Μιλώντας για τους διανοούμενους ξεκινά από την παρατήρηση ότι σήμερα η παραγωγή γνώσης γίνεται για τα συμφέροντα της καπιταλιστικής νεωτερικότητας και αυτό συμβαίνει στα πανεπιστήμια, που αποτελούν μέρος αυτού του προβλήματος.
Κάποιος πρέπει να εργαστεί για μια ψυχική επανάσταση σε αυτή τη διαδικασία απελευθέρωσης και πρέπει να οικοδομήσει τους δικούς του πνευματικούς θεσμούς. Ο Οτσαλάν πρότεινε το χτίσιμο εναλλακτικών ακαδημιών ως ελεύθερους χώρους όπου η κοινωνία μπορεί να συναντηθεί για να συζητήσει και να λύσει τα προβλήματά της. Μετά από αυτή την πρόταση ιδρύθηκαν πολλές ακαδημίες στο Κουρδιστάν όπου ακτιβιστές και κοινωνία συναντώνται για να λύσουν τα προβλήματα.
Στο βιβλίο γίνονται πολλές προτάσεις για καθεμία από αυτά τα καθήκοντα. Μιλώντας για ηθικά καθήκοντα δείχνει πώς ο καπιταλισμός επιτίθεται στις ηθικές πτυχές της κοινωνίας κάθε μέρα και λέει ότι δεν είναι ο νόμος που κρατά την κοινωνία ενωμένη αλλά οι κοινωνικές αξίες και επομένως πρέπει να τις κάνουμε ισχυρότερες.
Σε αυτό το σημείο στη Ροζάβα συζήτησαν ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο σε αντίθεση με τους νόμους που έπεσαν από ψηλά από το κράτος. Όσον αφορά τα πολιτικά καθήκοντα, ο Öcalan επαναπροσδιορίζει τι σημαίνει πολιτική, αποκαλώντας την τέχνη της ελευθερίας.
Σήμερα έχουμε μια λανθασμένη αντίληψη για αυτό στην καπιταλιστική νεωτερικότητα γιατί σκεφτόμαστε τους πολιτικούς, το κοινοβούλιο, τη γραφειοκρατία. Αλλά η πολιτική στον δημοκρατικό συνομοσπονδισμό σημαίνει επίλυση προβλημάτων. Το κράτος και ο καπιταλισμός δεν κάνουν πολιτική, μόνο διοικούν. Η κοινωνία κάνει πολιτική και το κράτος διοίκηση.
Στο βιβλίο υπάρχουν ιστορικά παραδείγματα στα οποία δείχνει πώς πολιτική είναι η κοινωνία που συγκεντρώνεται για να λύσει προβλήματα. Αυτή η διαδικασία να κάνεις πολιτική/ επιλύεις προβλήματα είναι η διαδικασία απελευθέρωσης της κοινωνίας.
Όλοι στην κοινωνία μπορούν να κάνουν πολιτική, δεν είναι ένα αποκλειστικό επάγγελμα. Για αυτό χρειάζεται να οικοδομήσουμε τοπικούς θεσμούς (κοινότητες, συμβούλια) όπου θα ασκούμε την τέχνη της ελευθερίας.
Αυτό είναι το τελευταίο καθήκον που δίνεται, αλλά όλα πάνε μαζί και διασταυρώνονται: ψυχική-νοητική επανάσταση, κάνοντας πολιτική και υπερασπιζόμενοι την ηθική, ανοικοδόμηση της δημοκρατικής νεωτερικότητας.
Αυτή είναι μια πρόταση για οποιαδήποτε δημοκρατική δύναμη, όχι μόνο για το Κουρδιστάν. Στα επόμενα δύο βιβλία του Μανιφέστο εφαρμόζει την κοινωνιολογία της ελευθερίας στη Μέση Ανατολή και στο Κουρδιστάν.
Οι τίτλοι είναι: «Η κρίση του πολιτισμού στη Μέση Ανατολή και η λύση του δημοκρατικού πολιτισμού» και «Μανιφέστο της επανάστασης του Κουρδιστάν», και τα δύο δεν έχουν μεταφραστεί ακόμη στα ιταλικά. Αυτή η μεθοδολογία της κοινωνιολογίας της ελευθερίας μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την περιοχή/πλαίσιό μας.
Μερικά ερεθίσματα για συζήτηση
Σε αυτή την ανασκόπηση μοιραζόμαστε ορισμένα ερεθίσματα που προέκυψαν κατά την παρουσίαση για το ζήτημα του κράτους, της παγκοσμιοποίησης, της εκπαίδευσης και της κριτικής και της αυτοκριτικής. Είναι σχηματικές αλλά η ελπίδα είναι για συνεχή μελέτη και σύγκριση.
Η συζήτηση ξεκινά με μια σκέψη σχετικά με την υπέρβαση από το καπιταλιστικό σύστημα της κυρίαρχης κρατικής μορφής υπέρ των «πολυεθνικών» δυνάμεων. Τέθηκε λοιπόν το ζήτημα εάν στο Κράτος μπορούμε να δούμε μια μορφή συμμάχου για την υπεράσπιση των νόμων κοινωνικής προστασίας (πρόνοια, υγεία, σχολείο κ.λπ.).
Όσον αφορά το θέμα για το κράτος, την ηθική και την πολιτική στην πραγματικότητα συμφωνοεί σε πολλά πράγματα, όταν πρόκειται για το κράτος πρόνοιας, το δικαίωμα ψήφου, τις διαδηλώσεις κ.λπ. αυτά είναι κατακτήσεις της κοινωνίας. Δεν πρέπει να έχει κανείς μια άσπρη ή μαύρη άποψη σχετικά με το κράτος.
Το κράτος και ο δημοκρατικός πολιτισμός υπάρχουν ήδη και είναι ήδη συνυφασμένα. Η πρόκληση είναι να δούμε τις προτεινόμενες ιδέες του βιβλίου σαν μια ενίσχυση της βάσης της δημοκρατικής νεωτερικότητας. Βρισκόμαστε μέσα σε μια διαδικασία κατά την οποία αφαιρούμε χώρο από το κράτος υπέρ της δημοκρατίας. Δεν μπορούμε να σκεφτούμε ότι το κράτος θα εξαφανιστεί από τη μια μέρα στην άλλη.
Ακόμη και ο Οτσαλάν αναγνωρίζει ότι υπάρχουν προοδευτικοί νόμοι και ότι είναι σημαντικό να αγωνιζόμαστε εντός του πλαισίου των νόμων, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι έχουμε προσδοκίες από το κράτος. Το θέμα είναι να αναγνωρίσει κανείς την πραγματικότητα του κράτους και να αναπτύξει μια βεβαιότητα στον εαυτό τ* και στην αυτοοργάνωσή του ως κοινωνία. Αυτό χρησιμεύει για να είμαστε πιο δυνατοί και σίγουρ* στη σχέση με το κράτος και να αυξάνουμε την αυτοαποφασιστικότητα μας, τον δικό μας προσδιορισμό.
Η Ροζάβα είναι ένα καλό παράδειγμα. Υπάρχει το συριακό κράτος και δεν θέλουμε να υπάρχει ένα ξεχωριστό κράτος, αλλά την αναγνώριση των αυτόνομων θεσμών. Αυτή η διαπραγμάτευση είναι μέρος του αγώνα, αλλά το συριακό κράτος λαμβάνει αυτή την προοπτική στα σοβαρά επειδή υπάρχουν αυτόνομα θεσμικά όργανα.
Σχετικά με την εκπαίδευση και την κριτική / αυτοκριτική είναι σημαντικό να αρπάξουμε ξανά την έννοια της κοινωνιοκτονίας. Η εκπαίδευση παίζει έναν θεμελιώδη ρόλο στην υπέρβαση αυτών των πραγμάτων όχι μόνο για την κοινωνία αλλά και για την οργάνωση των δημοκρατικών δυνάμεων.
Στη Ροζάβα υπάρχουν ακαδημίες για κάθε ηλικία της κοινωνίας: για παράδειγμα να μάθει κάποιος τη μητρική του γλώσσα σε δωρεάν σχολεία. Στις Ακαδημίες γίνεται πολιτιστικό έργο αλλά δεν είναι υποχρεωτικό. Έπειτα υπάρχει ένας άλλος τύπος Ακαδημίας, αυτή των γυναικών που είναι αυτόνομη. Και οι άραβες και οι αρμένιοι μπορούν να έχουν τις δικές τους αυτόνομες ακαδημίες. Οι ακαδημίες βασίζονται στις ανάγκες της κοινωνίας.
Η εκπαίδευση χρησιμεύει για μια κοινοτική νοοτροπία. για να ανασυγκροτήσεις την προσωπικότητα ενός ανθρώπου, δεν πρόκειται για κτίρια.
Όταν μιλάμε για ισότητα των φύλων, δεν πρόκειται για την εξάλειψη της ανδρικής φιγούρας αλλά για να προχωρήσουμε μαζί. Αν η γυναίκα πάει μπροστά και ο άντρας μείνει πίσω, η κοινωνία δεν μπορεί να περπατήσει.
Μια άλλη σημαντική πτυχή της κατάρτισης, εκτός από αυτή σε σχέση με την κοινωνία, αφορά τις δημοκρατικές δυνάμεις. Αυτό μας επιτρέπει να σκεφτούμε την αλλαγή και την επανάσταση στη γνώση και την οργάνωση ως συναφή, συνδεδεμένες.
Δεν μπορεί να υπάρξει μια οργάνωση, που να μην περνάει από μια διαφορετική εκπαίδευση, που να μην μπορεί να φτάσει σε αυτήν από αυτούς που κοινωνικά θεωρούνται πλέον οι τόποι της γνώσης – της μάθησης (σχολεία, πανεπιστήμια κ.λπ.).
Η επαναξιολόγηση της εκπαίδευσης είναι μια πρόκληση προς την αποξένωση στην οποία έχουμε βυθιστεί*. Ένα παράδειγμα είναι όταν μιλάμε για ιστορία και εκπαίδευση: είναι να σπάμε την ιδέα του προοδευτισμού ότι πρέπει να προχωράμε μπροστά, κάτι που είναι σταθερό τόσο στη διδασκαλία στο σχολείο όσο και στο πώς οργανωνόμαστε συχνά στους αγώνες.
Εμείς οι ίδι* είμαστε μέρος της κοινωνίας και έχουμε εσωτερικεύσει συμπεριφορές, ομιλίες κ.λπ.
Ήδη από τη δεκαετία του 1980, ο Οτσαλάν πρότεινε «να αναλυθεί η κοινωνία και όχι το άτομο, όχι το παρόν αλλά η ιστορία». Αυτή είναι η κεντρική φιλοσοφική διδασκαλία όταν μιλάμε για κριτική και αυτοκριτική.
Οι δημοκρατικές δυνάμεις μπορούν πραγματικά να αλλάξουν την πραγματικότητα και τον τρόπο σκέψης μας. Οι ερωτήσεις που κάνουμε στον εαυτό μας έχουν να κάνουν με την εκπαίδευσή μας και συχνά αφορούν το σύστημα περισσότερο παρά εμάς. Πώς ανοίγουμε ακαδημίες που δεν είναι επίσημες; Πώς μπορούμε να εξαλείψουμε το νόμισμα;
Έγινε στη Ροζάβα, υπήρξαν πολλές απώλειες και λάθη αλλά, όταν η κοινωνία ενώνεται σε νοητικό επίπεδο, μπορεί να γίνει, μπορούμε να το κάνουμε. Όπως είχε συμβεί στην Ισπανία κόντρα στον Φράνκο. Είναι ένα μοντέλο, όχι τόσο όμορφο όσο θέλουμε.
Η Rojava είναι σαν ένα παιδί που πρέπει να μεγαλώσει. Το να κάνεις μια επανάσταση μέσα σε έναν πόλεμο και να ξαναχτίζεις την κοινωνία είναι πραγματικά δύσκολο: «Περπατώντας όταν σκέφτομαι, σκεπτόμενος όταν περπατάω», λέει ο Οτσαλάν.
Και η επανάσταση θα αλλάξει με την πάροδο του χρόνου, όπως έχει αλλάξει σε σχέση με το παρελθόν. Αυτή η εναλλακτική είναι για τον 21ο αιώνα, αυτή η εναλλακτική μπορεί να αλλάξει, να μετατραπεί. Ένα ερέθισμα είναι να σχετιστούμε με αυτήν την παρουσίαση/βιβλίο κατανοώντας το αντικείμενο της συζήτησης.
Δεν είναι απόψεις, αλλά προτάσεις που εντάσσονται μέσα σε μια επαναστατική διαδικασία και σε ένα πλαίσιο επεξεργασίας ιδεών μέσα σε μια φυλακή σε ένα νησί. Κάντε το σκανδαλίζοντάς μας. Αυτή η πρόσκληση είναι ιδιαίτερα σημαντική για να φρενάρει την ανάγκη να απαντάμε πάντα όταν μιλάμε για το κράτος, δεδομένου ότι κανένα κίνημα δεν μπόρεσε να θέσει μια εναλλακτική λύση σε αυτό τον κόμπο.
Ένα άλλο σκάνδαλο αφορά την κοινωνιολογία: Ο Οτσαλάν μιλά για μια μεθοδολογική αντιστροφή της γνώσης. Δεν πρόκειται για τη μεγαλειώδη πολυμάθεια του φιλοσόφου και των ιδεών του, αλλά για την κοινωνιολογία ως αυθεντική λέξη που καθίσταται πράξη, από τον αγωνιστή της κοινότητας μέχρι τ* συντρόφ* που ζουν στην Ευρώπη.
Αυτό καθιστά τη μεταμόρφωση της πραγματικότητας, άρα την πολιτική και τη μαχητικότητα-στράτευση, αδιαίρετη από τη μελέτη ως χαρακτηριστικό του λαού. Ο λαός κάνει την κοινωνιολογία γιατί ο λαός είναι η πηγή της γνώσης. Αυτό είναι ένα σκάνδαλο σε μια στράτευση και μια κοινωνία συνηθισμένη να χωρίζει.
Το τρίτο σκάνδαλο αφορά τις προτεινόμενες έννοιες: ηθική, δημοκρατική κοινωνία, πολιτική… αυτό όχι μόνο σε σχέση με τις παραδόσεις μας. Και στη λέξη δημοκρατία, μας έρχεται στο νου το κράτος, το θεσμικό τόξο και που εμείς είμαστε κατά.
Το σκεπτικό πάνω στο οποίο θα πρέπει να αναμετρηθούμε είναι: «είναι αλήθεια ή όχι ότι για εμάς υπάρχει ως dna της ιστορίας και της ανθρωπότητας κάτι που υπάρχει πέρα από την καπιταλιστική κοινωνία της κρατικής κυριαρχίας; Αυτό το κάτι που λέγεται δημοκρατική κοινωνία προϋπάρχει; Υπάρχουν αυτοί οι κοινοί κανόνες ή είμαστε μόνο εμείς ως άτομα με τις δικές μας απόψεις και συνήθειες;»
Το κείμενο αυτό διαδραματίζεται 165 χρόνια μετά το «Κεφάλαιο» του Μαρξ που μαζί με το «Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος» ερμήνευσαν στη Δυτική Ευρώπη μια ορισμένη τάση της δυνατότητας επαναστάσεων. Υποδηλώνουν αυτό το κίνημα και αυτά τα κείμενα ορίζοντες που μπορούν να θρέψουν τις μελλοντικές μας επιδιώξεις, τα ιδανικά μας, τις προσδοκίες μας από εδώ σε 150 χρόνια;
Όσον αφορά τον προβληματισμό για τη δημοκρατική κοινωνία ως περίβλημα της κοινωνίας: ο Μαρξ μίλησε για αξία χρήσης και ανταλλακτική αξία, δηλαδή για εργασία κατανοητή ως χρησιμότητα που προ-υπάρχει της μορφής της σε αγαθά και χρήματα.
Είναι μια αναγκαιότητα της ιστορίας και της ανθρωπότητας να μετασχηματίζει για να φάει, να ζήσει και να αναπαραχθεί, αλλά το κεφάλαιο την έχει μετατρέψει σε ένα εμπόρευμα. Αυτή η πρόταση που έχει γλώσσες, λέξεις, κατηγορίες που εμείς δεν γνωρίζουμε είναι ένας φωτισμός που πηγαίνει προς αυτή την κατεύθυνση (του Μαρξ) και την εμπλουτίζει μάλιστα στις τρύπες που υπήρχαν.
Το σκάνδαλο έχει να κάνει με την επιθυμία να μετρηθούμε δίνοντας νέα νοήματα στα όρια που ζούμε, πρακτικές προτάσεις για να επιλύσουμε τα προβλήματα της εποχής μας. Δεν είναι θέμα εμπιστοσύνης σε λόγια αλλά να αναμετρηθούμε επάνω σε αυτές τις προκλήσεις.
“Προσπαθώ να κατανοήσω την ιστορία συλλέγοντας τις οικουμενικές της διαστάσεις, διότι βασικά πιστεύω ότι οι τοπικές ιστορίες δεν έχουν νόημα δίχως μια παγκόσμια ιστορία – πιστεύω ότι αυτό έχει θεμελιώδη αξία.
Αναμφίβολα, ακόμη και οι πιο μπερδεμένες κοινωνίες μπορούν να φωτιστούν από το φως της παγκόσμιας ιστορίας. Επιπλέον, θεωρώ επίσης σημαντική αρχή εκείνη σύμφωνα με την οποία το παρόν είναι ιστορία και η ιστορία είναι τώρα.” (σ..31)
Μιχάλης ‘Μίκης’ Μαυρόπουλος infoaut.org
