Επειδή ο χρόνος τρέχει αδυσώπητα γρήγορα, ακολουθώντας τους κύκλους της γης γύρω από τον άξονά της, τα 100 πραγματικά χρόνια δεν είναι πολύ μακρινά από το σήμερα.
Αν οι κοινωνίες των ανθρώπων εξακολουθούν να υπάρχουν και να προοδεύουν πιστεύω ότι ο τουρισμός θα βρίσκεται στη μεγαλύτερη του έξαρση και ομάδες ξένων θα επισκέπτονται την όμορφη πόλη μας.
Ακολουθώ σ’ εκείνο το μακρινό μέλλον, μια τέτοια ομάδα με τον ξεναγό της να μας οδηγεί στα σπουδαιότερα και τα πλέον ιστορικά σημεία της πόλης. Πρώτος σταθμός ασφαλώς το έμβλημα της Καβάλας: οι «Καμάρες».
Το drone που μας μετέφερε, αφού μας έκανε ένα γύρω πάνω από το ιστορικό κατασκεύασμα, ο ξεναγός μας παρουσίασε σ’ ένα ιδικό video wall όλη την ιστορία του. Στη συνέχεια πετάξαμε και επάνω απ’ όλη τη διαδρομή του.
Είδαμε ποιος ήταν ο προορισμός του διαδρόμου που έφερνε το νερό από μακριά. Ακολουθήσαμε το δρόμο αυτόν του νερού και αφού περάσαμε από καμπυλωτά γεφύρια και πράσινες πλαγιές των λόφων φτάσαμε στη μάνα του νερού.
Την ημέρα εκείνη το νεράκι που έτρεχε από την πηγή αυτή ήταν ελάχιστο. Η εξήγηση που μας δόθηκε για την αιτία της εξαφάνισης του ήταν η αλόγιστη χρήση από τον άνθρωπο, πηγών ενέργειας που τα απόβλητά τους επηρέασαν βλαπτικά το κλίμα.
Ο περιορισμός των βροχοπτώσεων και ιδιαίτερα τις χιονοπτώσεις που αποθηκεύουν το νερό ήταν η αιτία της τρομερής έλλειψης νερού παντού. Το όχημά μας επέστρεψε και προσγειώθηκε στην κεντρική πλατεία της πόλης, στο ειδικά διαμορφωμένο -για προσγειώσεις drone- μέρος.
Στη νοτιοδυτική πλευρά της πλατείας μας συγκέντρωσε ο ξεναγός, μπροστά σ’ ένα διατηρητέο κτήριο. Ήταν μια παλιά τράπεζα του παρελθόντος, όπου γίνονταν εγχρήματες συναλλαγές.
Επειδή πολύ δεν κατάλαβαν την έννοια του χρήματος ο ξεναγός μας, σ’ ένα τοίχο του κτηρίου, πρόβαλε ένα βίντεο, στο οποίο μας έδειξε την ιστορία του χρήματος και των νομισμάτων από την αρχαιότητα μέχρι τις ημέρες μας, που όλα αυτά δεν υπάρχουν και έγιναν παρελθόν με την βοήθεια της τεχνολογίας.
Προχωρώντας στην οδό Μεγάλου Αλεξάνδρου καταλήξαμε σε μια μεγάλη πλατεία που δέσποζε ένα επιβλητικό κτήριο δείγμα αρχιτεκτονικής των καπνεργοστασίων, που η πόλη αυτή είχε κατά πληθώρα την εποχή της επεξεργασίας του καπνού.
Επειδή το κάπνισμα είχε καταργηθεί οριστικά πριν από πενήντα χρόνια, πολλοί δεν γνώριζαν τον καπνό και την εξάρτηση των ανθρώπων απ’ αυτόν. Έτσι ο ξεναγός αφού ανέλυσε πρώτα τα κακά που προκαλούσε η κακή αυτή συνήθεια και τις εκατόμβες θανάτων από τους χρήστες, προχώρησε στην ιστορία προέλευσής του και τις ιδιότητές του που προκαλούν την εξάρτηση.
Ανέφερε όμως σύγχρονες χημικές ουσίες εξάρτησης που ανακάλυψε η χημεία για να μπορέσει να καλύψει πρώτα τις ανάγκες των νέων ψυχικών ασθενειών που έφερε η νέα τεχνολογία στην κοινωνία των ανθρώπων αλλά και παράνομες χρήσεις, όπως και τότε.
Για την όμορφη πλατεία που βρίσκονταν το κτήριο αυτό ο ξεναγός την ταύτισε σε κάποιο τομέα με την Ακρόπολη των Αθηνών. Δεν άκουσα όμως σε ποιόν τομέα και ρώτησα το διπλανό μου «και εγώ δεν άκουσα καλά, αλλά νομίζω με το χρόνο που κράτησε η κατασκευή της».
Ήταν απασχολημένος ο φίλος με το τηλέφωνό του που ήταν σαν τατουάζ στον καρπό του και επειδή ήταν παρωχημένης τεχνολογίας -ήταν G18- του δημιουργούσε προβλήματα σε πολλές υπηρεσίες αλλά και στη δουλειά του.
Δεν φορτίζονταν σωστά με τις συνηθισμένες κινήσεις του χεριού του και έπρεπε να το κινεί πάνω κάτω το χέρι για να φορτισθεί κανονικά. Φορτίζονταν από τον ατμοσφαιρικό αέρα.
Η επόμενη επίσκεψή της ομάδας ήταν το Μουσείο Τηλεπικοινωνιών, που βρίσκονταν στο Νοτιοδυτικό μέρος της πλατείας. Εκεί είδαμε την εξέλιξη των Τηλεπικοινωνιών αλλά ιδιαίτερα θαυμάσαμε την ταχύτητα της ανάπτυξής τους στα τελευταία 200 χρόνια!
Από τις φρυκτωρίες του Ομήρου φτάσαμε να έχουμε όλο τον κόσμο κυριολεκτικά στην παλάμη μας και στο μπράτσο μας σαν τα παλιά τατουάζ. Εκεί βρίσκονταν οι νέες συσκευές επικοινωνιών που χρησιμοποιούσε ο καθένας και δεν ήταν μόνο τηλέφωνο, όπως στο μακρινό παρελθόν.
Εκεί μέσα στο Μουσείο αυτό είδαμε όλη την ιστορία της εξέλιξης αυτής της σπουδαίας δραστηριότητας του ανθρώπου, που τόσο πολύ και τόσο γρήγορα αναπτύχθηκε. Βασικό όχημα για την ανάπτυξή του αυτή η νέα τεχνολογία.
Στηρίχθηκε σε δύο αρχές, τη σμίκρυνση των σχεδιασμών και τη φθηνή πρώτη ύλη, ιδίως τα τελευταία πενήντα χρόνια. Εκεί είδαμε τα αρχαία μηχανήματα που χρησιμοποιήθηκαν στην αρχή για τη μετάδοση κειμένου πρώτα, φωνής αργότερα και τέλος ήχου και εικόνας.
Σύγκριση με το σήμερα δεν μπορεί να γίνει, δεν υπάρχει μέτρο για να μπορέσουμε να μετρήσουμε. Ο άνθρωπος κατόρθωσε να μεταφέρει την πληροφορία σ’ όλα τα σημεία της υφηλίου με συμμετοχή σ’ αυτές όλων των αισθήσεων μας εκτός της αφής.
Φορτωμένοι μ’ αυτές τις πληροφορίες και την καλή μας τύχη να έχουμε όλες αυτές τις υπηρεσίες σήμερα που μας προσέφερε η εξέλιξη των επιστημών και της τεχνολογίας, προχωρήσαμε Δυτικά για να απολαύσουμε τα αρχιτεκτονικά οικοδομήματα αυτής της πόλης.
Η πρώτη στάση μας η Καθολική Εκκλησία την Ιστορία, της οποίας μας την ανέπτυξε ο ξεναγός σε video wall. Εντυπωσιαστήκαμε από τις δράσεις και τη συμμετοχή στα κοινά της πόλης του Πάτερ Βουτσίνου με την ιστορία του.
Συναντήσαμε μετά το Μέγαρο Βιξ που οικοδομήθηκε το 1908 με νεογοτθικά στοιχεία. Το κτίριο ανήκε στον Ούγγρο βαρόνο Αδόλφοδε Ζολνάι Βιξ, ανώτατο στέλεχος των επιχειρήσεων του Έρτζοχ.
Το κτίριο αγοράστηκε το 1926 από αμερικανική καπνεμπορική εταιρεία και αργότερα πέρασε στα χέρια της Gien Tobacco Company σήμερα είναι κτήμα του Δήμου Καβάλας.
Το επόμενο μέγαρο όπου στεγάζονταν για πολλά χρόνια το Δημαρχείο Καβάλας χτίστηκε τη δεκαετία του 1890 με αρχικό ιδιοκτήτη τον Ούγγρο καπνέμπορο Πιερ Έρτζοχ. Χρησιμοποιήθηκε τόσο ως κατοικία όσο και ως επαγγελματική έδρα.
Αποτελεί ένα από τα πιο εντυπωσιακά κτίσματα της πόλης, με μια μοναδική αρχιτεκτονική γραμμή που παραπέμπει σε μικρογραφία ουγγρικού πύργου. Η αρχιτεκτονική του επηρεάζεται από ουγγρικούς πύργους με νεογοτθικά στοιχεία.
Έχει έντονα ρομαντικά στοιχεία παλαιών μεσαιωνικών πύργων, γοτθικά τόξα στους πυργίσκους και στα μπαλκόνια, δύο βενετικές γοτθικές αψίδες εκατέρωθεν της πύλης, δακρυρροή πάνω από τα παράθυρα καθώς και προεκτεινόμενο παράθυρο (oriel window), καθαρό δείγμα γοτθικής αναγέννησης. Ι
διαίτερες είναι οι έξι στη θέση προσόψεις στις οποίες υπάρχουν διακοσμητικά οικόσημα ενώ πάνω από τα μπαλκονάκια διακρίνονται πράσινοι σταυροί. Παραπέρα συναντήσαμε ένα ακόμη όμορφο οικοδόμημα αυτής της πόλης που παρέπεμπε σε νεοευρωπαϊκή αρχιτεκτονική γραμμή.
Χτίστηκε το 1910 από τη Φιλόπτωχο Αδελφότητα Κυριών Καβάλας, για να στεγάσει τη Λέσχη της Ελληνικής Κοινότητας Καβάλας. Από αρχιτεκτονικής απόψεως, η Μεγάλη Λέσχη αποτελεί ένα από τα εξαίρετα δείγματα αυστριακού μπαρόκ στην Ευρώπη και -σύμφωνα με την άποψη κάποιων- παραπέμπει σε αντίγραφο μέρους του Μεγάρου Μουσικής της Βιέννης (Musikverein).
Γεμάτοι με συναισθήματα θαυμασμού για τους αρχιτεκτονικούς θησαυρούς αυτής την όμορφης πόλης -λες και χτίστηκαν επίτηδες τόσο κοντά ο ένας με τον άλλον -συναντήσαμε το κτήριο Τόκου ένα ιδιαίτερο κτήριο που το δέσιμο με τα προηγούμενα δεν μπορούσες να το αποκλείσεις.
Η ιστορία που μας ανέπτυξε στον τοίχο του ο ξεναγός μας άκρως ενδιαφέρουσα. Το Παλαιό Δημαρχείο (Μέγαρο Τόκου) κτίσθηκε το 1879 στην Καβάλα ως κατοικία του καπνέμπορου Δημητρίου Τόκου.
Είναι κτίσμα οθωμανικού νεοκλασικισμού και μπαρόκ, που διατηρεί όμως στοιχεία της τοπικής παράδοσης. Στέγασε το Προξενείο της Ιταλίας και για δύο χρόνια το Ημιγυμνάσιο της Ελληνορθόδοξου κοινότητος.
Μετά την πώλησή του το 1911, στέγασε το Ελληνικό υποπροξενείο έως την απελευθέρωση της Καβάλας. Από το 1918 έως το 1937 στέγασε το δημαρχείο, όπου και μεταφέρθηκε δύο κτίρια πιο δεξιά στο κτήριο Ερτζοχ.
Για πολλά χρόνια μετά τον πόλεμο στέγασε το Ιδιωτικό Γυμνάσιο Παπασιδέρη, από το οποίο έχουν αποφοιτήσει πολλοί επώνυμοι Καβαλιώτες. Το 1979 αγοράσθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού, αναστηλώθηκε και στεγάστηκε σ’ αυτό η 12η Εφορεία Βυζαντινών αρχαιοτήτων για πολλά χρόνια.
Μερικά βήματα παραπέρα σταματήσαμε σ’ ένα παράξενο κτίσμα που στα αλήθεια δεν έδενε με την περασμένη εικόνα της αρχιτεκτονικής πανδαισίας που απολαύσαμε προηγούμενα.
Ήταν ένα κτήριο που η αρχιτεκτονική του γραμμή παρέπεμπε σε κάτι άλλο. Στο τοίχο του δε δούλεψε το video wall του ξεναγού μας και γυρίσαμε πίσω στο μέγαρο Τόκου, όπου προβλήθηκε η Ιστορία του προηγούμενου κτηρίου που έχει όμως δύο σκέλη:
1) Το κτήριο αυτό εδράζεται σ’ ένα παλαιότερο κτίσμα που οικοδομήθηκε από το σωματείο των Καπνεμπόρων της πόλης αυτής, μας ενημέρωσε ο ξεναγός μας και μας είπε όλη την ιστορία του κτηρίου και το πώς βρέθηκε στα χέρια της Μητρόπολης.
Ο Μητροπολίτης όμως, μας είπε, ένας χρηστός ποιμενάρχης έδωσε εντολή να οικοδομηθεί το κτήριο παίρνοντας υπόψη του όλες τις ρήτρες των Δωρεοδωτών και του Δωρεοδόχου για το «εσαεί».
Έτσι ο κάτω όροφος που βλέπετε έχει διατεθεί όλος για τις δράσης του Συνδέσμου Φίλων Γραμμάτων και Τεχνών. Στον επάνω όροφο βρίσκεται το Κειμηλιαρχείο. Στο μουσείο αυτό υπάρχουν αξιόλογες εικόνες και θρησκευτικά αντικείμενα σπάνια και αξιόλογα.
Έτσι χάρη στην ικανότητα να προβλέψει σωστά το μέλλον ένας άριστος θρησκευτικός ηγέτης, ο Στέφανος κατόρθωσε να συνδέσει τον πολιτισμό και την τέχνη με τη θρησκευτική κουλτούρα και να συνυπάρχουν στον ίδιο χώρο.
Σε μια εποχή μάλιστα που οι θρησκείες βρίσκονται σε κρίση, ύστερα από το γεγονός ότι ήταν αιτία πολλές φορές πολλών πολεμικών συγκρούσεων με εκατόμβες θυμάτων στον περασμένο αιώνα.
Ο Ιεράρχης αυτός ένωσε και δε χώρισε: Δεν μπορούσε να γίνει αλλιώς γιατί ο Στέφανος αγαπούσε τα γράμματα -ήταν ποιητής και ζωγράφος. Πολύ αργότερα το κτήριο πήρε το όνομά του μετά από καθολικό αίτημα των Καβαλιωτών.
2) Οι άνθρωποι της Μητρόπολης μετά την έγκριση του σχεδίου οικοδόμησης απαίτησαν την απομάκρυνση του Συνδέσμου και την παράδοση του «Μισθίου» και τον χώρο που κατείχαν για να αρχίσουν οι οικοδομικές και οι περιβαλλοντικές εργασίες.
Οι υπεύθυνοι του Συνδέσμου αντέδρασαν δυναμικά… Πώς στα αλήθεια να αφήσεις τον χώρο τον οποίο κατείχες επί 65 χρόνια «Διάνυα Κηρίου» μετά το «ΕΣΑΕΙ» της αρχικής παροχής;!
Θα μου πείτε έγινε με τα λόγια και όχι με νομική πράξη εκείνη η δωρεά. Σε εκείνη τη μακρινή εποχή, συμπλήρωσε ο ξεναγός, τέτοια λόγια είχαν την αξία τους, είχαν βάρος. Τελικά με την χρήση υπερβολικής αστυνομικής βίας και με αίμα έγινε η απομάκρυνση του συνδέσμου και χτίστηκε το παρόν κτήριο, το οποίο είναι γνωστό αξιοθέατο σαν το κτήριο του μίσους.
Οι επισκέπτες του λίγοι γιατί το ενδιαφέρον των σύγχρονων ανθρώπων είναι περιορισμένο. Η επιστήμη του «Πίστευε και Ερεύνα» τέτοια θέματα τα έχει αναλύσει μέχρι την τελευταία τους λεπτομέρεια.
Ήρθαμε εδώ για να δείτε που μπορεί να οδηγήσει μια λανθασμένη επιλογή όταν σ’ αυτήν δεν πρυτανεύει η λογική αλλά το μίσος και ο εγωισμός. Έτσι ο Μητροπολίτης εκείνος έμεινε στην ιστορία, σαν τον άνθρωπο που σκόρπισε το μίσος και τη διχόνοια στον πληθυσμό της όμορφής αυτής πόλης.
Αυτό το ταξίδι στο μέλλον ήθελε να δείξει πόσο διαφορετική θα είναι η ζωή των ανθρώπων μετά από εκατό χρόνια με τις νέες τεχνολογίες που εισβάλουν τόσο γρήγορα και τόσο βίαια.
Τα αναφερόμενα στις μεταφορές και τις επικοινωνίες, δεν είναι ουτοπικά αλλά ευρίσκονται στο πειραματικό στάδιο, λίγο πριν την εφαρμογή τους. Τα επόμενα που θα υπάρχουν δεν μπορεί καμιά φαντασία να τα βρει γιατί θα είναι κατακλυσμιαία.
Με μια όμως προϋπόθεση: να υπάρχουν άνθρωποι επάνω στον πλανήτη μετά από εκατό χρόνια για να τα απολαύσουν… Τα σενάρια για το Κειμηλιαρχείο είναι ασφαλώς φανταστικά, που θέλουν όμως να δείξουν πού μπορεί να οδηγήσει μια λανθασμένη απόφαση έξω από «το κοινό περί δικαίου αίσθημα» της κοινωνίας μας.
Παναγιώτης Φώτου
