισμένα στον λίγο χρόνο που μας απομένει;
Θα ξέρουμε πως να δημιουργήσουμε τις συλλογικές δομές ζωής σε λιποταξία; Αν ξέρουμε πώς να το κάνουμε αυτό κατά τη διάρκεια, ίσως τότε θα μπορέσουμε να ανοίξουμε το δρόμο για ένα μετά.
Μιχάλης ‘Μίκε’ Μαυρόπουλος Comune-info
