Το ποδόσφαιρο έχει πολλά κοινά με την εικαστική τέχνη, δηλαδή μια διαχρονική καρτεσιανή αντίφαση μεταξύ Res Cogitans και Res Extensa ήτοι μεταξύ αυτού που σκέφτομαι και αυτού που αισθάνομαι.
Λατρεύω το ποδόσφαιρο και επίσης λατρεύω την εικαστική τέχνη (ιδίως τη σύγχρονη, δουλεύω μαζί της και, αναγκαστικά, μου μοιάζει περισσότερο η αισθητική της μορφή), γράφει ο Massimo Sgroi, βρίσκω το ποδόσφαιρο ένα όμορφο άθλημα, γεμάτο πάθος και ιστορίες. είναι το κατεξοχήν δημοφιλές άθλημα, λαϊκό, αρκεί μια μπάλα, ακόμα και πλαστική και τέσσερις πέτρες για να στήσεις τις εστίες ώστε να το παίξεις, μπορείς να βάψεις τα πόδια σου μαύρα και να ονειρευτείς πως φοράς τα παπούτσια (όπως έκανε ο Edson Arantes do Nascimiento, alias Pelè).
Πολλοί παίκτες γεννήθηκαν φτωχότατοι (ο Μαραντόνα και ο Πελέ επικεφαλής) και έχουν ζήσει την κοινωνική τους λύτρωση μέσω της μπάλας, ίσως ξεκίνησαν με μια μπάλα από κουρέλια, ο Osimhen, ο Manè, ο Ibrahimovic, ο Ronaldinho, ο Neymar, ο Tevez, ακόμη και ο Patrice Evra διηγήθηκε πως πούλησε ναρκωτικά και ζητιάνεψε στο δρόμο.
Μερικές φορές φουσκώνουν με ένα υπερτροφικό εγώ και καθίστανται απολύτως αφόρητοι, άλλοι παραμένουν υπέροχοι άνθρωποι (αν και με τις χιλιάδες πιθανές αντιφάσεις της ζωής) όπως ο Diego, Manè ή Koulibalì, άνθρωποι με διαφορετική κοινωνική συνείδηση από τον μέσο όρο.
Γεγονός παραμένει πως αυτό το παιχνίδι είναι απόλυτο πάθος και αισθητική ομορφιά που εφαρμόζεται στον αθλητισμό. Προσωπικά ήμουν πάντα άμπαλος, συνεχίζει ο Massimo Sgroi, (ίσως επειδή μυωπικός πρόσεχα περισσότερο να μην αρπάζω μπάλες στα γυαλιά μου παρά στο παιχνίδι), μου βγήκε καλύτερα να παίζω πινγκ πονγκ και να εξασκώ πολεμικές τέχνες, πρακτικά θα έπρεπε να είχα γεννηθεί κινέζος.
Και με την εικαστική τέχνη; Στην ουσία της είναι υπέροχη, είναι και αυτή καθαρό πάθος, ευφυΐα, πολιτιστικό έργο και πολλά άλλα, δεν είναι λάθος να πούμε ότι έχει μόνο μία λειτουργία: να κάνει τους ανθρώπους καλύτερους.
Από την άποψή μου ο Woody Guthrie είχε δίκιο: ο καλλιτέχνης βρίσκεται ανάμεσα σε έναν βράχο και το σφυρί. παίρνει από τον κόσμο, φιλτράρει την ευαισθησία του ως καλλιτέχνη και στον λαό επιστρέφει. Όταν βλέπεις έναν πίνακα του Richter, ένα βίντεο του Bill Viola, ένα γλυπτό του Anish Kapoor, γοητεύεσαι και γεμίζεις με καθαρή αισθητική απόλαυση. οι περισσότεροι από τους μεγάλους καλλιτέχνες καταφέρνουν να συνδυάσουν μια εξαιρετική αισθητική οπτική με μια ισχυρή εννοιολογική συνιστώσα, αλλά, αυτό, ισχύει πάντα στην ιστορία της τέχνης, από τον Φειδία μέχρι τον Caravaggio.
Μα, δυστυχώς, αυτά τα δύο όμορφα συστατικά της ζωής έχουν και τα δύο την ίδια αντίστροφη πλευρά. Το σύστημα, αυτό του ποδοσφαίρου και εκείνο της τέχνης: και στις δύο περιπτώσεις η απληστία που συνδέεται με το χρήμα (ο αληθινός θεός του νεοφιλελεύθερου κόσμου), η εμπορευματοποίηση του έργου και οτιδήποτε συνδέεται με τη λεγόμενη «αγορά», καταφέρνουν να λερώσουν την αισθητική ομορφιά με φρικτό τρόπο (εννοείται με τον τρόπο του Ντοστογιέφσκι, δηλαδή οπτικό, δεοντολογικό και ηθικό). το ποδόσφαιρο είναι, με τον ίδιο τρόπο, αιχμάλωτο των άπληστων προέδρων ποδοσφαιρικών συλλόγων που, εκτός από τις δραστηριότητες «αγοράς» και μάρκετινγκ, επιβάλλουν τόσο υψηλές τιμές εισιτηρίων στους απλούς ανθρώπους που διώχνουν τον πιο συναισθηματικά εμπλεκόμενο σε αυτό το παιχνίδι, τον λαό.
Επιπλέον, λίγοι γνωρίζουν, ότι αυτό το άθλημα είναι ένας από τους πιο συνηθισμένους τρόπους για ξέπλυμα χρήματος και δημιουργία μαύρων κεφαλαίων (αυτό συμβαίνει και στην εικαστική τέχνη, γιατί πιστεύεις ότι ο Jeff Koons κοστίζει 90 εκατομμύρια δολάρια;). Ο Ντε Λαουρέντις δεν είναι ούτε ο πρώτος ούτε ο τελευταίος που εφάρμοσε αυτές τις μεθοδολογίες, αλλά εγώ, ως οπαδός της Νάπολι, τον μισώ περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον, επιμένει ο Massimo Sgroi.
Το ίδιο συμβαίνει και στην τέχνη, πέρα από την προαναφερθείσα ανακύκλωση, έργα που κοστίζουν τερατώδη ποσά, καλλιτέχνες που φουσκώνουν απίστευτα σε δημοπρασίες (ίσως μετά από τρία χρόνια μπορεί να τους πετάξουν στην τουαλέτα), συλλέκτες που ταξιδεύουν με τις τιμές δημοπρασίας στην τσέπη ( ένα κινητό τηλέφωνο είναι αρκετό) και που κρίνουν την αξία ενός έργου όχι με βάση την εγγενή ομορφιά του αλλά μέσω των δημοπρασιών των Christie’s ή Sotheby’s, κ.λπ.
Προσωπικά πάντα πίστευα ότι τα μεγάλα έργα τέχνης πρέπει να βρίσκονται σε μουσεία και όχι στο σπίτι κάποιου εγωιστή πλουσίου. Το ίδιο συμβαίνει και στο ποδόσφαιρο. ξιπασμένοι ποδοσφαιριστές που αλλάζουν συνεχώς ομάδες για να πλουτίζουν τους πράκτορες τους, ομάδες εισηγμένες που κλέβουν, που εξαπατούν φτάνει να δημιουργήσουν κέρδη, πρόεδροι που δεν δίνουν δεκάρα για το πάθος των φιλάθλων ώστε να διαμορφώνουν τη σχέση με τις ομάδες σε βάση της απληστίας τους.
Βασικά η βία που κάνει τον γύρο του κόσμου είναι μια από τις πολλές μεταφράσεις σε μορφή της βάναυσης σχέσης δυνάμεων που υπάρχει μεταξύ των κυρίαρχων τάξεων και του λαού.
Είναι πολύ βολικό για τις κυρίαρχες τάξεις να κατευθύνουν τις κοινωνικές συγκρούσεις
στο ποδοσφαιρικό ρεύμα και όχι στις δίκαιες διεκδικήσεις των κοινωνικών δικαιωμάτων (όπως συνέβη ιστορικά με το σόου των μονομάχων στην αρχαία Ρώμη).
Κι όμως, παρόλα αυτά, παρά την αρχική αντίφαση, δεν μπορώ να μην αγαπήσω το ποδόσφαιρο και την τέχνη, χωρίς την Ομορφιά η ζωή είναι τελικά φτωχή, φτωχότατη. Αφήστε μας, για μια φορά, να βάψουμε τον ουρανό γαλάζιο.
Μιχάλης ‘Μίκης’ Μαυρόπουλος contropiano.org
