Η τρεις του Σεπτέμβρη του 1974 είναι η ημέρα που γεννιέται το ΠΑΣΟΚ με την Ιδρυτική του διακήρυξη. Στη διακήρυξη εκείνη, εμείς η γενιά που μεγάλωσε μέσα στην ανέχεια, στη φτώχεια, στον κατατρεγμό του χωροφύλακα και του ασφαλίτη, του χαφιέ και του καταδότη, είδαμε να περιγράφονται κανόνες ζωής που δεν τις φανταζόμασταν ούτε στα πιο ωραία μας όνειρα.
Τα πιστέψαμε όλα εκείνα και τα ενστερνιστήκαμε. Η διακήρυξη εκείνη με τα επαγγέλματα της έγινε αποδεκτή από ένα μεγάλο μέρος του Ελληνικού Λαού και έδωσε την πλειοψηφία στο ΠΑΣΟΚ με το μεγάλο ποσοστό του 48% τον Οκτώβρη 1981, να κυβερνήσει και να υλοποιήσει αυτά που διακήρυξε.
Για εμάς της γενιάς του 114, η διακήρυξη αυτή ήταν κάτι σαν ευαγγέλιο και ήταν αμάρτημα αν ξέφευγες από τα κελεύσματα της. Στο προοίμιο της περιέλαβε όλες εκείνες τις θεσμικές μεταβολές που έπρεπε να γίνουν για να οδηγήσουν σ’ ένα κράτος δημοκρατίας και δικαίου, σύγχρονο και ευρωπαϊκό.
Μέχρι τότε η εξουσία συχνά δεν ήταν στα χέρια της νόμιμης κυβέρνησης αλλά του παρακράτους και εξωθεσμικών παραγόντων. Ο ίδιος ο Κωνσταντίνος Καραμανλής το 1963, Πρωθυπουργός για εννέα χρόνια της χώρας, δεν είχε καταλάβει ότι η εξουσία που ασκούσε ήταν κολοβή και είπε το αλησμόνητο «Ποίος τέλος πάντων κυβερνά αυτόν τον τόπο».
Έτσι στα επτά άρθρα του προοιμίου εκείνου καθορίζονται τα μέτρα και οι κανόνες για τη δημιουργία μιας δημοκρατίας ανεπηρέαστη από εξωθεσμικούς φορείς και παρεμβάσεις από ξένους παράγοντες.
Πηγή της εξουσίας ορίζονταν ο λαός και η άσκησή της θα πρέπει να ασκείται από την εκάστοτε νόμιμα εκλεγμένη κυβέρνηση. Πολλά από τα κελεύσματα αυτά τα ενστερνίστηκαν και τα εφάρμοσαν και οι κυβερνήσεις του Κωνσταντίνου Καραμανλή που ακολούθησαν, όπως την αναγνώριση του ΚΚΕ, την τιμωρία των Χουντικών, «Όχι θανατική ποινή αλλά όταν λέμε ισόβια το εννοούμε», την καταδίκη των ενόχων της τραγωδίας της Κύπρου και άλλα.
Το σπουδαιότερο απ’ όλα ήταν η ένταξη των ενόπλων δυνάμεων και των σωμάτων ασφαλείας στην Υπηρεσία του Έθνους και του Λαού αφαιρώντας έτσι τη διάθεση κάθε ένστολου σωτήρα της Πατρίδας και διαλύοντας μια για πάντα στρατιωτικές οργανώσεις σαν τον ΙΔΕΑ που ταλάνισαν για πολλά χρόνια στρατιωτικούς και πολιτεία.
Ξαναδιαβάζοντας σήμερα τη διακήρυξη εκείνη και παρατηρώντας τι εφαρμόστηκε από αυτήν κατά τη διακυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ μετά τον Οκτώβρη του 1981 και τις μετέπειτα Κυβερνήσεις του, δίχως να το θέλεις μελαγχολείς.
Για να είμαστε δίκαιοι όμως πρέπει να παραδεχθούμε ότι γίνανε κάποιες σημαντικές μεταβολές που εδράζονταν στη διακήρυξη εκείνη και άλλαξαν κοινωνικές καταστάσεις που κρατούσαν από χρόνια.
Όπως για παράδειγμα ο νόμος που έφερε δομικές αλλαγές στον αστικό κώδικα και ιδιαίτερα στο οικογενειακό δίκαιο, εξισώνοντας γυναίκα και άνδρα στα δικαιώματα και στις υποχρεώσεις τους.
Ένα σπουδαίο επίτευγμα ήταν επίσης το ΕΣΥ που αναφέρετε και αυτό στη διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη που ενστερνίστηκε και υλοποίησε ο Γιώργος Γεννηματάς. Το πάθος του Γεννηματά για την εφαρμογή του συγκίνησε και κινητοποίησε αξιόλογους επιστήμονες του εξωτερικού που ήρθαν για να βοηθήσουν.
Πολλοί όμως από αυτούς απογοητεύθηκαν και γρήγορα επέστρεψαν πίσω. Το κατεστημένο της υγείας δεν τους ήθελε, υπονόμευσε και πολέμησε με λύσσα το ΕΣΥ από την αρχή.
Μας υποσχέθηκε η διακήρυξη ότι θα εξασφαλίζονταν με γνήσιες δημοκρατικές διαδικασίες, η άμεση και ενεργός συμμετοχή των πολιτών στην πολιτική ζωή του τόπου και αντ’ αυτού είχαμε τα «γνήσια » πράσινα και τα μπλε καφενεία, φωλιές κομματικού φανατισμού και προπαγάνδας που χώρισαν τους Έλληνες.
Βρέθηκαν μάλιστα πολιτικοί αρχηγοί που διατυμπάνιζαν ότι οι δικοί τους είναι οι νοικοκύρηδες και οι άλλοι οι ακαμάτες. Όλοι όμως τις ίδιες μεθόδους χρησιμοποιούσαν για να εκμαυλίζουν τον ελληνικό λαό.
Μια άλλη σπουδαία κατάκτηση που θα κατοχυρώνονταν και μάλιστα συνταγματικά ήταν το δικαίωμα εργασίας για όλους τους πολίτες, άντρες και γυναίκες. Οχυρά για την εφαρμογή αυτής της «κατοχύρωσης» έγιναν τα γραφεία των βουλευτών που κατακλίσθηκαν από τα «δικά μας παιδιά» για να βρουν τη θεσούλα τους και να ψωμίζονται αρμέγοντας την παχιά αγελάδα που ήταν το Δημόσιο.
Μια βασική αρχή του ΠΑΣΟΚ που ξεκίνησε ακόμη από τον Γέρο της Δημοκρατίας και την αποδέχτηκε και ταυτίστηκε μαζί της το Κίνημα, ήταν η αρχή της «Αξιοκρατίας», την οποία την πέταξε στην κάλαθο των αχρήστων γιατί δεν το βόλευε.
Μια ακόμη εξαγγελία για τον συνδικαλισμό που θα αποδεσμεύονταν από την εξάρτηση της οικονομικής ολιγαρχίας και από την κηδεμονία του κράτους και θα γίνονταν ένα αυτόνομο κίνημα στην υπηρεσία των συμφερόντων του εργαζόμενου Λαού!
Αντ’ αυτού ο συνδικαλισμός έγινε καθαρά κομματικός, του έδωσαν εξουσία τόση και τέτοια που εξυπηρετούσε τους κομματικούς του αφέντες για να περνούν δύσκολες κυβερνητικές αποφάσεις αναίμακτα.
Όλες αυτές οι αποφάσεις ήταν πάντα ενάντια στα συμφέροντα των εργαζομένων που δήθεν εξυπηρετούσαν. Βέβαια οι εξυπηρετήσεις αυτές δεν ήταν ανάργυρες. Η αμοιβή τους κάποιο κοκαλάκι εξουσίας για να γλείψουν από Νομάρχης μέχρι και υπουργοί έφτασαν κάποιοι.
Ένα ακόμη βασικό μας σύνθημα που το φωνάζαμε με στεντόρεια φωνή για να μας ακούσουν στα πέρατα το «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο» και θα αποχωρούσαμε πάραυτα με την ανάληψη της Κυβέρνησης.
Ευτυχώς παραμείναμε και στους δύο Οργανισμούς γιατί αυτό ήταν το μακροπρόθεσμο συμφέρον της χώρας μας και μας έγινε αισθητή η ζημιά που υπεστήκαμε κατά τη συναισθηματική αποχώρηση του Καραμανλή το 1974 από το στρατιωτικό μέρος του ΝΑΤΟ μετά την εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο.
Ένα άλλο στοιχείο η «Κοινωνικοποίηση» των μέσων παραγωγής σ’ όλο το φάσμα τους από τη χρηματοδότηση, την παραγωγή, την εμπορία τους και τις εξαγωγές τους. Μια πολύ σωστή διαδικασία που συνέγειρε πολλούς, ακόμη θυμάμαι και ο Στέλιος Καζαντζίδης παραχώρησε στο κράτος την φωνή του για να την «Κοινωνικοποιήσει»!
Η ΝΔ δημοκρατία κόλλησε και αυτήν την αρρώστια της «Σοσιαλμανίας» όπως την ονόμασαν αργότερα και άρχισε να παρέχει δάνεια για την εκβιομηχάνιση της χώρας. Κάθε ένας που είχε πρόσβαση στο αντίστοιχο υπουργείο, έχοντας ένα χωράφι και κάνοντας μια υλικοτεχνική μελέτης για τη βιομηχανική μονάδα που ήθελε να δημιουργήσει έπαιρνε το δάνειό του, συνήθως σε συνάλλαγμα και με την εγγύηση του κράτους.
Αν το χωράφι βρίσκονταν στη Θράκη ήταν σχεδόν βέβαιη η έγκρισή του, η υλοποίησή του όμως αβέβαιη γιατί το μεγαλύτερο ποσοστό αυτών τον ενεργειών είχαν στόχο το δάνειο και όχι την πραγματική επένδυση.
Όταν το ΠΑΣΟΚ ήρθε στην εξουσία πολλές από αυτές τις φόρτωσε στο κράτος, δηλαδή στις πλάτες μας κοινωνικοποιώντας τες. Τα σημάδια αυτής της «Βιομηχανοποίησης» ήταν τα ερείπια από τα κτίσματα που είχαν μείνει στους κάμπους της Κομοτηνής και της Ξάνθης για χρόνια, για να μας τη θυμίζουν.
Περιγράφω δυστυχώς μια κατάσταση που έζησα και με πληγώνει. Αυτήν την αλήθεια όμως έζησα προσδοκώντας το «Επιθυμητό», το «Εφικτό» όμως φαίνεται ήταν άλλο και μας γέλασε, μας απογοήτευσε και μας πλήγωσε.
Παναγιώτης Φώτου
