Η Μανίνα Ζουμπουλάκη γράφει για τον Βασίλη Βασιλικό
Τι απέγινε το «διαφωνώ με την άποψή σου αλλά θα αγωνιστώ ώστε να μπορείς να την εκφράζεις;» Μετατράπηκε σε «διαφωνώ και σε τιμωρώ που έχεις άλλη άποψη;» Και πως κολλάει με τη Δημοκρατία αυτή η μετατροπή – κωλοτούμπα;
Κανένας (διάσημος, σπουδαίος, επώνυμος) δεν έχει κάνει για την Καβάλα ούτε τα μισά από αυτά που έχει κάνει ο Βασίλης Βασιλικός – κι αν έχετε κάποιον υπόψιν σας, να καταθέσετε όνομα άμεσα για να του κάνουμε τεμενάδες όλοι οι Καβαλιώτες… όπως δηλαδή κάνουμε στον Βασίλη Βασιλικό. ‘Η όπως θα έπρεπε να του κάνουμε.
Το ότι αντί για τους τεμενάδες περάσαμε στην αποκαθήλωση, δεν μπορώ να το εξηγήσω. Ναι, ο Βασιλικός εξέφρασε μια άποψη περί της υπόθεσης Κουφοντίνα με την οποία διαφωνούμε, εσείς κι εμείς και ίσως πολύς κόσμος, και ναι δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πρόκειται για δολοφόνο, δεν ψηνόμαστε ότι είναι ιδεολόγος/ιδεαλιστής ή η μετενσάρκωση του Τσε. Πώς, από την διαφωνία απόψεων φτάσαμε στην πυρά, στην οποία οδηγείται όχι ο Κουφοντίνας, που στο φινάλε πήρε στο λαιμό του ανθρώπους, αλλά ο Βασιλικός, το σημαντικότερο άτομο που βγήκε από την Καβάλα τα τελευταία 100 χρόνια, είναι μυστήριο ανεξήγητο.
Μη πιάσω βιβλία του Βασιλικού που άλλαξαν τη ζωή μας, που τα διαβάσαμε και φωτιστήκαμε, που έγιναν ταινίες και έκαναν διεθνή καριέρα. Δεν σας νοιάζει ίσως καθόλου πώς γνώρισα τον Βασιλικό και τι έκανε για εμένα ως Καβαλιώτισσα συγγραφέα (πολλά, όμως). Να σας πώ, ξανά-όμως, ότι πριν εικοσιπέντε χρόνια που συνεργαζόμουν με εκδοτικούς οίκους, πήγαινα στην Αγγλία σε φεστιβάλ και εκθέσεις βιβλίων, και άκουγα το όνομα του Βασιλικού όποτε συστηνόμουν ως Βορειο-Ελλαδίτισα: «Ξέρουμε τον Βασίλη Βασιλικό, που είναι από την Καβάλα…» έλεγαν ατζέντηδες, εκδότες, μεταφραστές και άνθρωποι από τον διεθνή χώρο του βιβλίου. Ένοιωθα περήφανη τότε, όχι μόνον που είμαι από την Καβάλα, αλλά και που έχω γνωρίσει τον Βασίλη Βασιλικό. Τον οποίο ήξερα εξ αποστάσεως από τον Ποτό της Θάσου, όπου είχαν εξοχικό σπίτι στα ‘60ς – εμείς νοικιάζαμε τότε το διπλανό σπίτι.
Πώς τον γνώρισα, ως ενήλικας: ο πρώτος εκδότης μου, στη δεκαετία του ΄90, κανόνισε να πάω καλεσμένη στην εκπομπή που έκανε ο Βασιλικός για το βιβλίο. Του είπα μάνι-μάνι ότι είμαι από την Καβάλα, ότι χρόνια πηγαίνω διακοπές στη Θάσο, ότι ήξερα το εξοχικό τους και τον Ποτό. ‘Ηταν πολύ ενθαρρυντικός απέναντί μου, πολύ γενναιόδωρος… θεώρησα τότε ότι οφείλεται στο ότι είμαστε κοντοχωριανοί, ότι είναι τόσο φιλικός εξ αιτίας της κοινής μας καταγωγής, κι ακόμα το θεωρώ. Έχει παράδοση ο Βασιλικός στους Καβαλιώτες συγγραφείς, χαίρεται πραγματικά που γράφουμε, και γράφουμε καλά. Χωρίς καμία ανταγωνιστικότητα, με πολλή περιέργεια, συχνά και με ενθουσιασμό, διαβάζει πάντα τα αριστουργήματά μας. Φρόντιζε να μας καλεί στις εκπομπές του, να μιλάει θετικά για εμάς (νομίζω ακόμα κι όταν δεν έπεφτε ξερός με όλα τα βιβλία μας…)
Δεν πιστεύω ότι «το μικρό μέρος είναι κακό μέρος», ποτέ δεν φταίει το μέρος, μικρό ή μεγάλο, βλέπετε τι γίνεται στην Αθήνα τώρα – το μάλε-βράσε, με όλα όσα βγαίνουν στην επιφάνεια για τα «κυκλώματα» του μεγάλου μέρους. Όλα αυτά συμβαίνουν λόγω της ανέχειας, της ανεργίας, της πίεσης, των αδιεξόδων και της ταλαιπωρίας που τραβάμε, με καπάκι τον φόβο της πανδημίας. Έχω φίλο στο νοσοκομείο που παλεύει για τη ζωή του. Έχω φίλες και φίλους που ζούνε με μηδέν έσοδα. Ο φόβος μαζί με την ανέχεια είναι καταστροφή, μας κάνει πιο κακούς από ό,τι είμαστε. Γιατί δεν είμαστε γαϊδούρια, δεν μπορεί. Ξέρουμε από ευγνωμοσύνη. Ξέρουμε τι χρωστάμε και σε ποιους, εκτιμάμε όχι μόνο το ταλέντο σε συνδυασμό με τη σκληρή δουλειά (αναφέρομαι στα 120 βιβλία που έχει γράψει ο Βασίλης Βασιλικός). Εκτιμάμε και την γενναιοδωρία των μεγάλων συγγραφέων. Έχουμε αρκετούς τέτοιους, με πρώτο και κυριότερο τον Βασίλη Βασιλικό. Δεν το ξεχνάμε, επειδή είμαστε καλά παιδιά στο βάθος. Και κανονικοί άνθρωποι.
Ο Βασιλικός έβαλε την Καβάλα στον χάρτη του βιβλίου, στο διεθνή χάρτη της λογοτεχνίας. Του το χρωστάμε αυτό, άσχετα με όλα τα άλλα, πέρα από τις κούτες με βιβλία που στέλνει κάθε χρόνο στη βιβλιοθήκη η οποία δικαίως φέρει το όνομά του. Επιμένω και μάλιστα με φόρα, να συνεχίσουμε να του κάνουμε τεμενάδες για όσο αντέχουμε.
- Στη φωτογραφία ο Βασίλης Βασιλικός στη Μεγάλη Λέσχη, ανάμεσα στον Λευτέρη Αθανασιάδη και στον Αντώνη Κούφαλη σε εκδήλωση του ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας
