Του Θανάση Μουσόπουλου
Είχα τη χαρά εδώ και πολλά χρόνια να γνωρίσω, να συνεργαστώ και να ασχοληθώ με το έργο ενός δημιουργού του λόγου από τη γειτονική Καβάλα. Αναφέρομαι στον Θεόφιλο Ελευθεριάδη, που γεννήθηκε το 1960 στην Καβάλα, όπου ζει μόνιμα.
Το πρώτο του ιστορικό μυθιστόρημα “Το τελευταίο θαύμα” κυκλοφόρησε το 2004 (εκδ. Ερωδιός) και ακολούθησαν τα μυθιστορήματα “Το σημάδι” (εκδ. Εστία, 2004) και το “Των κοχυλιών και του αίματος” (εκδ. Εστία, 2008). Το 2020 κυκλοφόρησε το ιστορικό μυθιστόρημα «Το χνούδι της λεύκας» από τις εκδόσεις Λεξίτυπον.
Μελετώντας τα δύο πρώτα ιστορικά μυθιστορήματα του Θεόφιλου Ελευθεριάδη διαπιστώνουμε την άνεση με την οποία κινείται στο χώρο και στο χρόνο.
Θα πάρει ο αναγνώστης και η αναγνώστριά μου μια ιδέα χια το χωροχρονικά του ταξίδια μέσα από τα οπισθόφυλλα των δύο έργων.
«Το τελευταίο θαύμα»: «Ο Θεόδωρος είναι ένας Αθηναίος με καταγωγή απ’ την Σάμο, που αγωνίζεται να επιβιώσει στην Αθήνα των Ελληνιστικών χρόνων.
Η Αθήνα – κι η Ελλάδα γενικότερα – εκείνης της εποχής ζούσε μια μετάβαση προς έναν πιο «παγκοσμιοποιημένο» τρόπο ζωής. Ο Μ. Αλέξανδρος, έχοντας μεγαλώσει τα όρια του Ελληνικού / Ελληνιστικού κόσμου, μίκρυνε την σημασία των πόλεων – κρατών και το γεγονός αυτό κλόνισε τρόπους ζωής και αξίες, οδηγώντας τις ελληνικές πόλεις σε παρακμή τόσο πολιτική όσο και ηθική.
Ο ήρωας λόγω των επαγγελματικών του επιλογών, συλλαμβάνεται και ενώ βρίσκεται στην φυλακή, στρατολογείται από τον Αθηναίο στρατηγό Κάλλιππο για να αποσταλεί στην Βόρεια Ελλάδα, με σκοπό την συλλογή πληροφοριών σχετικά με επικείμενη εισβολή Γαλατών.
Εκτελεί την αποστολή του κι όταν ο ηγέτης των Γαλατών εξαπατά τον λαό του παρασύροντάς τον σε επίθεση εναντίον των Ελλήνων, ο ήρωας μετέχει της άμυνας, αυτόπτης μάρτυρας του τελευταίου θαύματος».
«Το σημάδι»: «ΑΠΡΙΛΙΟΣ 1204. ΕΝΑ ΝΕΟΓΕΝΝΗΤΟ ΑΓΟΡΙ ΓΛΙΤΩΝΕΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΦΛΟΓΕΣ ΤΗΣ πυρπολημένης Κωνσταντινούπολης. Οι Σταυροφόροι έχουν σκοτώσει τον πατέρα του. Αργότερα θα κάψουν τη μητέρα του.
Το αγόρι θα μεγαλώσει με θετούς γονείς και θα ζήσει κουβαλώντας δυο κληρονομιές: των φυσικών γονιών του, που κατάγονται από την ελληνική χερσόνησο, και των θετών, που έλκουν την καταγωγή τους από την Κωνσταντινούπολη.
Μεγαλώνοντας, θα ζήσει τη βυζαντινή αντίσταση στη φραγκική ορμή για κατάκτηση, τις ίντριγκες και τους λυσσώδεις ανταγωνισμούς που στοχεύουν στην εξουσία παντί τρόπω, θα ερωτευτεί, θα γνωρίσει τις στέπες των απογόνων του Τζένκις Χαν, και θα δει τον ίδιο του τον γιο πειρατή, σφαγέα Φράγκων και Ελλήνων αδιακρίτως. . . Ένα μυθιστόρημα ποταμός.
Περιπέτειες και τόποι, συμπεριφορές και ήθη, λεπτομέρειες και χρώματα αναβιώνουν οικογενειακές και πολιτικές υποθέσεις υψίστης σημασίας, με τα γεγονότα να καταπλήσσουν τον αναγνώστη σε κάθε σελίδα και να τον κάνουν να αναρωτιέται πού σταματάει ο μύθος και πού αρχίζει η αλήθεια της ιστορίας. Της Ιστορίας μας».
Το μυθιστόρημα «Των κοχυλιών και του αίματος» αποτελεί τη μεγάλη έκρηξη στο έργο του Θεόφιλου: «Οκτώ χιλιάδες χρόνια πριν από τις μέρες μας, τα κοσμήματα που χρησιμοποιούσαν οι άνθρωποι της Νοτιοανατολικής Ευρώπης ήταν συχνά φτιαγμένα από κοχύλια.
Στο βιβλίο αυτό εξιστορείται η διαδρομή ενός τέτοιου κοσμήματος, με όλα τα ταξίδια που η μοίρα του επιφύλαξε κι όλους τους ανθρώπους που ευεργετήθηκαν από την αγάπη που έκρυβε».
Το πρόσφατο βιβλίο του «Το χνούδι της λεύκας» ο συγγραφέας μας οδηγεί τα νεότερα χρόνια – στην πρώτη παγκοσμιοποίηση της Αναγέννησης και των αμέσως επόμενων αιώνων. Θα το μελετήσω και θα το παρουσιάσω, γιατί θεματολογικά είναι πρωτότυπο και ενδιαφέρον.
Κλείνω τη μικρή αυτή παρουσίαση, με στίχους του Θεόφιλου από τρία δημοσιευμένα στο ιστολόγιό του ποιήματα.
1_Δεν μ` αρέσει (μονόλογος απέναντι σε οθόνη)
Όχι καθόλου δεν πτοούμαι / Από αυτό που πουλάτε δεν θα πάρω / κι ας μην υπάρχει τίποτε άλλο.
Δεν μου αρέσει ό,τι πουλάτε / και δεν μου αρέσετε και εσείς.
Κι ούτε κάστρο θα χτίσω / μέσα του να φυλακιστώ εκούσια
από σας να γλυτώσω. […]
2_Το μέτρο
Στη σκέψη της Ανατολής / μετρά η ισορροπία / σαν πεμπτουσία της ζωής / υπέρτατη αρμονία.
[…] Σοφοί Ασιάτες δάσκαλοι / το έχουν εξηγήσει
και με Αρχαίους κλασικούς / έχουνε συμφωνήσει.
Είναι το μέτρο στη ζωή / όπως του σκάφους έρμα,
μα εγώ οτι αγάπησα / το `σπρωξα ως το τέρμα.
3_”Περί κακοηθείας Ηροδότου”
Σαν έλυσε ο Ξέρξης τα σκυλιά του / και χύμηξαν ολόϊσια στα Στενά, / σημάδι βάλαν – φυσικά – τον Λεωνίδα.
Νομίσανε ο βασιλέας αν σκοτωθεί / οι άλλοι θα κιοτέψουν.
Τι λάθος! / Ο βασιλέας έπεσε , ναι!
Και οι Μήδοι με αλαλαγμούς ορμήσαν στο κουφάρι.
[…] Και τελικά, λέει, τον Λεωνίδα τον κράτησαν οι Έλληνες
που ” ετρέψαντο τους εναντίους τετράκις”.
Μέχρι που τελικά δεν έμεινε ούτ` ένας ζωντανός
τον βασιλέα να προστατέψει. / Και τότε , μόνο τότε,
οι Πέρσες εδυνήθησαν / απ` την σωρό του άνακτα την κάρα ν` αποκόψουν. / Όταν οι Έλληνες κείτονταν νεκροί,
μέχρις εσχάτων πολεμήσαντες . / Λακεδαιμόνιοι, Θεσπιείς
Θηβαίοι και Μυκηναίοι, / “χερσί και στόμασι”, /
μέχρις εσχάτου.
Θεόφιλος Ελευθεριάδης με το έργο του ανοίγει δρόμους ποικίλους σε όλες τις διαστάσεις. Μου κάνει εντύπωση η αέναη αναζήτησή του στα χνάρια του ανθρώπου…
ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ, ΞΑΝΘΗ, 28 ΙΟΥΝΙΟΥ 2021
πηγή: sparmatseto.gr
